نحوه مطالبه نفقه فرزند از طرف مادر

در روابط خانوادگی، وظیفه‌های مختلفی وجود دارد.
یکی از مهم‌ترین وظایف، الزام به انفاق از سوی پدر است.
پدر موظف است نفقه‌ی زن و فرزندان خود را بپردازد.
در بعضی موارد، زوجین از هم طلاق می‌گیرند که در این صورت پرداخت نفقه به زن موضوعیت نخواهد داشت.
اما پدر همچنان موظف به پرداخت نفقه فرزندان بعد از طلاق است.
در صورت عدم انجام این تکلیف قانونی، مادر می‌تواند به نیابت از فرزند خود در دادگاه دعوای مطالبه نفقه فرزند اقامه کند.
در ادامه این مقاله، سوالاتی که آیا مادر می‌تواند برای مطالبه نفقه فرزند خود اقدامی انجام دهد و در صورت مثبت بودن پاسخ، نحوه مطالبه نفقه فرزند از طرف مادر به چه صورت است را بررسی می‌کنیم.
برای پاسخ دادن به این سوالات، در ابتدا به بررسی تکلیف‌های پرداخت نفقه به فرزند می‌پردازیم و سپس نحوه مطالبه نفقه فرزند از طرف مادر را بررسی می‌کنیم.

پرداخت نفقه به فرزند

براساس ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی، تعیین وظیفه پرداخت نفقه فرزند به عهده کیست؟ قانون مدنی در جریان حقوق نفقه فرزندان و وظایف مربوط به پرداخت آن، تصمیمات و قواعد معینی را تدارک دیده است.
بر اساس این ماده، وظیفه پرداخت نفقه فرزند به عهده پدر است.
در صورت فوت پدر یا عدم بتوانی او در مسئولیت پرداخت نفقه، این وظیفه به عهده اجداد پدری می‌افتد.
اگر هیچ پدر و اجداد پدری وجود نداشته یا عدم بتوانی آن‌ها در پرداخت نفقه وجود داشته باشد، وظیفه پرداخت نفقه به عهده مادر است.
هرگاه مادر هم زنده نباشد یا قادر به انفاق نباشد، وظیفه پرداخت نفقه به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری می‌باشد و این مسئله واجب النفقه است.
اگر چند نفر از اجداد و جدات مزبور، از نظر اقربیت مساوی باشند، نفقه را باید به حصه مساوی تا دیه کنند.
بنابراین، بر اساس این ماده می‌توان گفت که وظیفه پرداخت نفقه فرزند دختر و پسر ابتدا به عهده پدر قرار دارد؛ البته در صورتی که پدر زنده نباشد یا قادر به انفاق به فرزند خود را ندارد، این وظیفه به عهده جد پدری یا پدربزرگ می‌افتد.
اگر جد پدری زنده نباشد و یا قادر به پرداخت نفقه نوه خود نباشد، وظیفه پرداخت نفقه به فرزندان به عهده مادر می‌افتد.
در صورتی که این شرایط فراهم نباشد، وظیفه پرداخت نفقه به نوه به عهده پدربزرگ و مادربزرگ مادری می‌باشد و در این صورت، مطالبه نفقه فرزند از پدربزرگ نیز امکان پذیر خواهد بود.

نحوه مطالبه نفقه فرزند از طرف مادر

همانطور که در قسمت قبل بحث شد، بعضی افراد ممکن است نیاز به پرداخت "نفقه فرزند" داشته باشند.
اما به دلیل اینکه مسئولیت اولیه پرداخت نفقه فرزند بر عهده پدر است، در بیشتر موارد که درخواست "دعوای مطالبه نفقه فرزند" مطرح میشود، از پدر درخواست پرداخت نفقه میگردد.
اما، آیا مادر میتواند برای مطالبه نفقه فرزند خود اقدامی انجام دهد؟ و چگونه میتواند نفقه را از سوی خود و برای فرزندان خود (به طور جداگانه برای دختر و پسر) مطالبه کند؟

پاسخ به این سوال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در برخی موارد، فرزند هنوز به سن قانونی بلوغ و رشد نرسیده است و بنابراین قادر به دفاع و درخواست نفقه به تنهایی نمی‌باشد.
در این صورت، یک شخص باید به عنوان نماینده او برای مطالبه نفقه اقدام کند.
به طور معمول، مادر اولین فردی است که به فرزند نزدیکی دارد و ممکن است با وی زندگی کند.
به همین دلیل، در ماده ۶ قانون حمایت از خانواده، حق مطالبه نفقه فرزند توسط مادر در نظر گرفته شده است.
بنابراین، مادر می‌تواند درخواست نفقه را در مرجع مختص برای این امر اقامه کند و مراجع اختصاصی نیز مکلف به بررسی آن هستند.
براساس این ماده، مادر یا هر شخصی که حضانت یا نگهداری از فرزند را به دلیل ضرورت بر عهده دارد، حق اقامه دعوی برای مطالبه نفقه فرزند را نیز دارد.
در این صورت، دادگاه باید در ابتدا ادعای ضرورت را بررسی کند.
لذا باید گفت که اقامه دعوای مطالبه نفقه فرزند دختر یا پسر توسط مادر امکان پذیر خواهد بود.
مادری که حضانت فرزند را بر عهده دارد، به نوعی ذی نفع در این دعوا محسوب می‌شود؛ زیرا به پرداخت هزینه‌های مرتبط با کودک نیز ملتزم است.
در خصوص نحوه مطالبه نفقه فرزند از سوی مادر، نکته مهمی وجود دارد.
مادر باید دادخواستی در خصوص مطالبه نفقه تنظیم و به شورای حل اختلاف و یا دادگاه خانواده تقدیم نماید.
در صورت صدور حکمی برای پرداخت نفقه از سوی مراجع اختصاصی و در صورتی که پدر همچنان توانایی مالی پرداخت نفقه را داشته باشد ولی از انجام آن اصرار به عمل آورد، می‌توان به خاطر ترک انفاق از وی شکایت کرد تا به مجازات قانونی برسد.
برای مشاهده نمونه‌ای از دادخواست مطالبه نفقه از سوی مادر، کلیک کنید.