بعد از تعیین زمان جلسه دادرسی در یک اختلاف، این زمان به طرفین دعوا اطلاع داده می شود.
آنها می بایست در زمان مقرر حاضر شده و یا وکیل دادگستری را به جای خود انتخاب و ارسال کنند.
در برخی موارد، ارسال لایحه نیز بر اساس قانون کافی است.

با این وجود، گاهی اوقات یکی از طرفین جلسه دادرسی را نتوانسته حضور داشته باشد و دارای عذر موجهی برای عدم حضور در دادگاه می باشد.
در این صورت، طرف غایب می‌تواند با تقدیم یک لایحه، دلایل عدم حضور خود را به دادگاه اطلاع داده و درخواست تجدید وقت جلسه را نماید.
این لایحه، که لایحه عدم حضور در دادگاه نامیده می‌شود، تنها در شرایط و موارد خاصی قابل ارائه به دادگاه است و برای تنظیم آن اصول خاصی وجود دارد.

با توجه به اهمیت بالای لایحه حاضر، در این مقاله به بررسی تأثیر غیاب طرفین در دادگاه و نقش وکلای آنها می‌پردازیم.
همچنین، تعریف و مفهوم لایحه عدم حضور در دادگاه را بررسی نموده و در پایان، یک نمونه لایحه عدم حضور را برای ارائه به شاکی و خواهان آورده‌ایم.

بررسی عدم حضور در دادگاه و آثار آن

وقتی یک درخواست حقوقی یا شکوایی به دادگاه وارد می‌شود، دادگاه پرونده را بررسی کرده و پس از اطمینان از کامل بودن آن، دستور تعیین وقت و ابلاغ آن را به طرفین دعوا صادر می‌کند.
سپس دفتر دادگاه با استفاده از سامانه ثنا، زمان جلسه دادگاه را تعیین کرده و آن را به طرفین دعوا ابلاغ می‌کند.

با ارائه زمان دادرسی به طرفان دعوا، هر کدام از آن‌ها الزام دارند که در زمان مشخص شده حاضر شده یا وکیل دادگستری را جای خود به دادگاه ارسال نمایند.
در بعضی موارد، ارسال مستندات به جای حضور در دادگاه کافی است.
با این حال، گاهی یکی از طرفان دعوا به دلیل دلایل خاصی قادر به حضور در جلسه دادرسی نیست و دارای عذر موجهی در عدم حضور در دادگاه می‌باشد.

از جایی که در موارد حضور نداشتن موجه در دادگاه‌های حقوقی و کیفری تفاوت‌هایی وجود دارد و این عدم حضور، آثار متفاوتی بر روی روند دعاوی حقوقی و کیفری در مراجع مربوطه دارد، در این بخش، به بررسی علل موجه عدم حضور در دادگاه و تأثیرات آن، به تفکیک دادگاه‌های حقوقی و کیفری، خواهیم پرداخت.

مطابق ماده 93 و 94 قانون آیین دادرسی مدنی، زمانی که زمان جلسه دادرسی به طرفین دعوا یعنی خواهان و خوانده اطلاع داده می‌شود، اطلاع رسانی از طریق سامانه ثنا انجام می‌شود.
در این صورت هر یک از طرفین می‌توانند در جلسه حاضر شده یا لایحه ارسال کنند.
همچنین، طرفین دارای حق انتخاب و معرفی وکیل هستند که در این حالت، حضور آنها در جلسه دعوا لازم نخواهد بود مگر اینکه قاضی رسیدگی کننده به پرونده، حضور خواهان یا خوانده را در جلسه الزامی تشخیص دهد.

مگرچه در قانون آیین دادرسی مدنی، موارد عذر موجه برای عدم حضور خواهان یا خوانده مشخص نشده است، اما ماده 41 این قانون، موارد عذر موجه برای وکیلان جهت عدم حضور در دادگاه را ذکر می‌کند.
بنابراین، از این موارد می‌توان برای تشخیص موارد عذر موجه برای عدم حضور خواهان یا خوانده نیز استفاده نمود.

قبل از توضیح دادن درباره‌ی علت موجهی که باعث عدم حضور در دادگاه می‌شود، باید بگوییم که برخی از قوانین حقوقی بیان می‌کنند همهٔ این علل موجه فقط برای وکلای حقوقی قابل اجرا هستند و برای دیگر افراد قابل اعمال نیستند.
به عبارتی، اگر شخص عادی دلیل موجهی برای عدم حضور در دادگاه داشته باشد، می‌تواند وکیلی را به جای خود به دادگاه ارجاع دهد.

