اعاده دادرسی و انواع آن

در قوانین آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری، تدابیری برای حفاظت از حقوق فردی پیش بینی شده است.
در این تدابیر، فردی که تحت حکم دادگاه زیان دیده است، می تواند در شرایط خاصی اعتراض خود را نسبت به رای دادگاه اعلام کند.
از جمله این تدابیر، روش‌هایی مانند تجدید نظر، واخواهی، فرجام خواهی، اعاده دادرسی و سایر روش‌ها وجود دارد.

در این مقاله، به بررسی مفهوم "اعاده دادرسی" و نوع آن می‌پردازیم.
همچنین، مراحل و نحوه اعاده دادرسی توسط دادگاه و اهمیت ارائه دلیل جدید در این فرآیند را بررسی خواهیم کرد.
اعاده دادرسی، به معنای بازنگری مجدد یک پرونده توسط دادگاه است.
در این فرآیند، عوامل جدیدی که ممکن است تأثیرگذار بر روی تصمیم نهایی دادگاه باشند، مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
این موضوع می‌تواند منجر به تغییری در تصمیم نهایی دادگاه و حتی تغییر در حکم صادر شده گردد.
انواع اعاده دادرسی به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند: اعاده دادرسی اصلاحی و اعاده دادرسی شکایتی.
در اعاده دادرسی اصلاحی، اشکالات فنی و قانونی متعددی که در پرونده وجود دارند، بررسی می‌شوند.
اما در اعاده دادرسی شکایتی، عوامل جدید مانند شواهد یا شاهدان جدیدی که پس از صدور حکم ارائه می‌شوند، مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.
دادگاه در مرحله اعاده دادرسی، با بررسی موارد جدید و ارائه دلایل جدید می‌تواند تصمیم نهایی خود را تغییر دهد.
پس از ارائه دلیل جدید، طرفین حق دارند تا در مورد اعتبار و اثربخشی دلیل ارائه شده بحث و استدلال کنند.
به طور کلی، اعاده دادرسی به دادگاه امکان می‌دهد تا در صورت لزوم، تصمیم نهایی خود را با توجه به موارد جدید و شواهد ارائه شده، تغییر دهد.
این فرآیند اهمیت بالایی در حفظ اعتماد عدالت دادگاه دارد.

اعاده دادرسی چیست

یکی از تأثیرات حکم قطعی صدور شده این است که دیگر امکان درخواست رسیدگی مجدد به آن وجود ندارد، این به معنای تأیید و اعتبار نهایی حکم قضایی است.
با این حال، طبق قوانین آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری، روشی برای اعتراض به حکم قطعی دادگاهها تعبیه شده است که با نام "اعاده دادرسی" شناخته می‌شود.
اما ممکن است سؤالی به ذهن برسد که چیستی اعاده دادرسی؟

اعاده دادرسی، یک روش است که در آن متهم می‌تواند پس از صدور حکم قطعی توسط دادگاه، با شرایط خاصی از دادگاه درخواست کند که پرونده او مجدداً بررسی و تحقیق شود و در صورت تأیید شرایط اعاده دادرسی، حکم جدیدی صادر شود.
در پاسخ به این سوال که چه مفهومی دارد، باید گفت که اعاده دادرسی یکی از روش‌های فوق‌العاده برای اعتراض به حکم قطعی دادگاه است.
در این روش، مجرم ضد حکم می‌تواند از دادگاه درخواست کند که پرونده‌اش مجدداً بررسی شود و در صورت احراز شرایط لازم، حکم جدیدی صادر شود.
با استفاده از تگ ، این متن همچنان به این شکل باقی می‌ماند:در پاسخ به این سوال که اعاده دادرسی چیست و چه مفهومی دارد، باید گفت که اعاده دادرسی، یکی از روش‌های فوق‌العاده اعتراض به رای قطعی صادره از دادگاه می‌باشد که در آن، محکوم علیه حکم، تحت شرایط خاصی، می تواند از دادگاه، تقاضا نماید که برای یک بار دیگر، به پرونده، رسیدگی ماهوی انجام داده تا در صورت احراز شرایط اعاده دادرسی، حکم جدیدی صادر شود.

تعریف اعاده دادرسی، طرح اعتراض در دعاوی حقوقی و کیفری است.
می‌توان در دعاوی حقوقی و کیفری اعتراض اعاده دادرسی را مطرح نمود.
با این حال، دلایل اعتراض اعاده دادرسی در دعاوی حقوقی و کیفری متفاوت هستند.
در اینجا به بررسی موارد اعاده دادرسی در دعاوی حقوقی و کیفری می‌پردازیم.

