تفاوت متهم ، محکوم و مجرم

در هر کشوری، حقوق کیفری یکی از زیرمجموعه‌های مهم حقوق است که به بررسی جرایم، مجازات‌های مربوط به آنها و نحوه رسیدگی به جرم در دادسرا و دادگاه کیفری می‌پردازد.
مفاهیمی همچون "متهم" ، "محکوم" و "مجرم" در حقوق کیفری بسیار مطرح هستند و اغلب اشتباها با یکدیگر قلاب می‌خورند.

در حقوق کیفری، هرچند که سه مفهوم "متهم"، "محکوم" و "مجرم" شباهت‌هایی با یکدیگر دارند، اما آن‌ها از یکدیگر متمایز هستند و استفاده از هر یک از این عبارات درباره‌ی یک فرد در روند پیگیری کیفری، می‌تواند تأثیرات و نتایج قابل توجهی درباره‌ی آن فرد داشته باشد.
به همین دلیل، تفاوت مفاهیم "متهم" و "مجرم" و همچنین "محکوم" و "متهم" باید مورد توجه قرار گیرد.

بنابراین، با توجه به بیانات ذکر شده، در این مقاله، ابتدا سعی خواهیم کرد به سؤالاتی که در زمینه حقوق کیفری برخوردارند، پاسخ دهیم.
در این جا به اشخاصی که در زمان ارتکاب جرم، به عنوان متهمان شناخته می‌شوند، می‌پردازیم.
همچنین، در ادامه تفاوت‌هایی که در مفهوم متهم، مجرم و محکوم مطرح می‌شود و نیز توضیحات مربوط به قوانین جرم شناسانده می‌شوند، بیان خواهیم نمود.

متهم کیست

یکی از شاخه‌های اصلی حقوق در کشور ما، همانند سایر کشورها، حقوق کیفری است.
حقوق کیفری شاخه‌ای از حقوق است که به مطالعه جرایم، مجازات‌های مرتبط با آن‌ها و روند رسیدگی به جرم در دادسرا و دادگاه کیفری می‌پردازد.
یکی از مفاهیمی که همواره در حقوق کیفری به آن اشاره می‌شود، مفهوم «متهم»، «محکوم» و «مجرم» است که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند.

تاکید می‌شود که در رابطه با تفاوت بین افراد متهم و مجرم و همچنین اختلاف محکوم و متهم، موارد مهمی باید مد نظر قرار گیرد.
با وجود شباهت‌هایی بین اصطلاحات متهم، محکوم و مجرم در قوانین کیفری، با این حال این مفاهیم از یکدیگر متفاوت هستند و استفاده از این عبارات برای توصیف یک فرد در مراحل تعقیب کیفری، ممکن است تأثیرات و نتایج مهمی را برای آن فرد به همراه داشته باشد.
به همین دلیل، ضروری است که تفاوت بین مفهوم متهم و مجرم مورد توجه قرار گیرد.
بنابراین، در این قسمت، به پرسش "متهم چه کسی است؟" پاسخ داده می‌شود و در بخش‌های بعدی، به منظور بیان تفاوت متهم، محکوم و مجرم، به توضیح دو مفهوم دیگر پرداخته می‌شود.

پس از اتفاق افتادن یک جرم و در صورتی که شاکی شکایت خود را به دادسرا ارائه کند یا در جرایمی که نیازی به شاکی ندارد، پس از اطلاع بازپرس از وقوع جرم، تحقیقات مقدماتی برای کشف جرم و شناسایی مظنون آغاز می‌شود.
به عبارت دیگر، اگر بازپرس یا دادیار پرونده را بررسی کرده و با توجه به مستندات موجود در پرونده، اتهام را به شخصی که شاکایت شده است اثبات کند و وی را به دادسرا معرفی کند، این فرد به عنوان متهم شناخته می‌شود.

بنابراین، به سوالی که "متهم" چه مفهومی دارد و چه تفاوتی بین "متهم" و "مجرم" و "محکوم" وجود دارد، پاسخ بدهیم.
می توان گفت که "متهم" یک شخص است که بر اساس دلایلی که در پرونده کیفری وجود دارد و با توجه به نظر بازرس یا دادیار پرونده، به او اتهام وارد شده است و مشتبه به ارتکاب جرم می باشد.
البته، بودن "متهم" به معنای بودن "مجرم" نیست و این دو تفاوت دارند.

مجرم کیست

در قسمت قبل، توضیح دادیم که چه تفاوتی بین متهم، محکوم و مجرم وجود دارد.
همچنین به سوالی که "متهم کیست و تفاوت متهم با مجرم و محکوم چیست؟" پاسخ دادیم.
متهم به فردی اطلاق می‌شود که به دلایلی که در پرونده کیفری موجود است و براساس نظر بازپرس یا دادیار پرونده، اتهام به او وارد شده است و به عنوان مظنون و متهم به ارتکاب جرم شناخته می‌شود.
البته، بودن متهم به هیچ وجه معادل بودن با بودن مجرم نیست و تفاوت میان متهم و مجرم بسیار مشخص است.
پس در این قسمت، به سوال "مجرم کیست؟" پاسخ خواهیم داد.

هنگام بحث درباره "تفاوت متهم و مجرم و فرق محکوم و متهم" در حوزه حقوق جزایی، تعریف "مجرم" به شخصی اشاره دارد که پس از سپری شدن مراحل رسیدگی در دادسرا و دادگاه کیفری بدوی و تجدیدنظر، جرمی که او ارتکاب کرده است به طور قطعی تأیید و حکم محکومیت قطعی برای او صادر می‌شود.

