یکی از حقوق اساسی افراد، حق تجارت و معامله و عقد قرارداد است. بنابراین، همه باید بدانند در چه شرایطی می‌توانند به معامله بپردازند. همچنین، آنها باید آگاه باشند که بستن قرارداد تأثیری بر حقوق و تعهدات آنها خواهد داشت.

از این رو، قرارداد باید در شرایطی منعقد شود که افراد به طور ارادی و با اختیار خود تعهدی را بپذیرند. در ماده 190 قانون مدنی، درباره شرایط صحت معامله صحبت شده است و آمده است که برای اعتبار یک معامله، باید شرایط مشخصی وجود داشته باشد. در صورت عدم اتفاق یا نقص هر یک از این شرایط، معامله ممکن است اعتبار خود را از دست بدهد و به این ترتیب باطل یا غیر اعتباری شود.

یکی از شرایطی که در قراردادها لازم است، قصد و رضایت طرفین است. موارد مختلفی وجود دارد که ممکن است قصد و رضایت یکی از طرفین را تخریب یا آسیب برساند، از جمله اکراه در معامله، اشتباه در معامله یا حتی معامله در حالتی که طرفی مست، خوابیده یا بیهوش است. در این مقاله، ما قصد داریم تا به بررسی آخرین این موارد، یعنی حکم معامله در حالت مستی، خوابیدگی یا بیهوشی بپردازیم.

قصد و رضایت برای انعقاد قرارداد

در توضیح شرایط اساسی صحت معامله واضح شده است که در ماده ۱۹۰ قانون مدنی ذکر شده است. بنا بر این، عقد فقط زمانی که به قصد انشاء و با رعایت شرایط تعیین شده صورت بگیرد، معتبر محسوب می‌شود.

در توضیح این ماده، لازم است به هدف ایجاد توافق اشاره کنیم که قصد طرفین در قرارداد مبنا بر ایجاد تأثیر حقوقی است. به عبارت دیگر، هر دو طرف به دنبال ایجاد اثر حقوقی هستند. همچنین باید به این نکته توجه داشت که عدم قصد مانند معامله صوری، باعث لغو قرارداد می‌شود، اما عدم رضایت مانند معامله اکراهی و معامله فضولی باعث عدم اعتبار می‌شوند.

در مطالب قانونی مشاهده می کنیم که قانونگذار حضور عقل و اراده در عقد را ضروری و حیاتی می داند. چرا که هر فردی برای انعقاد قرارداد باید آگاهی کاملی داشته باشد و تصمیم خود را با اراده خود به عهدی تعهدی کند تا به حقوق خود و حقوق دیگران آسیبی وارد نکند. یکی از مسائلی که قصد معامله در زمان مستی، خواب یا بیهوشی نبودن است. در ادامه به بررسی این مسئله خواهیم پرداخت.

معامله در حالت مستی ، خواب یا بیهوشی

براساس اینکه قانونگذار در ماده ۱۹۵ قانون مدنی بیان کرده است: «اگر کسی در حالت‌های مستی و بیهوشی یا در خواب معامله کند، آن معامله به دلیل فقدان قصد باطل است». بنابراین در همان شرایطی که فرد برای انجام معامله قصد نداشته باشد، حکم معامله باطل است.

در صورتی که در هر یک از حالات بالا یا در هر حالت دیگری که سبب لغو یا ابطال قصد یکی از طرفین قرارداد شود، معامله باطل خواهد شد. البته نکته مهمی که باید به آن توجه کنیم، در معاملات اصل بر صحت وجود دارد و تمام ادعاهایی که شخص در زمان معامله در حالت مستی، بیهوشی یا خواب بودن است، باید توسط شخص مورد ادعا ثابت شود. برای مطالعه بیشتر می توانید به مقاله "اصل صحت" مراجعه کنید.