سهم ارث مادر از فرزند

مرگ یک فرد به همان اندازه‌ای که تولد او دارای پیامدهای حوزه حقوقی مهم است.
از جمله این پیامدها، موضوع سهم ارث و نحوه تقسیم ارث بین وراثت‌گران است که باعث بروز بسیاری از دعاوی و مشاجرات قضایی درباره اختلاف ارث و نحوه تقسیم آن بین وراثت‌گران در زمینه میراث وراثت‌پذیر می‌شود.

به طور معمول، پدر و مادر قبل از فرزندان خود درگذشت می‌کنند، اما گاهی اوقات فرزندی پیش از پدر و مادر خود درگذشت می‌کند.
در این حالت، سؤالی که مطرح می‌شود این است که سهم مادر در ارث فرد فوت شده چه مقدار است؟ این موضوع وقتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم در صورتی که متوفی برادر یا خواهر داشته باشد، حضور آنان می‌تواند سهم مادری را کاهش دهد.

در اینجا، به دلیل تأکید و اهمیت بررسی کردن سهم الارث مادر در مواردی که پدر، فرزندان، زن یا شوهر، خواهر و برادر حاضر نباشند، در این مقاله به تفصیل در این زمینه پرداخته خواهد شد.
در همه مواردی که در این مقاله بررسی می‌شود، با عبارت "ترکه"، ما به ترکه‌ای اشاره داریم که پس از پرداخت وصیت به موصی له باقی می‌ماند.
عبارتی که در اینجا مورد تأکید قرار می‌گیرد، سهم الارث مادر است.

سهم ارث مادر در فرضی که تنها وارث متوفی باشد

با توجه به ماده 906 قانون مدنی، اگر در زمان فوت شخص، هرگونه فرزند یا نوادگان اول از هر درجه‌ای موجود نباشند، هر یک از والدین در صورت تکریم شخصیت خود، به طور کامل حقوق و میراث را به ارث می‌برند.
.
.

در میان طبقات ارث، هر طبقه شامل اعضای خانواده‌ی مادر، پدر و فرزندان است.
قاعدتاً در طبقه اول اعضای خانواده مادر، پدر و فرزندان قرار می‌گیرند.
اما اگر در طبقه اول فردی غیر از مادر، که وارث درجه اول است، وجود نداشته باشد، طبق ماده 906 طرح قانون میراث، سهم ارث مادر به میزان کامل ترکه‌ای که باقی می‌ماند تعلق خواهد گرفت.

مهم بودن آنکه قوانین تقسیم ارث بر اساس وصیت نامه پس از درگذشت مادر نیز به همان اندازه قوانین تقسیم ارث از نوادگان با مادر در قانون مدنی توضیح داده شده است.

سهم ارث مادر در فرض وجود پدر و نبود فرزند

مطابق ماده 906 قانون مدنی، در صورتی که هر دو پدر و مادر فرد فوت کرده باشند، مادر یک سوم و پدر دو سوم از ارث را به ارث برده و به ارث می‌نشینند.

بنابراین طبق این ماده، در صورت فوتی و در صورتی که فقط پدر و مادر فرد وارثان او باشند و هیچ فرزندی نداشته باشد، سهم ارث مادر او یک سوم از ترکه خواهد بود و بقیه دو سوم را پدر وارث خواهد بود.

سهم ارث مادر در فرض وجود فرزند و نبود پدر

در این ضرب المثل، تاثیر مادر در موردی که فرد فقید حاوی یک یا چند دختر یا پسر است، متفاوت است.
بنابراین، ما به این حالت ها به طور جداگانه توجه می‌کنیم.

پیش از بررسی و توضیح این وضعیت‌ها، ضرورت آشکار است که در همه حالات مورد بحث، وراثت فرزند رضاعی به همان اندازه و مشابهی که فرزندان طبیعی از زایمان دارند ارتباط دارد و تفاوتی بین آن‌ها وجود ندارد.

