خدای مهربان، در قرآن کریم، انسان را بالاترین خلقت خویش نامیده‌ای و در آن، نزدیکی بر تو و شکوه باالیی برای وی پیدا کرده‌ای. با توجه به این حقیقت، تمامی افراد جامعه حق دارند که افتخار و عزت خود را در برابر دیگران حفظ کنند و هیچ کس، به هیچ عنوان و به هیچ دلیلی نمی‌تواند بازی‌هایی روی آبرو و شرف دیگران انجام دهد و آن‌ها را در معرض خطر قرار دهد. متأسفانه، اغلب در بحث و مشاجره، برخی افراد به منظور نابود کردن دیگران، به استفاده از تهمت زدن و توهین به طرف مقابل می‌پردازند تا با ایجاد فشار و تهدید آبرو و اعتبار آن‌ها، انتقام خود را بگیرند. بهرحال، ما باید درک کنیم که احترام به دیگران و حفظ حقوق آنان، بخش جدایی‌ناپذیری از ارزش‌ها و اصول اسلامی است که با قوانین الهی سازگار است و مورد تأیید تو راست. با نهایت بیان تمامی حقوق مربوط به افراد را به انجام برسانیم و با آرامش و صلح از مشکلات بین افراد جامعه جلوگیری کنیم.

اهمیت این مطلب به حدی است که قانونگذار آن را به عنوان یک جرم شمرده و برای آن، مجازات بسیار سنگینی تعیین کرده است. بنابراین، هر کسی که به اتهامی دیگری اشتباهاً تهمت زده باشد، قابل پیگیری خواهد بود و مجرم با مجازات سنگینی مواجه خواهد شد. اما به دلیل نداشتن اطلاعات کافی درباره عناصر جرم تهمت زدن و ادله اثبات آن، نمیتوان به راحتی این جرم را اثبات کرده و مجرم را مجازات داد. بنابراین، باید این جرم را به نظر قانونی مورد بررسی قرار داد.

در این مقاله قصد داریم درباره مفهوم تهمت زدن و مجازات آن بر اساس قانون مجازات اسلامی صحبت کنیم. همچنین نحوه شکایت و رسیدگی به این جرم در دادسرا و دادگاه را توضیح خواهیم داد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه، با ما همراه باشید.

تعریف جرم تهمت زدن

یکی از روش‌هایی که افراد در دعواهای سیاسی یا خانوادگی برای قرار دادن دیگران تحت فشار از آن استفاده می‌کنند، استفاده از برچسب توفیق است. این روش با هدف اذیت کردن طرف مقابل و قرار دادن وی تحت فشار برای قبول خواسته‌های خود استفاده می‌شود. با استفاده از این روش، افراد تهمت‌هایی به طرف دیگر می‌زنند تا او را تحت فشار قرار داده و به اجبار او رسانده، تا به خواسته‌هایش رضایت دهد.

توجه کنید: همواره افزودن تهمت، هدفش ایجاد فشار نیست و بعضی اوقات صرفاً به منظور گرفتن انتقام انجام می‌شود. با این حال، به هر دلیل که باشد، از دیدگاه قانون‌گذار، افزودن تهمت همواره به عنوان یک جرم محسوب می‌شود و فرد متهم به این عمل با حکم مجازات افزودن تهمت مواجه خواهد شد.

تعریف جرم تهمت زدن و حکم مجازات آن به این صورت است که در قوانین جرم شناخته می‌شود. جرم تهمت زدن، یعنی ادعا یا بیان کردن اتهامات نادرست درباره فرد دیگری. مجازات این جرم ممکن است شامل جریمه مالی، حبس یا هر دو باشد. این مسئله بسته به شدت و تأثیر تهمت زده شده و همچنین قانون‌های مربوطه در هر کشور یا نظام حقوقی متفاوت است. در قانون اسلامی، جرم تهمت زدن به عنوان جرم افترا شناخته می‌شود و ممکن است با مجازات سنگین‌تری مداخله شود.

در حوزه عملی، عمل پرونده‌سازی به معنای متهم کردن یک فرد دیگر، که از این کار انگیزه‌ای برای جرم بودن اشیا و وسایلی که در اختیار دارد وجود دارد و باعث شروع تعقیب قانونی می‌شود، در محلی انجام می‌شود و عامل اصلی جرم اتهام شده و مورد تعقیب قرار می‌گیرد. اما در حوزه لفظی یا تهمت زدن، اینگونه اقدامات صورت نمی‌پذیرد، بلکه با دسته‌بندی یک عنوان جرم‌آور یا نشر آن، جرم انجام می‌شود.

برای درک مفهوم تعبیر جرم تهمت زدن و شرح آن، لازم است به ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات، مراجعه کنیم. در این ماده، تعریفی برای جرم تهمت زدن وجود دارد که به شدت بر اهمیت آن تأکید می‌کند.

برای پاسخ به این سؤال که تعریف دقیق تهمت زدن چیست، باید گفت که تهمت زدن به معنای انتشار ادعاهایی نادرست و بی‌اساس در رسانه‌ها، مانند روزنامه‌ها، سخنرانی‌های عمومی و یا هر وسیله دیگری است. این ادعاها، حتی اگر توسط دیگران به طور مستقیم یا از طریق ارسال پیامک صورت گیرد، به صراحت و بدون اثبات، یک فرد را به یک عمل جرمی متهم می‌کند که قانونگذار آن را جرم شناخته و قابلیت اثبات آن نیز وجود ندارد.

