اختلال شخصیت پارانوئید چیست و چگونه درمان می شود؟

اختلال شخصیت پارانوئید: اختلالی است که در آن شخص مبتلا به شک و تردیدهای مداوم نسبت به اطرافیان خود دچار می‌شود و به هیچ کس اعتماد نمی‌کند.
در اینجا اختلال پارانوئید و نشانه‌های آن را بررسی خواهیم کرد.

اختلال شخصیت پارانوئید (Paranoid Personality Disorder) یا به اختصار PPD

اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) یکی از اختلالات شخصیتی رایج است که به عنوان روان‌گسیختگی نیز شناخته می‌شود.
این اختلال می‌تواند در حدود 4.
41٪ از جامعه رخ دهد.

افراد مبتلا به PPD بی‌اعتمادی شدیدی نسبت به اطرافیان خود دارند.
این حس بی‌اعتمادی منفی بر روابط خانوادگی و اجتماعی آنها تأثیر می‌گذارد.
این افراد همچنین باور دارند که هر لحظه ممکن است توسط انسان‌های دیگری تهدید شوند و همیشه در وضعیت خطر قرار دارند.

اختلال شخصیت پارانوئید تأثیرات بسیاری بر روی رفتار و روابط افراد دارد.
فردی که این اختلال را دارد، تمایل دارد به طور ناگهانی و نامنتظره به حرف‌ها و کارهای دیگران واکنش نشان دهد.
او همیشه در وضعیتی از ناامنی و تهدید قرار می‌گیرد.
نه تنها به راحتی قابل اعتماد نیست، بلکه به شدت به نحوه رفتار اطرافیانش شک می‌کند.
فرد مبتلا به این اختلال، عمدا هر کلمه و اقدامی را به بدترین شکل تفسیر می‌کند، حتی اگر هیچ گونه بدی در آن وجود نداشته باشد.
پارانوئید باعث تقویت حس سوءظن و خیالپردازی منفی در ذهن فرد می‌شود و باعث رفتارهای ناهنجار و بی‌ادبانه از سوی او می‌شود.
در این مقاله علمی و پزشکی در مورد اختلال شخصیت پارانوئید و علائم آن به طور جامع و کامل بحث خواهیم کرد.


محتوای مقاله:

مقدمه:

- معرفی اختلال شخصیت پارانوئید- اهمیت تشخیص این اختلال

علائم و علامت‌های اختلال شخصیت پارانوئید:

- حس سوءظن و ترس از تهدید- خیال‌پردازی منفی و افکار ناپسند- رفتارهای عجیب و غیرعادی

تشخیص و درمان:

- روش‌های تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید- روش‌های درمانی موثر برای این اختلال

نتیجه‌گیری:

- اهمیت تشخیص و درمان سریع اختلال شخصیت پارانوئید- نکاتی برای فهم بهتر و بهبود زندگی افراد مبتلا

undefined

پارانوئید چیست؟

اختلال شخصیت پارانوئید یک اختلال روانی است که به هذیان‌گویی پارانوئید، سوءظن طولانی مدت و بی‌اعتمادی نسبت به اطرافیان مرتبط است.
در این اختلال، افراد دچار شخصیت حساسیت زیادی هستند و به راحتی به دیگران تهمت می‌زنند؛ زیرا به هیچکس و هیچ چیز اعتماد ندارند.
به طور مداوم، فرد تحت تأثیر این اختلال خود را در موقعیت خطر فرض می‌کند و دائماً در تلاش است تا نشانه‌ها و تهدیداتی که از این خطر خیالی ناشی می‌شود را شناسایی کند.

افرادی که با PPD مبتلا هستند، به طور معمول به سرعت عصبانی می‌شوند و نمی‌توانند احساسات خشم خیالی خود را به درستی کنترل کنند.
اختلال شخصیت پارانوئید معمولا در دوران نوجوانی و بزرگسالی ظهور می‌کند و جالب است بدانیم که این اختلال در آقایان بیشتر از خانم‌ها رخ می‌دهد.
افراد مبتلا به پارانوئید تمایل دارند که شکاک باشند، حسادت و کینه تغذیه کنند و به همین دلیل معمولا دوستان زیادی ندارند و از جامعه طرد می‌شوند.
برخی پزشکان اعتقاد دارند که افراد مبتلا به PPD دارای اعتقادات بیش از حد به خود هستند و این اعتقادات باعث بروز شک، سوءظن و خصومت نسبت به افراد اطرافشان می‌شود.