مطابق تبصره ۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی، عواملی که می‌توانند به عنوان علت موجه غیاب قابل قبول در دادگاه مطرح شوند، شامل موارد زیر هستند: - فوت یکی از افراد نسبی یا سببی درجه یک از طبقه ی دوم (مانند همسر، پدر، مادر، فرزند، پدربزرگ، مادربزرگ، خواهر، برادر فرد و همسر وی)- مبتلا شدن به بیماری که از حرکت فرد متضرر کند یا برای او ضرر و زیانی ایجاد کند- وقوع حوادث غیرمترقبه مانند سیل و زلزله که انتقال حاضری در دادگاه را متوقف کند- هرگونه حادثه‌ای که خارج از کنترل فرد باشددر این موارد، فرد می‌تواند برای عذرخواهی از حضور در دادگاه استفاده کند.

حوادث و وقایعی ممکن است رخ دهد که در صورت وقوع آنها، طرف مدعی یا خوانده در یک دعوای حقوقی، به دلایلی معتبر، حاضر نباشد.
در این صورت، می تواند با ارسال یک لایحه به دادگاه، تحت عنوان "لایحه عدم حضور در دادگاه"، عذر خود را مشروحاً توضیح داده و درخواست تجدید وقت جلسه را برای دادگاه ارسال کند.
این کار اجازه می دهد که در زمان جدید تعیین شده، در دادگاه حاضر شده و اظهارات و مدارک خود را ارائه نماید.

با توجه به شرایط مذکور، هرگاه هیچ یک از طرفین در دعوا حاضر نباشند، به جز اگر به دلایل موجهی توضیح داده شده در قانون، مثلاً به علت بیماری، این عدم حضور غیر موجه و غیرقابل قبول خواهد بود و منجر به پیامدها و تبعات قانونی برای آن طرف خواهد شد.
بدیهی است که این پیامدها و تبعات برای طرف خواهان و طرف خوانده دعوا متفاوت خواهد بود، لذا در ادامه به طور جداگانه تبعات عدم حضور در دادگاه حقوقی برای طرف خواهان و طرف خوانده را بررسی خواهیم کرد.

در صورت عدم حضورطرف خواهان در جلسه دادرسی در دادگاه حقوقی، بدون داشتن عذر موجه، باعث بروز پیامدها و مشکلاتی برای خود خواهد شد.
به عنوان مثال، اگر مدرک دعوای خواهان یک مدرک معمولی است و در جلسه دادخواست، توسط متهم تکذیب یا تردید شود، در صورت عدم حضورخواهان، امکان استفاده از این مدرک به عنوان دلیل وجود نخواهد داشت.
همچنین، در صورتی که بر اثر عدم حضور خواهان و نقص در تحقیقات، دادگاه قادر به صدور رای نباشد، دادگاه مجبور است درخواست را لغو نماید.

"تضمین اجرای عقد غیرحضوری ، بدون عذر موجه در ارتباط با اسناد رسمی، با عنوان خواهان مشخص می‌شود.
این به این معناست که در صورتی که در جلسه دادگاه اولیه، به سوی خواهان توسط خواننده یکی از مستندات دفاعیه ارایه شده و این سند، تکذیب یا تردید شود، در صورت عدم حضور خواننده، آن سند از دلایل خواننده حذف می‌شود و او دیگر امکان استناد به آن سند را نخواهد داشت.
همچنین، اگر احضاریه به صورت قانونی به خواننده ابلاغ شده و وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد، رایی که در پرونده صادر می‌شود، به عنوان رای غیابی در نظر گرفته می‌شود و از این رو تا ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای، وی می‌تواند برای درخواست تجدید نظر اقدام نماید.
"

برخلاف قوانین آیین دادرسی مدنی، در قانون آیین دادرسی کیفری، مواردی برای عدم حضور موجه در دادگاه تعیین شده است.
در ماده ۱۷۸ این قانون، توضیحی درباره این موارد بیان شده است.
اگر این موارد موجود باشد، قوانین حضور متهم و تضمین عدم حضور او در دادگاه متفاوت خواهد بود.
البته، این موارد همچنین در قوانین مرتبط با تحقیقات اولیه و دادسراها نیز ذکر شده‌اند.
باید ذکر کرد که این موارد می‌توانند به عنوان مواردی مجاز برای عدم حضور شاکی در دادگاه نیز استفاده شوند.

