یکی از اقسام طلاق، طلاق رجوعی است که معکوس طلاق بائن است. واژه "رجوعی یا رجعت" به معنای بازگشت است و به وضعیتی اطلاق می‌شود که مرد پس از جدا شدن از همسر خود به شکل رسمی تمایل دارد که به زندگی مشترک بازگردد. به همین دلیل قوانین و مقررات ویژه‌ای در قانون مدنی برای طلاق رجوعی وجود دارد.

با توجه به این پایه، در صورتی که طلاق از نوع رجعی باشد، مرد می تواند در ایام عده زن، دوباره زندگی با او را شروع کند. این به این دلیل است که یکی از تأثیرات طلاق رجعی این است که در ایام عده طلاق، زن همانند همسر مرد است و حتی از حقوق نفقه هم برخوردار است. بنابراین، مرد می تواند در این مدت زمان زندگی مشترک را از سر گیرد. در ادامه این مقاله به بررسی مفهوم طلاق رجعی و شرایط لازم برای تحقق طلاق رجعی خواهیم پرداخت.

چرایی طلاق رجعی

بر اساس ماده ۱۱۴۸ قانون مدنی، تعریف طلاق رجعی چنین است که در طلاق رجعی، حق رجوع به شوهر در دوره‌ای از زمان به او تعلق می‌گیرد. در نتیجه، می‌توان گفت طلاق رجعی نوعی طلاق است که پس از آن، زن موظف است عده طلاق را رعایت کند و در همین حال، مرد می‌تواند از طلاق رجوع کند.

در پاسخ به این سؤال که چرا طلاق رجعی به این نام معروف است، می‌توان گفت که این نام به دلیل حقوقی است که برای مرد برای دستیابی به رجوع از طلاق تعیین شده است. به این نوع طلاق، طلاق رجعی گفته می‌شود. ماده ۱۱۴۸ طلاق را در صورتی رجعی معرفی می‌کند که دو شرط زیر را به صورت همزمان برآورده کند: تکمیل حالت بندی و متمم شدن در کتب طلاق تسلیم و تعهد به دوباره زندگی مشترک در قرارداد توافقی برای بازگشت به زندگی مشترک این دو وصف با هم باید به صورت همزمان و در زمان تعیین شده اجرا شوند تا طلاق رجعی ارائه گردد.

بعد از ازدواج، زن می‌بایست عده‌ای پس از طلاق را رعایت کند و امکان ازدواج با مرد دیگری را بلافاصله پس از طلاق نخواهد داشت. بنابراین، طلاقی که عده ندارد مانند طلاق قبل از اقدام جنسی (طلاق خانم‌های دوشیزه در دوران عقد) و طلاق خانم‌های یائسه را نمی‌توان طلاق رجعی دانست؛ بلکه طلاق‌های بائن هستند.

در زمان بعضی از موارد، زن می‌تواند از طلاق رجوع کند و بدون نیاز به بستن قرارداد ازدواج جدید، زندگی مشترک خود را ادامه دهد. بنابراین، وقایعی که زن نیاز به نگه داشتن عده طلاق داشته باشد، اما رجوع از طلاق به لحاظ قانونی امکان‌پذیر نباشد، جزو طلاق‌های رجعی محسوب نمی‌شوند (مانند طلاق برای بار سوم و طلاق خلع).

شرایط وقوع طلاق رجعی

موضوع "رجوع به زندگی مشترک پس از جدایی" به عنوان یک عمل حقوقی، نیازمند تصریح و اعلام توسط مرد می‌باشد. در نتیجه، هر سخن یا عملی که معمولاً به منظور اعلام قصد بازگشت به زندگی مشترک از سوی مرد انجام می‌شود، به عنوان "رجوع به زندگی مشترک پس از جدایی" در نظر گرفته می‌شود. به‌عنوان مثال، بوسیدن، لمس کردن و هر گونه سخنی که نشانه‌ای از قصد بازگشت به زندگی مشترک را نمایان‌سازد.