« الف - در مواجهه با وجود یکی از والدین زنده و دختر وراث مادی، قانون 908 مدنی در خصوص حصص وراثتی مادر تعریف می‌کند: « اگر پدر یا مادر یا هر دوی والدین همزمان حضور داشته باشند و دختری وراث مادی باشد، هر یک از والدین بخشی مساوی از اموال را به ارث خواهد برد و حصه دختر نصف آن خواهد بود.
بقیه اموال بین تمام وراث بر اساس حصه ارثی آن‌ها تقسیم خواهد شد.
.
.
»

به موجب این ماده، در صورت فوت فردی با وراثت مادر و یک دختر، سهم مادر یک ششم از میراث و سهم دختر یک دوم از میراث خواهد بود.
حال، با جمع یک ششم و یک دوم، مجموع به چهار ششم می‌رسد، یعنی دو ششم از میراث باقی می‌ماند.
در این حالت، دو ششم باقیمانده بین مادر و دختر بر اساس سهم ارث آن‌ها تقسیم خواهد شد و بنابراین سهم ارث مادر به نسبت یک ششم افزایش خواهد یافت.

مادر در حالت وجود چند دختر سهم ارثی را داراست.
این مسئله در ماده 909 قانون مدنی تشریح شده است.
طبق این ماده، اگر پدر و یا مادر هنوز زنده باشند و چند دختر داشته باشند، سهم هر یک از دختران دو سوم از ارث را تشکیل خواهد داد.
این سهم بین دختران تقسیم می‌شود و سهم هر یک از پدر و مادر تشکیل یک ششم از ارث خواهد داشت.
در صورت وجود سایر وراث، سهم باقی‌مانده بین همه وراث به نسبت مشخص شده تقسیم می‌شود.

با توجه به این ماده، اگر به جایی برسیم که فرد متوفی یک مادر و چند دختر داشته باشد، سهم ارث مادر که یک ششم از میراث است، و سهم الارث دختران که دو سوم میراث است، از اهمیت بسیاری برخوردار است.
حال، اگر مقادیر یک ششم و دو سوم را باهم جمع کنیم، به نتیجه‌ای می‌رسیم که مقدار پنج ششم را نشان می‌دهد، به این معنی که یک ششم از میراث باقی می‌ماند.
در این شرایط، این یک ششم مانده بین مادر و دختران، مطابق سهم الارث آن‌ها تقسیم می‌شود و نتیجتاً سهم ارث مادر نیز متناسب با یک ششم افزایش می‌یابد.

یکی از موارد مادر به عنوان وراث در حالتی است که فرد مالک این است را مبحث سهم ارث مادر نامید.
در صورتی که فردی دختری را به عنوان فرزند خود داشته باشد و وراث او بخشی از خواسته را به مادر و یک یا چند فرزند پسر یا چند فرزند پسر و دختر اختصاص دهد، مادر یک ششم ترکه را به ارث می‌برد و مابقی ترکه برای فرزندان به ارث می‌رسد.
در نتیجه، سهم ارث مادر بیشتر از یک ششم نخواهد بود.
اگر تمام فرزندان پسر باشند، سهم ارث آنها برابر خواهد بود، اما اگر فرزندان همشاخه (فرزندان پسر و دختر با هم) باشند، سهم فرزندان پسر دو برابر سهم فرزندان دختر خواهد بود.

سهم ارث مادر در فرض وجود فرزند و پدر

در این سناریو، در صورتی که شخص فوت کرده دختر(ها) یا پسر(ها) داشته باشد، روش تقسیم ارثیه و در نتیجه سهم مادر در ارث قرار گرفته، متفاوت خواهد بود.
بنابراین، ما این حالت ها را به صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.

جهت بحث در خصوص تقسیم ارث در حالت‌های مختلف، در اینجا بایستی به این نکته اشاره کنیم که در صورتی که فرزند یا فرزندان فوت‌کرده هنوز به دنیا نیامده و در وضعیت جنینی باشند، طبق قوانین مربوط به سهم الارث جنین و طبق ماده ۸۷۸ قانون مدنی، سهمی معادل سهم دو پسر برای جنین قائل می‌شویم و تقسیم ارث بر اساس آن انجام می‌پذیرد.
در پایان، پس از تولد جنین، تقسیم نهایی به اجرا در می‌آید.