براساس ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری، عذرهای موجه عدم حضور در جلسه دادرسی شامل موارد زیر می‌شود:عذر موجه عدم حضور:۱.
عدم رسیدن یا تأخیر در رسیدن احضاریه کیفری به گونه‌ای که حضور متهم در جلسه امکان‌پذیر نباشد.
۲.
بیماری متهم یا بیماری سخت همسر، پدر و مادر یا فرزند وی.
۳.
فوت همسر یا یکی از خویشاوندان تا درجه سوم از طبقه دوم (شامل پدر، مادر، فرزند، پدربزرگ و مادربزرگ، خواهر، برادر متهم و فرزندان آنها).
۴.
حوادث غیرمترقبه مانند سیل و زلزله که موجب ممنوعیت تردد افراد شود.
۵.
توقیف یا حبس متهم و سایر مواردی که تشخیص آن، بر عهده بازپرس و قاضی پرونده می‌باشد.

در صورتی که هر یک از طرفین در دعوای کیفری حاضر نباشند، مگر آنکه به دلایل موجهی که در قانون تعیین شده است، عذر خواهی کنند، عدم حضور آنها به عنوان بی‌مورد در نظر گرفته خواهد شد و این موضوع عواقب حقوقی برای آنها به همراه خواهد داشت.
با توجه به اینکه عواقب عدم حضور در دعوای کیفری برای شاکی و متهم متفاوت است، در ادامه به طور جداگانه، اثرات عدم حضور برای هریک از طرفین را بررسی خواهیم کرد.

عدم شرکت "شاکی" در جلسه دادرسی بدون دلایل موجه، ممکن است منجر به قرار دادن مانع برای تعقیب مجرم شود.
در دعوای کیفری، بعد از ثبت و ارجاع شکایت به دادسرا، مرجع تحقیق موظف به انجام تحقیقات است و نیاز به حضور "شاکی" و روشن‌کردن توضیحات او دارد.
اگر "شاکی" بدون عذر موجه حاضر نشود و دلایل موجه کافی ارائه ندهد، قرار منع تعقیب متهم در پرونده‌ی کیفری خواهد شد.

مهمترین تأثیرات و پیامدهای عدم حضور متهم بدون عذر موجه در دادگاه به این صورت است که وی برای حضور در دادگاه استدعا می‌شود.
همچنین متهمی که با دریافت احضاریه به دادگاه احضار می‌شود، ملزم است در مهلت مقرر و در شعبه مشخص شده حضور یابد.
در صورتی که متهم در زمان حضور حاضر نشود و همچنین عذر موجهی نداشته باشد، توسط بازپرس یا دادیار جلب می‌شود.

لایحه عدم حضور در دادگاه چیست

اگر هر دو طرف در یک دعوای حقوقی، یعنی خواهان و خوانده، و یا در یک دعوای کیفری، یعنی شاکی و متهم، به دلیل دلایل قانونی موجه، قادر به حضور در دادگاه نباشند، آنها باید با ارسال یک لایحه به دادگاه به نام "لایحه عدم حضور در دادگاه"، توضیح دهند که علت قانونی خود را برای عدم حضور در دادگاه و تقاضای تجدید وقت رسیدگی به دادگاه ارائه کنند.
در این بخش، به این سؤال پاسخ داده می شود که لایحه عدم حضور در دادگاه چیست؟ اما قبل از آن، به تعریف مفهوم لایحه پرداخته می شود.
در این متن، از تگ‌های HTML مانند و نیز استفاده شده است.

در قوانین آیین‌نامه‌های قضایی کشور ما، همراه با مفاهیمی همچون دادخواست و شکوائیه، از عبارت "لایحه قضایی" به طرز فراوان استفاده می‌شود.
تعریف لایحه قضایی در مبحث آیین دادرسی و رسیدگی دادگاه‌ها به دعوی، به معنای برگه ای است که در آن، یکی از طرفین دعوای حقوقی یا کیفری، اظهارات خود را که مرتبط با دعوا می‌باشد، نوشته و ثبت می‌کند و سپس آن را به دادگاه ارائه می‌دهد.

