ایراد عدم صلاحیت محلی یا نسبی

بر اساس قوانین آیین‌نامه دادرسی مدنی، برای تعیین صلاحیت دادگاه برای رسیدگی به یک دعوا، باید دارای صلاحیت ذاتی و صلاحیت محلی باشد.
"صلاحیت ذاتی" به معنای صلاحیت حقوقی دادگاه است و "صلاحیت محلی" به معنای صلاحیت جغرافیایی دادگاه است، به طور مختصر، صلاحیت محلی به این معناست که دادگاه مربوطه صلاحیت رسیدگی به دعوا را در کدام شهر داراست.

در صورتی که فرد خواننده در دعوای خود، با این نتیجه روبرو شود که دادگاه مربوطه از نظر صلاحیت محلی صلاحیتی ندارد، او می‌تواند اعتراض به عدم صلاحیت محلی را به دادگاه ارائه کند.
به این ترتیب دادگاه ممکن است رد صلاحیت محلی را صادر کرده و از ادامه رسیدگی به دعوا منصرف شود.
در ادامه این مقاله، به بررسی مفهوم عدم صلاحیت نسبی و روش استناد به اعتراض عدم صلاحیت نسبی خواهیم پرداخت.

عدم صلاحیت نسبی یا محلی

براساس مقررات آیین دادرسی مدنی، مکان صدور حکمت بر دادگاهی وابسته است که دارای صلاحیت ذاتی و صلاحیت محلی برای بررسی دعوا باشد.
صلاحیت ذاتی به معنای صلاحیت قانونی دادگاه است و صلاحیت محلی به این معنا است که داوری کدام شهر برای بررسی دعوا مناسب است.
مطابق با این قانون، دعوا فقط در دادگاهی صادر و رسیدگی می‌شود که دارای هر دو نوع صلاحیت است.

بر اساس قوانین آیین دادرسی مدنی، دعوا باید در دادگاهی مطرح شود که دعوی کننده در حوزه قضایی آن اقامت دارد.
اما قواعد صلاحیت مرتبط با صلاحیت نسبی که از جمله حقوق اصحاب دعوا هستند، قابل تغییر هستند.
به این معنا که اگر دعوی کننده درخواست خود را به این موضوع مطرح نکند یا در مهلت قانونی مناسب درخواست خود را مطرح نکند، رسیدگی به دعوا در دادگاهی که صلاحیت محلی آن را ندارد، ادامه می‌یابد.

به علاوه، رایی که توسط دادگاه صادر می‌شود، به دلیل نداشتن صلاحیت نسبی، قابل تجاوز در دیوان عالی کشور نمی‌باشد.
با این حال، اگر خوانده در زمان قانونی مسئله عدم صلاحیت نسبی را مطرح کند، دادگاه ملزم است آن را پذیرفته و اثر آن را به آن شکل اعمال کند.
بنابراین، خوانده می‌تواند به مسئله عدم صلاحیت نسبی اشاره کند.

ایراد عدم صلاحیت نسبی یا محلی

یکی از نقاط ضعف موجود در قانون آیین دادرسی مدنی به استناد بند اول ماده ۸۴ این قانون این است که دادگاه ممکن است "صلاحیت نداشته باشد".
بنابراین، همانطور که در مطلب قبل اشاره شد، صلاحیت دادگاه به دو نوع تقسیم می‌شود؛ صلاحیت ذاتی و "صلاحیت نسبی".
با این حال، با توجه به صلاحیت عام دادگاه‌های عمومی دادگستری، مشکل "عدم صلاحیت نسبی" تنها در "مواردی" مطرح می‌شود که خوانده، دعوا را در صلاحیت دادگاه عمومی ِ شهر دیگری مطرح می‌کند.

به عنوان یک مثال، فردی که میخواهد یک دعوا را رسیدگی کند، باید به دادگاهی که دعوای خود را (طرف مقابل) در آن شهر ساکن است، مراجعه کند و ادعا خود را مطرح کند.
اگر او در شهر محل سکونت خود دعوا را مطرح کند، طرف مقابل میتواند با استناد به عدم صلاحیت نسبی دادگاه، اعتراض کند و مانع رسیدگی به ادعای مطرح شده شود.

مهلت طرح ایراد عدم صلاحیت نسبی

در قسمت قبل، شرحی درباره مفهوم "ایراد عدم صلاحیت نسبی" و مواردی که فرد خواننده می‌تواند در دادگاه این اعتراض را مطرح کند، آمده است.
اما یک نکته مهم وجود دارد و آن نحوه محاسبه "مهلت و بازه زمانی" برای ارائه اعتراض عدم صلاحیت نسبی در دادگاه است.