در هر صورت، لازم است فرد متاثر، از طریق روش‌های مناسب با تهیه اسناد و مدارک مربوطه، اقدام به اعتراض در قسمت‌های مربوطه و مراحلی که نیاز به اعاده دادرسی دارد انجام دهد و در همین راستا، در بخش‌های آتی، انواع مراحل و نحوه انجام اعاده دادرسی را تشریح خواهیم کرد.

انواع اعاده دادرسی

بیان منافع اعاده دادرسی برای اعتراض به رای دادگاه، از جمله روش‌های حقوقی است که به وسیله آن مشتکیان می‌توانند تا حدودی مراجعه مجدد به دادگاه را ممکن سازند.
با این حال، بر اساس قوانین مربوطه، عده‌ای از روش‌های شبه اعاده دادرسی وجود دارد که ممکن است در تدارک و تهیه دوباره جلسات دادگاه مورد استفاده قرار بگیرند.
در اینجا، انواع اعاده دادگرسی اشاره می‌کند که نیازمند توجه است.
در قسمت بعدی، روش‌های اعاده دادرسی به طور کامل بیان خواهند شد.

در مورد مفهوم "اعاده دادرسی" در پرونده‌های قضایی، باید بگوییم که این مفهوم به دو نوع مختلف حقوقی و کیفری تقسیم می‌شود.
"اعاده دادرسی حقوقی" قابلیت اجرا در دعاوی حقوقی دارد و مفاد مرتبط با این نوع اعاده دادرسی، در مواد 426 تا 441 قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده است.
همچنین، "اعاده دادرسی کیفری" نیز تحت مجوز مواد 474 تا 483 قانون آیین دادرسی کیفری، امکان‌پذیر است.

در بحثی مربوط به انواع اعاده دادرسی، به نکته‌ای باید اشاره کرد.
براساس ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، یک نوع دیگر از اعاده دادرسی وجود دارد.
طبق این ماده، در صورتی که رئیس قوه قضاییه تشخیص دهد رأی قطعی صادر شده توسط هریک از مراجع قضایی مغایر با شرع است، او می‌تواند اعاده دادرسی را تعیین کند و پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال کند تا در شعب خاصی مورد بررسی قرار گیرد و رأی مناسب صادر شود.

یک اصطلاح دیگر در زمینه حقوق سیویل به نام اعاده دادگری وجود دارد که به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود؛ اعاده دادگری اصلی و اعاده دادگری طاری.
موضوع این اصطلاح در ماده 432 از قانون آیین دادرسی مدنی مورد بحث واقع شده است.
بر اساس این ماده، اعاده دادگری اصلی به معنای درخواست مستقل متقاضی برای ابطال یک حکم قضایی است که او آن را به دادگاه اعلام می‌کند.

"اعاده دادرسی"، یک فرایند است که در صورتی که یک حکم قطعی در یک دعوا توسط دادگاه صادر شده باشد، بعداً در یک دعوای دیگر به عنوان دلیل استفاده می‌شود و شخصی که باعث زیان بشود، می‌تواند با اعتراض خود، درخواست اعاده دادرسی را مطرح کند.
در اینجا به پاسخ دادن به سوالاتی درباره مراحل و روش‌های اعاده دادرسی می‌پردازیم.

مراحل و نحوه اعاده دادرسی

اصلاح حکم، همچون سایر روش‌های اعتراض به قضاوت، مانند تجدیدنظر خواهی یا واخواهی، از شخص ذی‌نفع نیازمند است تا با داشتن شرایط لازم و طی مراحلی که در قانون ذکر شده‌اند، اعتراض خود را مطرح کند.
به همین دلیل، در این بخش، می‌خواهیم به بررسی مراحل و نحوه اصلاح حقوقی و کیفری بپردازیم.

مراحل و روش اعاده دادرسی به این صورت است که فرد محکوم، پس از صدور حکم، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه کرده و دادخواست اعاده دادرسی را تقدیم می‌کند.
در زمان ثبت دادخواست اعاده دادرسی حقوقی یا کیفری، باید به یکی از جهات اعاده دادرسی اشاره شده و تمام مدارک و اسنادی که برای اثبات حقمندی فرد موردنیاز است، به درخواست اعاده دادرسی پیوست شود.

البته، در اعاده دادرسی از طریق ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری، نیازی به ثبت دادخواست نیست؛ بلکه موضوع اعتراض به حکم، ابتدائا توسط رئیس دادگستری استان، مورد بررسی قرار گرفته و پس از آن، در صورت احراز شرایط، به رئیس قوه قضاییه ارسال می‌شود تا در صورت تشخیص غیرقانونی بودن حکم، در شعب خاص دادگستری، مورد بررسی قرار گیرد.