برخلاف درخواست قضایی، الزامی است تا مطابق یک فرم خاص بایگانی شود، اما متن مربوطه روی یک ورق ساده نوشته و به دادگاه ارسال می‌شود.
این متن به دلایل مختلفی ممکن است به دادگاه ارسال شود.
توضیحات تکمیلی درباره‌ی درخواست، اعتراض به نظریه حقوقی ارائه شده توسط متخصص حقوقی، اعلام واریز وجه مربوط به انجام تحقیقات توسط متخصص و متن دفاعی جنایی، از مواردی است که با ثبت در متن، به دادگاه ارائه می‌شود.

یکی از مواردی که مطابق با قانون برای اعلام آن به دادگاه، باید لایحه‌ای را به مرجع قضایی ارسال کرد، بازیابی و معذرت خواستن از عدم حضور در دادگاه است.
در این حالت، طرفی که در دادگاه حاضر نبوده است، باید با ارسال لایحه به دادگاه، دلایل عدم حضور خود را به مرجع قضایی توضیح داده و درخواست تجدید وقت جلسه را مطرح کند.

نمونه متن لایحه عدم حضور در دادگاه

در صورتی که هر کدام از فراخوان‌ها یا خوانده‌ها یا شاکی‌ها و متهمان، به دلیل ارائه یک دلیل موجه قانونی، قادر به حضور در جلسات دادگاه نباشند یا با مشکل عدم حضور در جلسه شورای حل اختلاف روبرو شوند، می‌توانند با ارائه یک نمونه لایحه عدم حضور در دادگاه، به مرجع قضایی مربوطه، دلایل عدم حضور خود را توضیح داده و تقاضای تجدید وقت جلسه را مطرح کنند.
البته باید توجه داشت که تنها ارائه یک عنوان عذر موجه در نمونه لایحه عدم حضور در دادگاه کافی نیست و متقاضی باید دلایل لازم را همچنین به لایحه خود پیوست کند.

با توجه به اینکه برای بسیاری از افرادی که اطلاعات تخصصی حقوقی نداشته، نوشتن یک لایحه عدم حضور در دادگاه مشکل و دشوار است.
در این قسمت، یک نمونه لایحه عدم حضور در دادگاه را با استفاده از تگ های HTML مانند و برای خوانندگان ارائه می‌دهیم.
این نمونه لایحه می تواند به خوانندگان در مواردی که نیاز به تنظیم یک لایحه عدم حضور در دادگاه دارند، کمک کند.
همچنین، فایل دانلود نمونه لایحه عدم حضور در دادگاه در پایان این قسمت قابل دریافت است.

نمونه لایحه عدم حضور در دادگاه

بسمه تعالی

شماره پرونده: [شماره پرونده را وارد کنید]

به حضور دادگاه محترم [نام دادگاه را وارد کنید]

دعوت‌نامه محترمانه مربوط به پرونده مذکور دریافت گردیده است.
بدینوسیله اعلام می‌دارم که به دلایل ذکر شده در پیوست، امکان حضور در جلسه دادگاه تعیین شده وجود ندارد.

لذا خواهشمند است با در نظر گرفتن مصلحت کلیه طرفین، رسیدگی به پرونده مذکور را در نظر داده و به صورت غیرحضوری ادامه دهید.

با تشکر فراوان

[نام و نام خانوادگی]
[سمت / شغل]
[تاریخ]

برای دریافت نمونه ای از لایحه عدم حضور در دادگاه، روی دکمه دانلود فایل کلیک کنید.

نمونه لایحه عدم حضور شاکی در دادگاه کیفری

توجه: متن زیر با استفاده از تگ‌های HTML همچون و نوشته شده است.
در جایی ماده ۱۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری، دلایل توجیه پذیری عدم حضور در دادگاه کیفری به عنوان حق تعیین شده است.
با این وجود، در خصوص متهم، توضیحاتی مطرح شده استاما احتمال وجود دارد که در موارد عدم حضور شاکی در دادگاه کیفری نیز به آن اشاره شود.