تیتر: "پدر با یک دختر: نگاهی به فرآیند وراثت وارثانی"متن:تفکر در مورد میراث و ارث برای هر خانواده‌ای اهمیت ویژه‌ای دارد.
در شرایطی که یک خانواده تنها از یک پدر و یک دختر تشکیل شده باشد، سازماندهی میراث و وراثت به یک چالش تبدیل می‌شود.
دستورات و مقررات موروثی در این حالت بسیار حیاتی هستند.
تشکیل سهم ارث مادر، یکی از بخش‌های اساسی این فرایند می‌باشد که توسط قانونگذاران موروثی تعیین می‌شود.
سهم ارث مادر نشاندهنده قسمتی از میراث است که برای دختر به ارث می‌رسد در صورتی که پدر همچنان زنده است.
این سهم معمولاً نصف ارث فرد بوده و به دختر تعلق می‌گیرد با توجه به قوانین موروثی مندرج در قانون ارث.
پدر به عنوان یکی از وراثان اصلی باید توجه کند که با وجود اینکه دختر از ارث بیشتری بهره می‌برد، سایر وراثان اصلی همچنین به سهم‌های معینی از میراث دست خواهند یافت.
این امر به منظور ایجاد تعادل در وراثت و اطمینان حقوق هر یک از وراثان اصلی انجام می‌شود.
در نهایت، همه این مقررات و دستورات ارث و وراثت تأکید می‌کنند که عدل و انصاف در توزیع میراث باید حفظ شود تا از ایجاد ناهنجاری‌های احتمالی جلوگیری شود و هر فرد به حقوق خود دست‌یابد.

مطابق ماده 908 قانون مدنی که در بخش قبل بیان شد، اگر شخصی فوت کند و وراثت او توسط مادر، پدر و یک دختر برقرار شود، سهم الارث مادر یک ششم از اموال ترکه است، همچنین سهم ارث پدر نیز یک ششم ترکه می‌باشد و سهم الارث دختر نیز یک دوم از اموال ترکه است.
اکنون، اگر یک ششم سهم ارث مادر و سهم ارث پدر را با یک دوم سهم الارث دختر جمع کنیم، مجموع حاصل برابر پنج ششم است، به این معنی که یک ششم از اموال ترکه باقی خواهد ماند.

در این شرایط، مقدار ارث باقی‌مانده بین مادر، پدر و دختر براساس سهم هرکدام تقسیم می‌شود و به همین ترتیب سهم ارث مادر نسبت به سایر ارثیها با عامل استخراج یک ششم افزایش می‌یابد.

در حالتی که یک پدر و چند دختر وجود دارند، سهم ارث مادر (ب) قوی‌ترین است.

با توجه به ماده 909 قانون مدنی که در بخش قبل ذکر شد، در صورتی که مادر، پدر و چند دختر وراث متوفی باشند، سهم الارث مادر یک ششم است و سهم الارث پدر نیز یک ششم است و دو سوم سهم الارث به دختران تعلق خواهد گرفت.
حال، با جمع کردن سهم ارث مادر و پدر یعنی یک ششم و دو سوم سهم ارث دختران، مجموعاً شش ششم به دست می‌آید، به این معنی که هیچ چیز از ترکه باقی نمی‌ماند و بنابراین سهم ارث مادر همچنان یک ششم است و هیچ افزایشی نخواهد داشت.

سهم ارث مادر در مواردی که هم پدر و هم فرزند پسر حاضر باشند، بسیار مهم است.
فرزند پسر در این حالت نیز حقوقی به عنوان وارث دارد.
حضور پدر در این موقعیت تأثیری بر سهم ارث مادر ندارد.
استفاده صحیح از تگ های html مانند و در توصیف این موضوع بسیار مفید است.

اگر یک شخص درگذشته با وارثانی مانند مادر، پدر و چند فرزند پسر یا پسر و دختر بماند، ارث آن شخص به صورت زیر تقسیم خواهد شد: مادر و پدر هر کدام یک ششم از ارث را به ارث می‌برند و بقیه ترکه به تساوی بین فرزندان تقسیم می‌شود.
بنابراین سهم ارث مادر از یک ششم بیشتر نخواهد بود.
اگر تمام فرزندان پسر باشند، سهم ارث آنان به تساوی خواهد بود، اما در صورتی که فرزندان هم پسر و هم دختر باشند، سهم فرزند پسر دو برابر فرزند دختر خواهد بود.

