چک برگشتی چیست و نحوه وصول آن چگونه است ؟

چک، سند تجاری پرکاربرد و حائز اهمیتی است که مردم به طور روزمره از آن استفاده می‌کنند.
به همین دلیل، قانون‌گذار برای تضمین سلامت استفاده عموم از اسناد تجاری مانند چک، مقررات مربوطه را تدوین کرده است.
بدین منظور است که عدم آگاهی از مسائل مربوط به چک، باعث بروز مشکلاتی در این زمینه نشود.

یکی از موضوعات مهم در خصوص پرداختی به وجود می آید که به قلمرو "چک" تعلق دارد.
بعضی اوقات چک ها پرداخت نمی شوند و در واقع به طور "بی روح" صادر می شوند.
این نوع چک ها را که به بانک برگشت می خورند با عنوان "چک برگشتی" شناخته می کنیم و آگاهی از روش های وصول آنها بسیار مهم است.
در این مقاله، ابتدا به شرح مفهوم "چک برگشتی" می پردازیم و سپس روش های وصول آن را بررسی می کنیم.

چک برگشتی یا بلامحل چیست

به‌طور مطابق با قانون صدور چک، هر فردی که چک صادر می‌کند، باید در تاریخ درج شده در چک، به مقدار مبلغ نوشته شده در چک، وجه نقد در حساب بانکی خود داشته باشد.
در صورت عدم وجود مقدار موردنیاز، می‌توان چک را برگشت داد و نسبت به صادرکننده‌ی چک اقدامات قانونی لازم را انجام داد.
این نوع از چک‌ها به عنوان چک بلامحل یا چک پرداخت‌نشدنی نیز شناخته می‌شوند.

متأسفانه در سال‌های اخیر، مشاهده می‌شود که تعداد چک‌های برگشتی که بدون دلیل مناسب صادر می‌شوند، به طرز وحشتناکی افزایش یافته است.
این موضوع، نیازمندی به آشنایی بیشتر با قوانین و مقررات مربوط به صدور چک را احساس می‌کند.
در اینجا به بررسی و ارائه بعضی از موارد صدور چک‌های برگشتی می‌پردازیم.
ضمناً لازم است توجه کنید که در صورت برگشت چک، رفع تأثیر منفی چک برگشتی تنها با رعایت شرایط مقرر در ماده ۵ قانون صدور چک، امکان‌پذیر خواهد بود.

موارد چک برگشتی یا بلا محل

در قوانین، مواردی برای تعریف چک برگشتی یا بلا محل وجود دارد.
اگر چک فوق الذکر یکی از این موارد را برآورده کند، مالک چک می تواند آن را برگشتی یا بلا محل تلقی کند و اقدامات قانونی لازم را برای بازیابی مبلغ چک انجام دهد.

صندوقدار برای صدور چک، باید در حساب بانکی خود موجودی کافی نقدینگی نداشته باشد و یا می تواند مبلغ چکی که صادر کرده است را از حساب بانکی خود برداشت کند.

صاحب حساب که از امکان بسته شدن حساب خود مطلع است، می‌تواند یک چک صادر کند و یا بعد از صدور چک، حساب خود را مسدود کند.

وقتی صادرکننده دستور می‌دهد که وجه مربوطه به دارنده یا صاحب چک پرداخت نشود، این یعنی می‌گوید صاحب چک حق دریافت وجه را ندارد.

در صورتی که چک به صورت مناسب تنظیم نشده باشد، بانک ممکن است به دلیل قلم خوردگی، عدم تطابق امضا و یا تفاوت در اطلاعات موجود در چک، از پرداخت مبلغ به صاحب چک منع کند.

نحوه وصول چک برگشتی

سه روش مختلف برای وصول چک برگشتی از بانک وجود دارد.
در روش اول، می‌توانید شکایت کیفری علیه فرد صادرکننده چک نمایید که باعث تحمیل مجازات حبس و جریمه مالی می‌شود.
اما دقت کنید که این روش تنها به مجازات فرد صادرکننده چک منجر می‌شود و برای دریافت وجه چک برگشتی باید از روش قانونی برای ادعای دریافت وجه چک استفاده کنید.

بطوریکه درخواستی برای مطالبه وجه پرداخت نشده چک باید به دادگاه ارسال شود.
یک روش دیگر برای وصول وجه چک برگشتی استفاده از روش وصول چک ثبتی است که با ثبت اسناد برای کسب وصول از صادرکننده چک و از طریق سازمان ثبت انجام می‌شود.