بیماری شاکی: حالتی است که باعث می‌شود فرد به‌صورت جدی و ناراحتی به همسر، پدر و مادر یا فرزندش نگاه کند.
در صورت فوت همسر یا یکی از خویشاوندان تا سومین درجه از طبقه دوم (شامل پدر، مادر، فرزند، پدربزرگ و مادربزرگ، خواهر، برادر متهم و فرزندان آنها) و همچنین در صورت وقوع حوادث غیرمترقبه، ایجاد اعتقاد قاطعی می‌کند که ازدحام شاکی در دادگاه جرمی ممکن نیست.
این موارد بایستی توسط شاکی به‌طور موثری توضیح داده شود.
به همین دلیل، در این قسمت، یک نمونه لایحه عدم حضور شاکی در دادگاه جرمی آورده شده است.
همچنین، فایل دانلود نمونه نیز در انتهای مطلب قرار داده شده است.

یک نمونه از لایحه برای عدم حضور شاکی در دادگاه کیفری:به نام خدابه استحضار محترم دادگاه می‌رساند که من، شاکی (نام و نام خانوادگی شاکی) در مورد (توضیح موضوع شکایت) شاکی بوده‌ام و درخواست دارم که به دلایل زیر، در جلسه دادگاه کیفری مربوط به این پرونده، حضور نکنم:

1. در حال حاضر بیمار هستم و ناتوانی‌های جسمی دارم که امکان حضور در دادگاه را برایم غیرممکن می‌سازد.
   
2. در شرایطی قرار دارم که حضور در دادگاه برایم خطرناک است (توضیح دلایل).
   
3. در حال حاضر به دلایل شغلی یا خدمتی خارج از شهر محل دادگاه به سر می‌برم و امکان برگشت به موقع برای حضور در دادگاه را ندارم.
   

از دادگاه عالی انتظار می‌رود که به این درخواست پاسخ دهد و به عدم حضور من در دادگاه کیفری در این پرونده اجازه بدهد.
با تشکر از دیگر توجهات و همکاری شرافتمندانه این دادگاه پاسخگوی درخواست شاکی خواهد بود.

برای دریافت فایل نمونه لایحه عدم حضور شاکی در دادگاه در دادگاه کیفری، روی دکمه دانلود کلیک کنید.

نمونه لایحه عدم حضور خواهان در دادگاه

هر گرچه دلایلی برای عدم حضور خواهان در دادگاه در قانون آیین دادرسی مدنی وجود ندارد، اما با استفاده از عذرهای موجه عدم حضور وکیل در جلسه دادگاه که در ماده ۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی ذکر شده، می‌توان به موارد زیر به عنوان دلایل موجه عدم حضور خواهان در دادگاه اشاره کرد:- دلایلی که باعث عدم امکان حضور حقوقی خواهان در دادگاه می‌شود.
- عواملی که باعث تأخیر یا ناموفقیت در حضور خواهان در دادگاه شده و وی قادر به حضور نبوده است.
- شرایط خاصی که باعث می‌شود خواهان قادر به حضور در دادگاه نباشد و حاکمیت قضائی موجهی برای عدم حضور وی را ارزیابی کند.
- هرگونه دلیل یا عذری که وجود داشته باشد و قادر به توجیه عدم حضور خواهان در دادگاه باشد.
دلایل فوق می‌توانند به عنوان دلایل موجهی برای عدم حضور خواهان در دادگاه حقوقی در نظر گرفته شوند، اگرچه در قانون آیین دادرسی مدنی به صورت صریح مطرح نشده اند.

بیماری بحرکت‌ناپذیر یا عدم توانایی در حرکت به حدی که برای فرد مبتلا و همسر، پدر، مادر، فرزند، پدربزرگ و مادربزرگ، خواهر، برادر خویش فرد و همسر وکیل، آسیب ببیند، یکی از اقوام نسبی یا سببی تا درجهٔ اول از طبقهٔ دوم به شمار می‌رود.
حوادث غیرمترقبه، همچون سیل و زلزله که حضور طرف‌ها در دادگاه را مانع می‌سازد و سایر حوادثی که خارج از کنترل فرد قرار دارد، نیز به این شاخصه اضافه می‌شوند.

بطور کلی، زمانی که خواهان به دلایل قانونی نتواند در دادگاه حاضر شود، وظیفه اوست که با ارائه یک نمونه لایحه عدم حضور در دادگاه، به مرجع قضایی مربوطه دلیل یا دلایل عدم حضور خود را توضیح دهد و با ارائه مدارک لازم، درخواست تجدید وقت جلسه را ارسال کند.
در این بخش، یک نمونه لایحه عدم حضور خواهان در دادگاه برای شما آورده شده است.
می‌توانید فایل نمونه را در انتهای متن دانلود کنید.