سهم ارث مادر در فرض وجود زوج یا زوجه

با توجه به قانون مدنی ماده 913، در صورت فوت هر یک از زوجین، فرماندهی ارث بر عهده زنده مانده می‌باشد.
بر اساس این فرماندهی، نصف اموال برای شوهر و یک چهارم آن برای همسر در صورتی که فوت کننده فرزند یا نسل قبلی نداشته باشد و یک چهارم اموال برای شوهر و یک هشتم آن برای همسر در صورتی که فوت کننده فرزند یا نسل قبلی داشته باشد.
بقیه اموال بر اساس قوانین ماده‌های قبلی به سایر وارثان تقسیم می‌شود.

با توجه به ماده مذکور، در صورتی که یک زن درگذشته و همسرش نیز یکی از ورثه باشد یا در صورتی که یک مرد درگذشته و همسرش نیز یکی از ورثه باشد، در ابتدا سهمی از ترکه توسط زوج یا زوجه برداشت می‌شود.
سپس باقی ترکه بین مادر و سایر ورثه به ترتیب تقسیم می‌شود، همانطور که در بالا توضیح داده شد.

مشخص است که با اصطلاح "زوج و زوجه"، همسر و شوهر در حالت قرارداد ازدواج دائم منظور می‌شود، زیرا مانند بیانی که پیش‌تر آورده‌ایم، وجود میراث در قرارداد ازدواج موقت تحقق نمی‌یابد.

سهم ارث مادر در فرض وجود اخوه حاجبه

در مقالات قبل، توضیح داده شده است که گاهی اوقات در برخی از فرضیه‌ها، ترکه‌ها به نسبت سهم الارث بین وراث تقسیم می‌شوند و در نتیجه سهم ارث مادر افزایش می‌یابد.
اما ممکن است به وضعیتی برخورد کنیم که مقدار بیش از حد ترکه به وراث دیگری انتقال یابد و در نتیجه سهم الارث مادر از حد معمول بیشتر نشود.

این شرایط زمانی به وجود می‌آید که برادران و خواهران فرد فوت شده حاجبه را نقش بسته باشند.
منظور از عبارت "برادران و خواهران"، فامیل‌های معنوی فرد فوت شده هستند و با عبارت "حاجبه"، مانعی را مشخص می‌کنیم که در واقع برادران و خواهران مانعی هستند که سهم ارث مادر را بیشتر از یک ششم کنند.

برای اینکه از جانب اخوان حاجبی، مادر بتواند بیش از یک ششم ارث ببرد، باید شرایط خاصی را داشته باشد.
ماده 892 قانون مدنی برای این شرایط مقرر کرده است که: - باید حداقل دو برادر یا یک برادر و دو خواهر یا چهار خواهر و برادر داشته باشد.
- پدرش همچنان زنده باشد.
- نباید به هر دلیلی ممنوع الارث باشد مگر به دلیل قتل.
- نباید هیچ پدر و مادر دیگری غیر از خود داشته باشد.
در اینجا از تگهای HTML مثل و برای برجسته کردن برخی از کلمات استفاده شده است.

بند اول و دوم ماده بسیار واضح است.
اما درباره بند سوم، باید بگوییم که اگر در برادران و خواهران هر یک از موانعی در ارث وجود داشته باشد، مادر دیگر مانع نخواهد بود و در حقیقت مادر می‌تواند به علاوه‌ی یک ششمی از میراث، میراث‌بگیر باشد.
به عنوان مثال، اگر برادران متوفی کافر باشند، این تاثیری بر سهم ارث مادر نخواهد داشت، زیرا کفر یکی از موانع ارث است.

تنها مورد استثنای اینجا مرتبط با قتل است.
اگر برادران آن فرد را به قتل رسانند، این عمل باعث ایجاد مشکلی برای ارث بردن می شود و مادر نیز به سهم ارث او تاثیر می گذارد و او را از دستیابی به بیش از یک ششم از ارث منع می کند.