وظایف و اختیارات شوراهای اسلامی کار

مطابق قوانین جاری در جمهوری اسلامی ایران، کارگران مجاز به حفاظت و نگهداری از منافع شغلی خود هستند با استفاده از شورای کار اسلامی و از طریق حقوق و اختیاراتی که در مقررات متعلقه برای این شوراها تعبیه شده است.

شورای اسلامی کارگران، که در کارگاه‌ها برپا می‌شود، مجموعه‌ای از وظایف قانونی است که با تأسیس خود، قدرت و اختیار بسیاری را در اختیار دارد و نقش‌های حیاتی و کلیدی در مدیریت، کارکنان و مسائل اجتماعی و حقوقی ایفا می‌کند.
در اینجا قصد داریم به بررسی اصلی ترین وظایف و اختیارات شوراهای اسلامی کارگری پرداخته و این وظایف و اختیارات را با جزئیات بررسی کنیم.

وظایف و اختیارات شورای اسلامی کار در قبال مدیریت

براساس صد و چهارمین ماده قانون اساسی و ماده ۱ قانون تشکیل شوراهای اسلامی کار، هدف به وجود آمدن شوراهای اسلامی کار عمدتاً تعامل و همکاری بین کارگران و کارفرمایان در تدوین برنامه‌ها و ایجاد هماهنگی در توسعه و پیشرفت واحدهای مختلف است.
برای تحقق این هدف، ایجاد یک رابطه مداوم بین شوراها و مدیریت یک امر بسیار اساسی و ضروری به نظر می‌رسد.

بنا به این دلیلی است که قوانین شوراهای اسلامی کار وظیفه دارند یک نفر را به عنوان عضو مشاور و رابط با مدیریت معرفی کند و این عضو مشاور در جلسات هیأت مدیره شورای اسلامی کار بدون حق رأی شرکت می‌کند.
به علاوه، هیأت مدیره و شورا می‌توانند با دعوت مدیریت، یک جلسه مشترک ماهانه برگزار کنند و نظرات لازم را با یکدیگر مبادله کنند.
وظایف و اختیارات اصلی شورای اسلامی کار در قبال مدیریت عبارتند از:- تعیین استراتژی‌ها: شورا مسئول تعیین استراتژی‌ها و سیاست‌های مدیریتی شرکت است.
- نظارت بر عملکرد: شورا موظف به نظارت بر عملکرد مدیریتی شرکت بوده و در صورت نیاز، تصمیمات اصلاحی اتخاذ می‌کند.
- تصویب بودجه: شورا مسئول تصویب بودجه سالیانه شرکت و بررسی صورت‌های مالی است.
- انتخاب و انصراف مدیران: شورا صلاحیت انتخاب و انصراف مدیران شرکت را دارد.
- رسیدگی به مسائل کارکنان: شورا مسئول رسیدگی به مسائل و مشکلات کارکنان است.
- تعیین حقوق و مزایا: شورا مسئول تعیین حقوق و مزایای کارکنان است.
- تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری‌ها: شورا مسئول تصمیم‌گیری درباره سرمایه‌گذاری‌های شرکت و انتخاب پروژه‌های مناسب است.

همکاری با مدیریت جهت تهیه برنامه‌ها برای پیشرفت واحد، به منظور افزایش امکانات رفاهی کارکنان، بهبود کیفیت محصولات و خدمات، کاهش ضایعات و نیز تدوین آیین‌نامه‌های انظباطی و تشویقی در کارگاه، برنامه‌ها با طرح های مناسب ارائه شود.

- برای آگاهی از اجرای صحیح کار و ارائه پیشنهادهای سازنده به مسئولان مربوطه، نظارت بر یک واحد صورت می‌گیرد.
این نظارت از طریق شرکت مداوم عضو رابط شورا در جلسات هیئت‌مدیره انجام می‌شود و نظر و پیشنهاد به شورا و مدیریت شرکت مستمر در جلسات شورا ارائه می‌شود.
همچنین گزارش‌های مورد نیاز شورا نیز تهیه و ارائه می‌شود.

بررسی و شناخت کمبودها و نقاط ضعف واحد و ارائه اطلاعات به مدیر یا هیأت مدیره؛

- تشویق عناصر فعال و معرفی افراد لایق برای احراز مسئولیت از مسئولیت‌های مناسب به مدیریت؛

- در مورد تنظیم ساعت کار و استراحت کارکنان، مکان و زمان پرداخت مزد و مزایا، تخصیص مشاغل به افراد، تعیین نرخ های کارمزدی، استفاده از مرخصی، پیشگیری از وقوع حوادث، سازماندهی خدمات اجتماعی در واحد، استفاده از خانه سازمانی و اجرای برنامه های آموزشی حرفه ای ضمن کار نظر مشورتی ارائه شود.

