صدراز همه بحث‌های مهم در حوزه "حقوق اساسی"، تقسیم ساختار دولت‌ها به دو شکل اصلی دولت ساده و دولت مرکب است. در این بستر، دولت‌های ساده می‌توانند با روش متمرکز اداری فعالیت کنند و یا با ایجاد شرایطی برای عدم تمرکز، نظام‌های غیرمتمرکز اداری را ترویج دهند. در این راستا، در یک مقاله جداگانه به بررسی انواع عدم تمرکز اداری پرداخته و مفهوم عدم تمرکز اداری به عنوان یکی از روش‌های مهم سازماندهی و اداره کشور را تشریح می‌کنیم و سپس به شرح شرایط تحقق عدم تمرکز اداری می‌پردازیم.

مفهوم عدم تمرکز اداری چیست

در کنار سیستم متمرکز اداری که در آن قدرت تصمیم گیری و مدیریت امور ملی و محلی به دست دولت مرکزی است، برخی از کشورها این امکان را فراهم کرده‌اند تا سازمان‌ها و نهادهای غیرمتمرکز هم ایجاد شوند. در این راستا، مفهوم غیرمتمرکزی یا نظام غیرمتمرکز اداری را می‌توان به این صورت تعریف کرد که برای تصمیم گیری و مدیریت یک یا چند امر عمومی، وظایف و صلاحیت‌ها به نهاد‌ها و سازمان‌هایی اختصاص می‌یابد که از قدرت مرکزی مستقل هستند. با توجه به توضیحات فوق، می‌توان شوراهای شهر و روستا و یا شهرداری‌ها را به عنوان نهادهای غیرمتمرکز مهم در نظام حقوقی ایران به حساب آورد؛ نهادهایی که دارای شخصیت حقوقی مستقلی بوده و صلاحیت تصمیم گیری را دارند.

شرایط تحقق عدم تمرکز اداری

در مطلب قبلی، درباره مفهوم و معنای "عدم تمرکز در حقوق اداری" صحبت کردیم؛ اما برای بروز عدم تمرکز اداری در سیستم حقوقی، باید شرایط خاصی فراهم شود. فقط در صورت وجود این شرایط، می‌توان از "نظام یا سیستم عدم تمرکز اداری" صحبت کرد. در قوانین حقوق اداری، می‌توان به شرایط زیر برای بروز عدم تمرکز اداری اشاره کرد: - شرایطی که باعث تحول گسترده در نظام نهادهای اداری می‌شود؛ - فراهم آمدن منابع انسانی ،مالی و فنی مناسب برای تحکیم عملکرد اداری؛ - تدوین قوانین و مقررات حقوقی که با نظام سابق تفاوت معنی‌داری داشته باشد؛ - تسهیل راهبرد‌ها و سیاست‌گذاری‌ها در جهت جلوگیری از تمرکز قدرت در سازمان‌های اداری؛ - افزایش شفافیت و شهرت بین نیروهای اداری تا از تمرکز ناخواسته جلوگیری شود. نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، این است که عدم تمرکز اداری معمولاً نیازمند تغییرات پایدار در سیستم حقوقی و اداری است تا به صورت کامل و موثر عمل کند.

برخورداری یک نهاد غیر متمرکز از شخصیت حقوقی، یک ویژگی بسیار مهم است. این ویژگی به کمک تشدید و تثبیت حقوق و تعهدات نهادها کمک می‌کند. از طریق استفاده از برخی از عناصر مهم مانند تگ strong و em در کد HTML به شیوه اصولی جلب توجه می‌شود تا این ایده به درستی به مخاطبین منتقل شود.

برای تحقق نظام عدم تمرکز اداری، شرط اولین و مهم این است که نهادهای غیر متمرکز باید از شخصیت حقوقی برخوردار شوند. در واقع، حقوق اداری تنها زمانی از جنبه عدم تمرکز برخوردار می‌شود که نهاد غیر متمرکز دارای شخصیت حقوقی است که مستقل از دیگران و به ویژه مقامات و نهادهای دولتی باشد. البته داشتن شخصیت حقوقی به تنهایی منجر به ایجاد آثار قابل توجهی نیز خواهد شد؛ برای مثال، نهاد غیر متمرکز دارای اموال و دارایی‌های اختصاصی خود و همچنین بودجه و اختیارات مستقل از دیگران خواهد بود. برای مشاهده مزایا و معایب عدم تمرکز اداری، می‌توانید کلیک کنید.

صلاحیت تصمیم گیری و اداره امور یک ویژگی مهم است که باید در نظر گرفته شود. تصمیم گیری در موقعیت های مختلف و اداره صحیح امور در یک سازمان، باعث بهبود عملکرد و توسعه منظم آن می شود. استفاده از تکنولوژی های مدرن و ابزارهای مناسب نیز می تواند در دستیابی به صلاحیت تصمیم گیری و اداره امور مؤثر باشد. بنابراین، ضرورت دارد که در انتخاب و ارتقاء کارکنان، این صلاحیت ها را به عنوان یکی از فاکتورهای اصلی مورد توجه قرار دهیم.

برای تحقق نظام عدم تمرکز اداری، علاوه بر ایجاد شخصیت حقوقی برای نهاد غیر متمرکز، داشتن صلاحیت تصمیم‌گیری و اداره یکی از شرایط مهم است. به این معنا که نهادهای غیر متمرکز باید صلاحیت تصمیم‌گیری درباره یک یا چند امر عمومی را داشته باشند؛ به نحوی که تصمیم‌گیری درباره این امور صرفاً در صلاحیت این نهادها باشد و قوه مرکزی یا دولت، اختیار و صلاحیت تصمیم‌گیری در آن حوزه را نداشته باشد. به ویژه در مورد موسسات عمومی غیردولتی این موضوع بسیار اهمیت دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره موسسات عمومی غیردولتی، می‌توانید اینجا کلیک کنید.

-جذابیت انتخابی مقام‌های نهادهای غیرمتمرکز

تضمین عدم تمرکز اداری از طریق شرایط متعددی صورت می‌گیرد. یکی از این شرایط مربوط به انتخاب مقامات غیرمتمرکز است که تنها توسط افراد گزیده شده توسط مرجعی غیر از قدرت مرکزی انتخاب می‌شوند. این انتخابات همچنین به وجود نهادهای غیرمتمرکز با قدرت و استقلال بیشتری منجر می‌شود، به ویژه در حوزه‌های فنی که صلاحیت اداره مسائل فنی و تخصصی را دارند. استقلال این نهادها با استفاده از انتخابات عمومی برای انتخاب مقامات غیرمتمرکز افزایش می‌یابد. این شرط می‌تواند به تحقق هدف عدم تمرکز اداری کمک شایانی کند. برای مثال، ایجاد روشی برای انتخاب مقامات نهادهای غیرمتمرکز توسط افرادی که توسط نهادهای قدرت مرکزی انتخاب نشده‌اند، باعث ایجاد نهادها و نهادهای غیرمتمرکز اداری با صلاحیت و قدرت بیشتری می‌شود. به طور خلاصه، ایجاد رویکردی برای انتخاب مقامات نهادهای غیرمتمرکز به صورتی که توسط قدرت مرکزی انتخاب نشده‌اند، باعث تقویت و توسعه نهادهای غیرمتمرکز اداری خواهد شد. این تقویت در حوزه‌های فنی و تخصصی به خصوص به دلیل صلاحیت و استقلال بیشتر نهادهای غیرمتمرکز اداری بسیار تأثیرگذار خواهد بود.