اختلال پارانوئید معمولا به صورت یک مشکل روانشناختی جداگانه و مستقل در افراد شناخته می‌شود.
اما افرادی که در شرایط زیر قرار دارند، ممکن است به این نوع اختلال مبتلا شوند:

1. سابقه خانوادگی از بروز اختلال پارانوئید در افراد دیگر
2. تجربه‌ی زندگی تنش‌بار یا سوابق مرتبط با استرس
3. مصرف مواد مخدر یا الکل
4. وجود سابقه‌ی اختلالات روانشناختی دیگر مانند اختلال افسردگی یا اختلال وسواسی-اجباری

افرادی که به اختلال پارانوئید رنج می‌برند، اغلب نمی‌توانند شک‌ها و وسواس‌هایشان را نسبت به دیگران ثابت کنند.
این موضوع باعث می‌شود که این اختلال در آنها روشن‌تر و شدیدتر به چشم بیاید.
اختلال پارانوئید حاد در صورتی رخ می‌دهد که این اختلال بدون درمان، نگهداری و مشورت با یک پزشک متخصص، به شدت پیشرفت کند و علائم آن شدیدتر شوند.
عدم استحکام هویت، تصورات وسواسی، روحیه تهاجمی و عصبانیت، و ویژگی‌های اخلاقی آشکار افراد مبتلا به پارانوئید به شمار می‌روند.

undefined

علائم پارانوئید

افراد مبتلا به اختلال پارانوئید، رفتارهای غیرطبیعی و بی‌ادبانه خود را نمی‌پذیرند.
مشکلات اعتماد به دیگران و شکاکیت برای آنان امر طبیعی است.
اما اطرافیان بیماران پارانوئید، به‌طور عمومی رفتارهای تند و غیرمنطقی آنها را نقض قواعد ادب تلقی می‌کنند.
به همین دلیل، این افراد در روابط عاطفی و اجتماعی خود با مشکلات و چالش‌های فراوانی روبرو می‌شوند و علاوه بر خانواده، دستیاران و حامیان دیگری ندارند.

اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) باعث سوء تفاهم در فهم حرف‌ها و رفتار اطرافیان می‌شود و فرد مبتلا به آن همواره فکر می‌کند که همه در حال تلاش برای اغوا و خیانت به او هستند.
این افراد همیشه احساس تهدید می‌کنند و به همین دلیل، در بسیاری از مواقع رفتارهای تهاجمی و خصومت‌آمیزی نشان می‌دهند.
این اختلال باعث می‌شود که فرد مبتلا به اطرافیانش اعتماد نکند و به همین دلیل قادر نباشد رابطه‌ای مستحکم و پایدار با دیگران برقرار کند.

بعضی از علائم و رفتارهای رایج در فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید عبارتند از:

1. احساس خطر در تمام زمان‌ها: فرد همواره به خود می‌گوید که در معرض خطر است و هر لحظه ممکن است تحت حمله قرار گیرد.
   
2. تهاجم و خشونت در رفتار: شخص مبتلا به این اختلال در اکثر مواقع با رفتارهای تهاجمی و خشونت‌آمیزی به دیگران واکنش نشان می‌دهد.
   
3. بی اعتمادی به دیگران: به دلیل اعتقاد به توطئه‌ها و دور زدن آنها، فرد مبتلا به PPD اعتمادی به اطرافیانش ندارد و ارتباطات موفقی با آنها برقرار نمی‌کند.
   

افراد مبتلا به اختلال پارانوئید ممکن است تمایل داشته باشند به مصرف مواد مخدر یا استفاده از قرص‌های روان‌گردان.
علائم ظاهری این افراد به شکل چهره خشن، مضطرب و عصبی قابل مشاهده است.

undefined

دلایل ابتلا به اختلال شخصیت پارانوئید

علل اختلالات روانی مختلف به خوبی مورد بررسی قرار نمی‌گیرد و مطالعات بیشتر بر روی گروه‌بندی اختلالات شخصیتی تمرکز دارند.
بنابراین شناسایی و تشخیص دادن علل اختلالات شخصیتی خاص مثل پارانوئید چالش‌برانگیز است.
دلیل دقیق و علمی اختلال پارانوئید هنوز مشخص نیست.
با این حال، برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ضربه‌های عاطفی در دوران کودکی ممکن است باعث بروز اختلال پارانوئید در بزرگسالان شوند.

ابتلا به اختلال شخصیت پارانوئید ممکن است ناشی از ترکیبی از عوامل بیولوژیکی و محیطی باشد.
این اختلال بیشتر در خانواده‌هایی دیده می‌شود که در آن‌ها سابقه بیماری اسکیزوفرنی و اختلالات هذیان‌گویی وجود دارد.
در ارتباط با بروز اختلال شخصیت پارانوئید در سنین بزرگسالی، علاوه بر این مسائل، دلایل دیگری نیز وجود دارد.
برخی از این دلایل عبارتند از:

فعالیت های ژنتیکی

بعضی از ژن‌ها می‌توانند رابطه ای با بروز اختلال شخصیت پارانوئید داشته باشند.

عوامل محیطی

مواجهه با موقعیت‌های استرس‌زا، تجربه‌های ترسناک و آسیب‌های روانی می‌توانند در به وجود آمدن این اختلال نقش داشته باشند.

پرورش فرزند

روش‌های نامناسب پرورش فرزند و نقص در تعاملات اجتماعی می‌توانند عواملی باشند که به بروز اختلال پارانوئید در سنین بزرگسالی منجر شوند.

سوء مصرف مواد

استفاده ناشایست از مواد مخدر می‌تواند ریشه‌ی بروز این اختلال را تشدید کند.