پس از جوابگویی به سؤال "چه کسی مجرم است و تفاوت متهم، محکوم و مجرم چیست؟" در این بخش، در بخش بعد، به این سؤال پاسخ داده خواهد شد که "چه کسی محکوم است؟" و همچنین تفاوت محکومیت با مجرم و متهم چیست.
لازم است تا بیان کنیم که با وجود اشتباه مفهومی بین "محکوم" و "مجرم"، تفاوت میان متهم، محکوم و مجرم در حقوق کیفری واضح است و این مفاهیم باید به طور جداگانه در نظر گرفته شوند.

محکوم کیست

در بخش قبل، به پاسخ این پرسش پرداختیم که چه کسی را مجرم می‌نامیم و چه تفاوتی بین متهم و مجرم داریم و همچنین تفاوت میان محکوم و متهم چیست.
به این معنا که مجرمی، فردی است که بعد از اتمام مراحل رسیدگی به پرونده در دادسرا و دادگاه کیفری، وجود جرم را به طور قطعی و با اثبات توسط او تأیید می‌کند و به همین دلیل، حکم محکومیت قطعی به او صادر می‌شود.

در بررسی مفهوم متهم، محکوم و مجرم، یک نگاه جدید داریم که ما را به مفهوم "محکوم" هدایت می‌کند.
این مفهوم در حقوق کیفری از اهمیت بالایی برخوردار است و سوال پیش می‌آید که کیست خبیث محکوم؟ به طور دقیق‌تر، چه تفاوتی بین متهم، محکوم و مجرم وجود داشته است که قوانین و مقررات خاصی برای هر یک از این افراد تعیین شده است؟

در حوزه حقوق کیفری، مفهوم "مجرم"، "متهم" و "محکوم" تفاوت‌هایی دارند.
اصطلاح "محکوم" به فردی اطلاق می‌شود که پس از پایان مراحل رسیدگی در دادسرا و دادگاه کیفری، قاضی به وجود جرم درخصوص آن فرد قاضی شده و در نتیجه، حکم محکومیت علیه او صادر می‌شود.
بنابراین، تفاوت بین "متهم"، "محکوم" و "مجرم" در این است که برای شناخت افراد محکوم، کافی است که یک حکم دادگاه کیفری بدوی در مورد آنان صادر شود، اما برای شناخت فردی به عنوان "مجرم"، صدور حکم دادگاه تجدیدنظر ضروری است.

محکوم علیه کیست

در قسمت قبل، توضیح داده شد که شخصیت محکوم به چه کسی اطلاق می‌شود و بیان شد که در بخش تفاوت متهم، محکوم و مجرم، اصطلاح محکوم به فردی اشاره دارد که پس از تکمیل مراحل رسیدگی در دادسرا و دادگاه جنایی، قاضی پرونده، با توجه به نظر خود درباره وقوع جرم، بر او صحیفه محکومیت صادر کرده است.

گاهی، در قانون کیفری، اصطلاح «متهم» به کار می‌رود.
به همین دلیل، سؤال پیش رو می‌پرسد که معنای متهم چیست؟ به سوالی که پرسیده شده، باید اینگونه پاسخ داد: «متهم» همان شخصی است که پس از دریافت دادخواست از دادسرا، دادگاه کیفری به پرونده او می‌پردازد و حکم متهمیت او را صادر می‌کند.
تعریف این دو عبارت "متهم" و "محکوم" تقریباً یکسان است.
در نتیجه، تنها تفاوت بین آن‌ها این است که در صورت صدور حکم تشدید، متهم به وضعیت محکوم تغییر می‌کند.

تفاوت متهم ، محکوم و مجرم

در قسمت قبل، ما در مورد تفاوت‌های متهم، محکوم و مجرم صحبت کردیم و به سوال "محکوم چه کسی است؟" پاسخ دادیم.
با بررسی توضیحاتی که گذشته دربارهٔ این سه مفهوم داشته‌ایم، تفاوت بین متهم و مجرم و همچنین تفاوت بین محکوم و متهم روشن است.
در این قسمت، به توضیح این تفاوت‌ها می‌پردازیم:

تفاوت بین متهم و مجرم از نظر قانونی این است که متهم شخصی است که به ارتکاب جرم متهم می‌شود، اما تا زمانی که حکمی علیه او صادر نشده باشد، هنوز مجرم نیست.
اما مجرم فردی است که به ارتکاب جرم متهم است و به وسیلهٔ قوانین و مراجع قانونی مجازات می‌شود.

همچنین، فرق بین محکوم و متهم این است که متهم شخصی است که به ارتکاب جرم متهم شده است ولی هنوز توسط دستگاه قضایی محکوم نشده است.
اما محکوم فردی است که توسط دستگاه قضایی به عنوان یک مجرم شناخته شده است و حکم یا مجازاتی در برابرش اعمال شده است.

متهم یا مظنون، فردی است که براساس شواهد و ادله حاضر در پرونده کیفری و نظر بازپرس یا دادیار پرونده، به او اتهام وارد می‌شود و متهم به ارتکاب جرم می‌باشد.

«متهم»، فردی است که پس از پایان مراحل رسیدگی در دادسرا و دادگاه کیفری بدوی و تجدیدنظر، اثبات جرم توسط او به صورت قطعی صورت گرفته و در نتیجه، صادرکردن حکم قطعی محکومیت او انجام می‌شود.