شرایط فسخ معامله

فسخ مبادله یکی از روش‌هایی است که طرفین می‌توانند با اعمال آن، تعهدات قراردادی خود را خاتمه داده و مبادله را لغو کنند.
استفاده از این حق نیازمند رعایت شرایطی است و اگر قوانین آن در قرارداد رعایت نشود، نمی‌توان برای فسخ از این امتیاز استفاده کرد.

از طرف دیگر، برخی مواردی هستند که فقط یکی از طرفین معامله می‌تواند از آن‌ها بهره‌برد، به این معنی که حق فسخ تنها برای یکی از طرفین در نظر گرفته شده و طرف دیگر قادر به استفاده از آن نیست.
بنابراین، درک شرایط فسخ معامله و مواردی که قابل ابطال برای خریدار و فروشنده هستند، برای خنثی کردن معامله ضروری است.

در جهت تفصیل در مورد مسائل حین فسخ معامله و لغو قرارداد، در این مقاله به شرایط مرتبط با این موضوع می‌پردازیم.
سپس اطلاعاتی راجع به فرآیند فسخ معامله توسط فروشنده و خریدار، به همراه توضیحی مفصل در مورد آن‌ها ارائه خواهیم کرد.
برای کسب اطلاعات تکمیلی در این زمینه، ما را همراهی کنید.

شرایط فسخ معامله و ابطال قرارداد

مطابق قوانین مدنی، زمانی که دو طرف با یکدیگر معامله‌ای انجام می‌دهند، لازم است تعهد خود را رعایت کرده و به تعهداتشان عمل کنند.
اما ممکن است یکی از طرفین و یا در بعضی مواقع شخص ثالث، به هر دلیلی بخواهند قرارداد و معامله را لغو یا خاتمه دهند.
در این نوع مواقع می توان با استفاده از فسخ، معامله را پایان داد.
فسخ معامله با رعایت شرایط آن امکان پذیر است.
در این بخش به شرایط فسخ معامله و ابطال قرارداد توجه شده است.

در قانون مدنی، شرایط فسخ معامله متکی بر صحت و معتبر بودن آن است.
اگر معامله به شکلی قانونی انجام شده باشد، طرفان حق فسخ آن را ندارند، مگر اینکه اجازه فسخ به آنها داده شده باشد.
به عبارت دیگر، در عقد لازم، فسخ ممنوع است ولی در عقد جایز، هر یک از طرفین می‌توانند هر زمانی که بخواهند، قرارداد را لغو کنند.
در نتیجه، هیچ شرط خاصی برای فسخ عقد وجود ندارد.

یکی از شرایط دیگر برای فسخ معامله، این است که حق فسخ، به طور صریح در قانون یا در قرارداد با رضایت طرفین ذکر شده باشد.
به این ترتیب، طرفین می توانند با در نظر گرفتن حق فسخ و تعیین شرایط مربوطه، قادر به لغو معامله برای خود، طرف مقابل یا شخص ثالث باشند.
البته استفاده از خیار شرط (em) در این نوع حق فسخ، که به آن خیار شرط گفته می شود، نیازمند ذکر مدت معینی است؛ در غیر اینصورت، هم خود شرط و هم معامله باطل خواهد شد.

در بعضی موارد، قانونگذاران حق فسخ قرارداد را به صورت مستقیم تعیین کرده‌اند تا از ورود خسارت و زیان به طرفین قرارداد جلوگیری کنند.
حق فسخ قانونی شامل امکاناتی از قبیل خیار عیب، خیار حیوان، خیار شرط، تاخیر ثمن، خیار وصف، خیار غبن، خیار مجلس، تدلیس، تبعض صفقه و خیار تخلف شرط است.
از این میان، خیار غبن، عیب، تدلیس و خیار تخلف از وصف قابل اجرا هستند و به صورت فوری است.

برای اجرای تصمیمات قانونی، نیاز است طرفین همه اقدامات حقوقی را کنار بگذارند و حق فسخ را لغو نکنند.
همچنین، فسخ عمل حقوقی ای است که نیاز به اعلام رسمی دارد، بنابراین برای اثرگذاری لازم است که نیت فسخ کننده به صورت قانونی اعلام شود، مانند ارسال اظهارنامه به طرف مقابل.

شرایط فسخ معامله از طرف فروشنده

توجه: لطفاً توصیفی که با استفاده از تگ‌های HTML نوشتم را در متن نهایی حفظ کنید.
در موقعیت‌هایی که یک معامله بین فروشنده و خریدار برقرار شده است، ممکن است فروشنده به دلایل مختلف تمایل به لغو یا فسخ آن داشته باشد.
در این صورت، فروشنده با رعایت شرایط می‌تواند توافق برنامه‌ریزی شده را لغو کند و از برآورده کردن تعهدات خود صرفنظر کند.
همانطور که گفته شد، فسخ معامله می‌تواند به دو صورت با توافق هر دو طرف یا با استفاده از شرط توسط طرف فروشنده اتفاق بیافتد.
اگر حق فسخ را طرفین در معامله در نظر گرفته باشند، شرایط استفاده از این حق نیز بر عهده آنها می‌باشد.

در برخی موارد قانونگذار، حق وارد کردن بند فسخ را برای فروشنده مجاز می‌داند و تمام شرایط اجرای آن را نیز درج می‌کند.
در این بخش از مقاله، شروط لغو قرارداد توسط فروشنده برای هر یک از گزینه‌های ممکن برای لغو توضیح داده شده است.