این عوامل همگی می‌توانند در ترکیب با یکدیگر، اثراتی بر بروز اختلال شخصیت پارانوئید داشته باشند.

با این حال، اشخاصی که با اختلال پارانوئید روبرو هستند، بدون توجه به علت ابتلا به این اختلال، باید حتما زیر نظر و درمان قرار گیرند تا از پیشروی بیماریشان جلوگیری کنند.

undefined

نحوه تشخیص اختلال پارانوئید

برای تشخیص حالت پارانوئیدی در فرد، بهتر است به پزشک متخصص یا مشاور معتمد مراجعه کنید.
اما می‌توان با بررسی رفتارهای کلی فرد، در حدی جزئی، این اختلال را تشخیص داد.
پزشک متخصص برای تشخیص دقیق حالت پارانوئیدی در فرد، از تمام معیارهای PPD در راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5) استفاده می‌کند.
با بررسی این معیارها، پزشک می‌تواند به وجود این اختلال در فرد پی ببرد.
در واقع، این بررسی معیارها به عنوان یک آزمون تشخیصی برای تایید حالت پارانوئیدی در فرد مورد نظر استفاده می‌شود.

DSM-5 برای بیان نوعی اختلال شخصیت به نام پارانوئید، که به مفهوم بی اعتمادی و سوءظن شدید نسبت به دیگران است، استفاده می‌شود.
افرادی که با این احساسات در ذهن خود مواجه هستند، طبق معیارهای DSM-5، شایع است که انگیزه‌ها و رفتارهای نرمال افراد دیگر را به عنوان تهدید و خطر تفسیر کنند و می‌خواهند به سرعت واکنش نشان دهند.
متخصصان و مشاوران سلامت و روان نیز تأیید می‌کنند که اگر فرد حداقل چهار مورد از معیارهای زیر را داشته باشد، احتمالاً از اختلال شخصیت پارانوئید رنج می‌برد:

معیارهای اختلال شخصیت پارانوئید:

شدید بودن سوءظن نسبت به دیگران، که شامل این است که فکر می‌کند دیگران قصد داشته باشند به او آسیب برسانند، او را خیانت کنند یا به وی مضرت وارد کنند.

شکّ و تردید بیش از حد در نیات و وفاداری دیگران، که ممکن است منجر به این باور شود که دیگران به وی ضد حرفه‌ای هستند.

همراهی با رفتارهای مشترک سوءبرداشت و تفسیر ناصحیح، به‌ویژه در مواقعی که ابراز عمدی از سوی دیگران نیست.

آمادگی برای نزاع و انتقامگیری در برابر منتقدان یا افرادی که به وی آسیب وارد کنند؛ حتی در صورت که عمدتاً نیست.

برخی از معیارهای تشخیص پارانوئید همچنین به بررسی وجود اختلالات دیگر در فرد نیز توجه می‌کنند که برخی از آنها عبارتند از:

تلاش بی‌جا برای پیدا کردن الگوهای شناختی در رویدادها یا نشانه‌های تصادفی

اعتقادات غیرمنطقی و غیرقابل اثبات و توهمات خیالی که به شدت در روان فرد نفوذ می‌کنند

اندکی اطمینان و عدم قابلیت ترک ایده‌ها و باورهای نامعقول

تحلیل کردن موضوعات و وقایع به صورت بی‌ارتباط یا نسبت به هم پیوندن آنها به شکل نامناسب

برای تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید، پزشک متخصص از دو روش استفاده می‌کند: تست DSM-5 و مصاحبه با بیمار.

در تست DSM-5، پزشک نشانه‌ها و علایم اختلال را بررسی می‌کند و درصورت وجود بیش از چند نشانه، ممکن است اختلال شخصیت پارانوئید تشخیص داده شود.

علاوه بر تست DSM-5، پزشک متخصص همچنین با بیمار صحبت می‌کند و از او درباره موارد زیر سوالاتی می‌پرسد:

• دوران کودکی: پزشک بیمار را درباره تجربیات و مشکلاتی که در طول دوران کودکی خود داشته است، سوال می‌کند.
  
• مدرسه: پزشک همچنین از بیمار درباره تجربیاتش در مدرسه و مشکلاتی که ممکن است در ارتباط با همکلاسی‌ها و معلمان داشته باشد، سوال می‌کند.
  
• کار: پزشک متخصص ممکن است درباره تجربیات شغلی بیمار و روابط کاری او سوال کند.
  
• روابط خانوادگی: وضعیت روابط بیمار با اعضای خانواده نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
  
• روابط دوستانه: پزشک از بیمار درباره روابط و دوستی‌هایش سوال می‌کند.
  

این پرسش‌ها از آنجا مهم هستند که اختلال شخصیت پارانوئید ممکن است به دلیل مشکلات و تجربیات عاطفی در دوران کودکی رخ داده باشد و در دوران بزرگسالی به شدت بروز یابد.

پس از تشخیص دقیق و ارزیابی توسط پزشک، نوع درمان مناسب برای اختلال شخصیت پارانوئید بر اساس شدت بیماری انتخاب می‌شود.

undefined