شرایط کار نوجوانان در قانون کار

علاوه بر استانداردهای بین‌المللی موجود در زمینه ممنوعیت استفاده از کودکان در کار و قوانین مربوط به کار در جمهوری اسلامی ایران، قوانین کار این کشور به عنوان مهم‌ترین سند درباره تنظیم روابط کارگران و کارفرمایان درخصوص شرایط کار نوجوانان دستورالعمل‌ها و مقررات ویژه‌ای را تعریف کرده است.
در فصل سوم و مبحث پنجم قانون کار، مقررات مربوط به شرایط کار نوجوانان تدوین شده است.

به طوری که قانون کار اصطلاح "کارگران نوجوان" را برای اشاره به افرادی که سنی بین 15 تا 18 سال دارند، تعریف می‌کند.
به خاطر حساسیتی که به دلیل سن کم در این گروه افراد وجود دارد، تدابیری برای حمایت از آنان در نظر گرفته شده است.

در رابطه با این موضوع، در ادامه این مقاله قصد داریم به مرور و تحلیل شرایط مهمی بپردازیم که قانون کار برای حفاظت از کارگران نوجوان مقرر نموده است.
این شروط به طور دقیق در خصوص شرایط کاری نوجوانان بررسی و بحث شده‌اند تا به نحوی به ارمغان آوراهى قانونى براى محافظت از کارگران نوجوان بپردازیم.

کارگر نوجوان کیست

یکی از شرایط ضروری برای صحت انعقاد قراردادهای کاری، اهلیت و رشد مناسب طرفین در رابطه کار است.
این شرط همانطور که برخی از سابقه‌های تاریک سوءاستفاده از کودکان و نوجوانان در کار، و همچنین کار اجباری توسط آنها نشان می‌دهد، به منظور حفظ منافع طرفین اعمال می‌شود.
جهت جلوگیری از استثمار و بهره‌برداری از نیروی کاری کودکان و نوجوانان، بسیاری از کشورها حداقل سن مورد نیاز برای اشتغال نوجوانان را تعیین کرده‌اند.
استفاده نادرست از نیروی کاری جوانان می‌تواند به تضعیف و سوء استفاده از آنها منجر شود.

قانون کار ایران به منظور حفاظت از جوانان و کودکان مقرر داشته است که هیچ فردی که زیر پانزده سال سن داشته باشد، مجاز به کار نمی باشد (بر اساس ماده 79).
این استاندارد به منزله آن است که هر کسی که کمتر از پانزده سال داشته باشد، جوان کوچک تلقی شده و حق آنها برای شروع فعالیت کاری ممنوع است.

مفهوم کارگر نوجوان در قانون کار تعریف شده است.
بر اساس این تعریف، کارگری که سنش بین 15 تا 18 سال تمام باشد، به عنوان یک کارگر نوجوان شناخته می‌شود.

منظور از "کارگران نوجوان"، افرادی است که در بازه سنی 15 تا 18 سال قرار دارند.
البته در برخی مشاغل و کارها، به علت ماهیت آن‌ها و یا شرایطی که کار در آن انجام می‌شود، برای سلامتی و اخلاق کارآموزان و نوجوانان زیان آور است و در این موارد حداقل سن کار 18 سال تمام می‌شود.

آزمایش های پزشکی کارگران نوجوان

علاوه بر اینکه قانونگذار در مورد اشتغال کارگران نوجوان محدودیت سنی را تعیین کرده است، در مواردی نیز متدهایی برای حفظ سلامتی آنان ضروری می‌داند.
یکی از این متدها، انجام منظم آزمایش های پزشکی برای کارگران نوجوان است.
طبق ماده 80 قانون کار، هنگام استخدام، کارگران نوجوان باید تحت آزمایش های پزشکی توسط سازمان تامین اجتماعی قرار گیرند.

بر اساس ماده 81 قانون مزبور، آزمون‌های پزشکی کارگران نوجوان حداقل باید یک بار در سال تجدید شوند و اسناد مربوطه در پرونده استخدامی آنها ضبط شوند.
پزشک نظری درباره تناسب نوع کار با توانایی کارگران نوجوان اعلام می‌کند و اگر کار را نامناسب بداند، کارفرما موظف است به حد امکانات خود شغل کارگر نوجوان را تغییر دهد.

ساعات کار نوجوانان در قانون کار

به دلیل اینکه سن کارگران نوجوان از سایر کارگران پایین تر است، ضروری است که آن‌ها از نیروی کمتری در اختیار بگیرند و حمایتی برای حفاظت از سلامتی جسمی و همچنین ادامه تحصیلشان داشته باشند.
این موضوع نیازمند وجود محدودیت‌هایی در قانون کار درباره ساعات کار کارگران نوجوان است.

براساس ماده 82 قانون کار، کارگران نوجوان می‌توانند در ساعات کار روزانه، نیم ساعت کمتر از ساعات کار معمولی دیگر کارگران داشته باشند.
استفاده از این امتیاز با توافق کارگر و کارفرما تعیین خواهد شد.
همچنین، براساس ماده 83 همین قانون، ارجاع هر نوع کار اضافی، انجام کار در شب، ارجاع کارهای سخت و زیان‌آور و خطرناک، و حمل بار با دست، بیش از حد مجاز و بدون استفاده از وسایل مکانیکی برای کارگران نوجوان ممنوع است.