برای حقیقت‌بخشی به شرایط قبل از طلاق لازم نیست ضرورتا آن را به همسر سابق بگویید؛ بنابراین، اگر مردی بدون اطلاع همسر سابق خود از طلاق به شرایط قبلی بازگردد و به آن اعلام کند، کافی است از همان زمان شروع به بازآمیختن زناشویی کنید. با این حال، زیرا زن از بازگشت مرد از طلاق، دوباره تکالیفی در زندگی زناشویی خود متقاضی می‌شود، باید بپذیرید که زن تنها از زمان آگاهی از بازگشت مرد ملزم به رعایت وظایف زناشویی در مقابل مرد می‌باشد.

رجوع از طلاق ضرورتاً باید ظرف یک ماه از تاریخ رجوع به ثبت برسد؛ در غیر این صورت، ممکن است مرد به مجازات عدم ثبت رجوع از طلاق محکوم شود. در نتیجه، رجوع از طلاق را به طور مستدام به خاطر داشته باشید و همه مراحل آن را طبق قوانین مربوطه پیگیری کنید.

آثار طلاق رجعی

در مراحل قبل، به شرح مفهوم و تعریف طلاق رجعی و شرایط بازگشت مرد پس از طلاق پرداخته شد. با این حال، طلاق رجعی با طلاق بائن کاملا متفاوت است و بنابراین بررسی آثار ناشی از طلاق رجعی ضروری است.

یکی از تأثیرات کلیدی طلاق رجعی این است که پسر باید در طول مدت عده طلاق رجعی هزینه‌های نفقه را به دختر پرداخت کند؛ چرا که دختر در طول این عده به عنوان همسر شماره یک شمرده می‌شود. علاوه بر این، به دلیل اینکه رابطه زوجیت تا پایان کامل طلاق رجعی هنوز وجود دارد، در صورتی که یکی از زوجین (دختر یا پسر) در طول این مدت از دنیا رفت، طرف دیگر از او ارث می‌برد.

آیا طلاق رجعی در شناسنامه ثبت می شود

یکی از ابهاماتی که در مورد حکم طلاق رجعی پیش می‌آید، این است که آیا این نوع طلاق در سند شناسایی ثبت می‌شود؟ به عبارت دیگر، در صورتی که بعد از صدور حکم طلاق رجعی از دادگاه، زوجین یا یکی از طرف‌های ذینفع به دفتر طلاق مراجعه کنند، آیا این حقیقت در سند شناسایی آنان ذکر خواهد شد؟

ماده 38 قانون حمایت خانواده، به سؤالی پاسخ می‌دهد که در آن آمده است: "در حالت طلاق رجعی، صیغه طلاق بر اساس قوانین مربوطه و در جلسه‌ای برگزار می‌شود. اما ثبت طلاق، نیازمند ارائه گواهی کتبی حداقل دو شاهد درباره سکونت زن مطلقه در منزل مشترک تا پایان عده است. در غیر این صورت، زن باید رضایت خود را درباره ثبت اعلام کند. در صورت وقوع رجوع، جلسه طلاق باطل و در صورت عدم رجوع، جلسه کامل شده و طلاق ثبت می‌شود. جلسه کامل شده نیز توسط سردفتر، زوجین یا نمایندگان آنان و دو شاهد طلاق امضا می‌شود. در صورت درخواست زن، گواهی اجرای صیغه طلاق و عدم رجوع زوج به او اعطا می‌شود. در هر صورت، اگر مدت عده به پایان رسیده و رجوع اثبات نشده باشد، طلاق ثبت خواهد شد."

با توجه به تصویری که پس از درج حکم طلاق رجعی توسط دادگاه به وجود می آید، صیغه طلاق توسط سر دفتر طلاق اعمال می شود و در صورت برگزاری جلسه، این اقدام در جلسه ثبت می شود. اما این طلاق در سند شناسایی زوجین ثبت نمی شود مگر اینکه یکی از دو شرط زیر برآورده شود:

۱. پایان یافتن مدت زمان عده و شاهد شدن دو نفر باعث صدور یک استشهادیه شد که نشان دهنده حضور همسر در خانه زمان عده است.