بر اساس ماده 396 قانون مدنی، حق فسخ معامله توسط فروشنده اعمال می شود و یکی از مواردی که می تواند این حق را فراهم کند، خیار مجلس است.
طبق ماده 397 قانون مدنی، طرفین تا زمانی که در مجلس عقد حضور دارند و جدا نشده باشند، حق فسخ معامله را خواهند داشت.
بنابراین، شرط اعمال خیار مجلس از سوی فروشنده، آن است که طرفین در مجلس انعقاد معامله حاضر باشند و آن را ترک نکنند.
یکی دیگر از موارد فسخ معامله از سوی فروشنده، خیار تاخیر ثمن معامله توسط خریدار می باشد.
برای اعمال این نوع حق فسخ، باید شرایط مطابق ماده 402 رعایت شود که به شرح زیر است:

در حالتی که یک عنصر خارجی فروخته می‌شود و یا در حالتی که مشابه آن به آن اطلاق می‌شود.

برای پرداخت هزینه یا تسلیم کالا در صورتی که مدت زمان مشخصی تعیین نشده باشد، فرمان کتبی لازم است.

تاکید می‌شود که حداقل سه روز از تاریخ انجام معامله گذشته باشد.

نه فروشنده ملزم به تحویل کالا است و نه مشتری می‌بایست کل مبلغ را پرداخت نماید.

مطابق ماده ۴۱۶ قانون مدنی، هنگامی که فروشنده کالایی را با قیمتی کمتر از نرخ روز به فروش می‌رساند و این تفاوت قیمت بسیار زیاد باشد، فروشنده اختیار دارد تا معامله را فسخ کند.
این نوع خیار، یعنی خیار غبن، دارای شرایط خاصی است که از جمله آن می توان به فوری بودن و غیر قابل مساحمه بودن تفاوت قیمت اشاره کرد.
بایستی توجه کرد که این نوع خیار برای خریدار نیز معتبر است و او هم می تواند با رعایت شرایط مذکور، معامله را فسخ کند.

همچنین، در مواردی که خریدار متعهد می‌شود شرطی را برآورده کند و اقدامی نکند، فروشنده مطابق مواد 234 تا 235 حق فسخ قرارداد را دارد.
بر اساس ماده 439، در صورتی که فروشنده به هر نحوی توسط طرف مقابل فریب داده شود، می‌تواند قرارداد را لغو کند.
اعمال حق فسخ فوریت دارد و از شرط لازم استفاده می‌کند.
این حق به عنوان یک انتخاب تدلیسی برای خریدار نیز در نظر گرفته شده است.

شرایط فسخ معامله از طرف خریدار

قانونگذار، به خریدار این حق را می‌دهد تا در صورتی که به دنبال انجام معامله، ضرر و زیانی ببیند، معامله را لغو کند.
لغو معامله به این صورت اتفاق می‌افتد که برخی شرایط را رعایت نماید.
به همین دلیل، در این قسمت از مقاله، ما شرایط لغو معامله را از سوی خریدار توضیح می‌دهیم.

همانطور که در قسمت قبل بیان شد، یکی از دلایلی که باعث حق فسخ قرارداد می‌شود، انتخابی است که طرف‌ها در جلسه قرارداد آن را دارند.
به‌طور مطابق با ماده ۳۹۷ قانون مدنی، این حق برای فروشنده و همچنین خریدار به‌صورت قانونی آماده شده است.
بنابراین، تا زمانی که طرف‌ها در جلسه قرارداد حضور دارند و آن را ترک نکرده‌اند، خریدار می‌تواند قرارداد را لغو کند.

یکی از تصمیم‌هایی که به طور خاص برای خریدار در قانون مدنی در ماده 398 در نظر گرفته شده است، انتخاب آزاد است.
این تصمیم شامل خیار حیوان است که به خریدار اجازه می‌دهد در صورت تمایل، مبلغ خرید را در مدت سه روز بازپس گیری کند.
برای اعمال این خیار، شرط این است که کالا حتماً یک حیوان باشد و خریدار باید حداکثر در سه روز پس از خرید به فروشنده اعلام کند.
این امکان فقط در مورد معاملات فعلی ممکن است.

هر زمانی که خریدار کالایی را که با چشم ندیده و فقط توصیف آن را شنیده، خرید کند و در ادامه متوجه شود که کالا خصوصیت‌های ذکر شده درباره آن را ندارد، طبق ماده 410 قانون مدنی، از این حق برخوردار است که معامله را لغو کند.
شرط استفاده از این حق این است که خریدار کالا را با چشم ندیده باشد و در صورتی که بخشی از آن را دیده باشد و بخشی دیگر را نه، می بایستی همه را رد کند یا همه را قبول کند و حق ندارد که فقط بخشی از کالا را رد کند.
در مورد توصیف نیز، اختیار در ارتباط با فروشنده وجود دارد.

همچنین، زمانی که خریدار مطلع می‌شود که کالایی که خریداری کرده است، عیب داشته باشد، مطابق ماده ۴۲۳ قانون مدنی، حق فسخ قرارداد توسط خریدار ایجاد می‌شود.
شرط اعمال این حق، به این معناست که عیب در زمان خرید پنهان و قابل تشخیص نبوده و در صورتی که عیب آشکار باشد نیز، مشتری آن را مشاهده نکرده باشد.
همچنین، فسخ قرارداد به دلیل وجود عیب، فوری است و خریدار باید پس از آگاهی به آن، اقدامات لازم برای فسخ قرارداد را انجام دهد.