وظایف و اختیارات شورای اسلامی کار در قبال کارکنان

هر چند شورا نقش هماهنگ کننده‌ای را ایفا می‌کند، اما عدم تعادل در ترکیب آن (تفاوت تعداد نمایندگان کارگر و وحدت نماینده مدیریت) باعث می‌شود که شورا بیشتر به طرف کارگر متمایل شود و در واقع در موقعیت نمایندگی کارگران قرار گیرد.
تبصره 4 ماده 131 قانون کار نیز به این نظریه را تأیید می‌کند که می‌گوید: "کارگران یک واحد فقط می‌توانند یکی از سه مورد شورای اسلامی کار، انجمن صنفی یا نماینده کارگران را داشته باشند".

از جایی که برای واحدهایی که بیش از 35 نفر کارمند دارند، تشکیل شورای اسلامی کار الزامی است، بدیهی است که فعالیت‌های سندیکایی و انجمن صنفی به عهده این شورا قرار می‌گیرد.
به این ترتیب، وظایف و اختیارات شورای اسلامی کار در قبال کارمندان را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:1.
حفظ حقوق کارمندان: شورا مسئول رسیدگی به مسائل مربوط به حقوق و مزایای کارمندان است و باید آنها را حفظ کند.
2.
حمایت از محیط کار سالم و امن: شورا باید اقدامات لازم را برای حفظ سلامت و امنیت کارمندان در محیط کار انجام دهد.
3.
رسیدگی به شکایات و درخواست‌ها: شورا باید درخواست‌ها و شکایات کارمندان را بررسی و رسیدگی کند.
4.
تنظیم قوانین کار و استانداردهای عملکرد: شورا مسئول تدوین و اجرای قوانین و استانداردهای لازم در محل کار است.
5.
تشویق به مشارکت و شرکت در تصمیم‌گیری‌ها: شورا باید کارمندان را به مشارکت در تصمیم‌گیری‌های مربوط به محیط کار و حقوق و منافعشان تشویق کند.
6.
ارائه آموزش‌های لازم: شورا باید برنامه‌های آموزشی مناسب را برای توسعه حرفه‌ای کارمندان تدوین و اجرا کند.
7.
تسهیل در حل و فصل اختلافات: شورا مسئول تسهیل در حل و فصل اختلافات کارمندان است و باید در مسائل مربوطه راهنمایی کند.
8.
ارائه گزارش های عملکرد: شورا باید گزارش‌هایی مربوط به عملکرد خود و مسائل کارمندان به مدیریت ارائه کند.

منظور از "وظایف و اختیاراتی" انجام کارها و وظایفی است که در قوانین و مقررات برای انجمن‌های صنفی و نمایندگان کارگران تعریف شده است.
این وظایف شامل همکاری در برآورده کردن حقوق و خواسته‌های مشروع کارگران، همکاری در تاسیس شرکت‌های تعاونی، تلاش برای فراهم کردن امکانات رفاهی برای کارگران و همکاری با سایر تشکل‌های کارگری به منظور حمایت از حقوق و منافع آنان است.

ایجاد تشویق و توجیه برای همکاری بین کارکنان به منظور تسریع پیشرفتی در امور ضروری است.

برای ارتقاء آگاهی کارکنان در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، همکاری با انجمن اسلامی را تداوم می‌دهیم.
توجه خاصی به این موضوع داریم که با استفاده از تکنولوژی های پیشرفته، بتوانیم بستری را فراهم کنیم تا کارکنان با توجه به نیازهای فرهنگی و اجتماعی جامعه، به چالش‌ها، علم و دانش مطلوب در زمینه های فرهنگی و اجتماعی مواجه شوند.
تا روابط میان اعضای تیم قوت بیابد و جامعه به‌طور کل افزایش یابد، پویایی زیادی را دارد.

کوشش در بهبود وضعیت کارگران در قبال مسائل اقتصادی، اجتماعی و حقوقی کارگاه، با تمرکز بر بهبود شرایط کار، اداری و احترام به حقوق آنها؛

وظایف و اختیارات شورای اسلامی کار در مسائل حقوقی و اجتماعی

شورای اسلامی کار وظیفه‌ی برخی از مسائل عمومی و اجتماعی مرتبط با واحد شغلی و کارکنان آن را بر عهده دارد.
علاوه بر این، شورا باید با مراجع ذی‌صلاحیت، به خصوص وزارت کار و امور اجتماعی و سایر وزارتخانه‌های مرتبط، در زمینه‌های اجتماعی و رویدادهای اخیر همکاری لازم را انجام دهد و آنان را مطلع کند.

مسئولیت اظهار نظر درباره‌ی تخلفات شغلی کارگران با شوراست و درصورتی که شورا با اخراج هر کارکنانی مخالفت کند، رأی نهایی به عهده‌ی مراجع حل اختلاف در زمینه‌ی کار، مانند هیأت تشخیص و هیأت حل اختلاف قرار می‌گیرد.

شورا به طور فعال با وزارت کار و وزارت بهداشت همکاری می کند و در زمینه های حفاظت فنی و بهداشت حرفه ای تدابیر لازم را اتخاذ می کند.
شورا مختصراً به همه موارد اشاره می کند، اما تاکید خاصی بر این دو حوزه مهم دارد.