مطلب:در حقوق کیفری، در دعاوی مختلف، علاوه بر متهم نفس، وکیل یا نماینده حقوقی او نیز می‌توانند در صورت فوت یا غیبت متهم، همسر، وراثان قانونی و وکیل مدافع او، مراحل دادرسی را انجام دهند.
همچنین، دادستان کل کشور، دادستان اجرای حکم و رئیس قوه قضاییه، طبق قانون آیین دادرسی کیفری، می‌توانند درخواست اعاده دادرسی را داشته باشند.

بدون شک، در رابطه با "مراحل و نحوه اعاده دادرسی"، باید به "مهلت اعاده دادرسی" نیز توجه کرد.
"مهلت اعاده دادرسی حقوقی و کیفری" برای افراد مقیم ایران، بیست روز و برای افراد مقیم خارج از کشور، دو ماه است.
این مهلت زمانی که در مورد آرای حضوری است، از زمان ابلاغ رای شروع شده و در مورد آرای غیابی، از تاریخ انقضای مهلت واخواهی و تجدید نظر خواهی آغاز می‌شود.

«به طور قطع، در صورت داشتن عذر قابل قبول، ابتدا فرد باید وجود عذر قابل قبول خود را در دادگاه اثبات کند تا درخواست اعاده دادرسی او بررسی گردد.
مهلت اعاده دادرسی در شرایطی که به دلیل جعل اسناد، حیله یا تقلب طرف مقابل صورت گرفته است، از زمان صدور حکم نهایی مربوط به اثبات جعل یا حیله و تقلب شروع می‌شود.
در صورتی که اعاده دادرسی به دلیل کشف اسناد و مدارک جدید صورت گیرد، این اقدام از تاریخ دریافت اسناد یا آگاهی از وجود آنها آغاز می‌شود.
»

مراحل و نحوه اعاده دادرسی توسط مرجع صالح در حوزه‌های حقوقی و کیفری به شرح زیر است:در اعاده دادرسی حقوقی، درخواست اعاده دادرسی اصلی در دادگاهی که حکم صادر کرده است، مورد بررسی قرار می‌گیرد.
همچنین، در اعاده دادرسی طاری، در دادگاهی که حکم ابراز شده است، پرونده بررسی می‌شود.
درخواست اعاده دادرسی کیفری در ابتدا به دیوان عالی کشور ارائه می‌شود.
در صورت احراز ضرورت اعاده دادرسی، دیوان عالی با صدور دستور اعاده دادرسی، پرونده را به دادگاه اصلی ارجاع می‌دهد.
توجه داشته باشید که در متن فوق از تگ‌های HTML مانند و استفاده شده است.

در حالتی که برای اجرای عدالت، یک پرونده نیاز به اعاده دادرسی دارد، می‌توان آن را از طریق رئیس قوه قضاییه به دیوان عالی کشور ارجاع داد.
این ارجاع صورت می‌گیرد تا در صورت اقتضاء، در شعبه‌های مختص به پرونده، مورد بررسی قرار گیرد و در نهایت، حکمی صادر شود.
با این حال، اگر درخواست اعاده دادرسی پذیرفته شود، اجرای حکم تا صدور حکم جدید به تعویق خواهد افتاد.
دادگاه مربوطه نیز پس از بررسی کامل و شنیدن دلایل اعتراض، حکم مورد اعتراض را هرس کرده و حکم جدیدی صادر خواهد کرد.

ارائه دلیل جدید در اعاده دادرسی

مراحل و روش اعاده دادرسی به این شکل است که در صورتی که ذی نفع مشروط بر داشتن شرایط قانونی، نمونه‌ای از درخواست اعاده دادرسی را به همراه توجیهی مناسب ارائه نماید، می‌تواند درخواست خود را برای اعاده دادرسی به دادگاه ارائه کند تا حکم قطعی صادر شده از دادگاه لغو گردد.
از جمله مسائل مهم در خصوص اعاده دادرسی، این است که آیا در هر نوع اعاده دادرسی، اعم از حقوقی و کیفری، می‌توان دلیل جدیدی ارائه داد یا خیر؟

درباره ارائه یک دلیل جدید در مورد بازنگری در دادرسی، باید بگوییم یکی از شرایط قبول انواع بازنگری های حقوقی و کیفری، آن است که پس از صدور حکم قطعی، وقوع یک حادثه جدید یا دریافت اسناد، مدارک و شواهدی باشد که به دلیل حقیقت خواستگاری، دلیلی برای درخواست بازنگری باشد.
در این صورت می توان با استناد به آنها، درخواست بازنگری را ارائه داد.