بنابراین، اگر کسی، به طور صریح و به طور شفاهی یا کتبی، یک عمل مجرمانه را به شخص دیگری نسبت دهد و نتواند آن را اثبات کند، کافی است برای رسیدن به هدف تهمت زدن، و فرد متهم به تهمت زدن با مجازات مربوطه مواجه خواهد شد.

توجه شود که در شرایط استثنایی، مانند زمانی که یک فرد، با انتشار یک عمل جنایی، فحشا و شایعه‌پراکنی را به وجود آورد، حتی اگر اثبات نشر این اقدام ممکن باشد، آن فرد به دلیل انتشار مواردی که تبعات فحشا در جامعه را به همراه داشته و به لحاظ تأثیر آن بر نظم عمومی، با حکمی مشابه اتهام توهین، محکوم خواهد شد.

یک شکل خاص از توهین وجود دارد که در قانون مجازات اسلامی، به آن به عنوان قذف اشاره شده است و مجازات مناسب آن به صورت علنی شکنجه متهم را برای انجام چنین عملی مورد مقابله قرار می‌دهد. قذف به معنای اتهام کردن فردی به رابطه زنا و لواط با شخص دیگری، حتی اگر آن شخص دیگر هم اکنون فوت کرده باشد و متهم قادر به اثبات این اتهام نباشد.

مجازات تهمت زدن

قانونگذار در قانون مجازات، مجازات تهمت‌زنی و افترا را پیش‌بینی کرده است که در صورت شکایت و اثبات، به مرتکب جرم تعلق خواهد گرفت. بنابراین، در این بخش، می‌خواهیم حکم مجازات تهمت‌زنی را با توجه به قانون مجازات اسلامی بررسی کنیم.

در جواب به سوالی که ما مطرح کرده‌ایم درباره تعریف جرم تهمت زدن، می‌توان گفت که جرم تهمت زدن به معنای افترا است و به‌طور خاص به شکل قذف مشهور است. به همین دلیل برای تعیین حکم مجازات باید به ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی که در بخش تعزیرات آمده و به ماده ۲۴۵ قانون مجازات که درباره قذف صحبت می‌کند، مراجعه کنیم.

ماده ۶۹۷ قانون مجازات، در جرم افترا دستگاه قضایی تعریف شده است. در بخش انتهایی این ماده، مجازاتی که برای افراد متخلف قرار خواهد گرفت، تشریح شده است. مطابق این ماده، هر فردی که با استفاده از اوراق چاپی، خطی یا وسایل دیگر، به کسی امری مشخص و متناسب با جرمی که طبق قانون جرم محسوب می‌شود، انتساب دهد و نتواند شواهد معتبری برای صحت آن ادعا ارائه کند، مستثنا از مواردی که حداقل پیش‌بینی شده باشد، به جرم افترا محکوم خواهد شد و جریمه نقدی درجه شش را دریافت خواهد کرد.

براساس این ماده، تهمت زدن به همسر یا به هر کس دیگری، در صورتی که تهمت وارده، حکم مجازاتی نداشته باشد، با جریمه نقدی درجه شش مورد پیگرد قرار می‌گیرد. جریمه نقدی درجه شش، طبق ماده ۱۹ قانون مجازات، شامل مبلغی بین ۶ میلیون تومان تا ۲۴ میلیون تومان است. واژه "تهمت" به معنای ارتکاب عملی مانند زنا (که در قانون به آن قذف می‌گویند) می‌باشد که به مجازات حد منجر می‌شود.

مجازات جرم قذف یک تهمت خاص است و تحت ماده 250 قانون مجازات اسلامی، پیش بینی شده است. این ماده درباره "مجازات قذف" تعیین می‌کند که: حد قذف، هشتاد ضربه شلاق است. بنابراین، افراد متهم به این تهمت خاص، به مقدار ۸۰ ضربه شلاق محکوم می‌شوند، به این معنی که هیچ تخفیفی در این مجازات وجود ندارد.

نحوه شکایت از جرم تهمت زدن

هنگامی که یک فرد با جرم تهمت زدن مواجه میشود، اغلب از خود میپرسد که چگونه میتواند شکایت کند و مراحل صدور حکم مجازات را طی کند. در این راستا، در این بخش میخواهیم نحوه‌ی شکایت از جرم تهمت زدن را توضیح دهیم. برای شروع، شما باید یک شکایت رسمی وارد کنید. در این شکایت، باید جزئیات کاملی را در مورد جرم تهمت زدن و مدارک مربوطه ارائه کنید. همچنین، میتوانید از شواهد، شاهدان و هر گونه اطلاعات دیگری که به پرونده شما کمک میکند، استفاده کنید. بعد از تکمیل شکایت، آن را به دادستانی محلی یا اداره پلیس ارسال میکنید. در این مرحله، ممکن است برخی سؤالات و جزئیات بیشتر توسط مقامات قضایی بپرسند تا اطلاعات دقیق تری در مورد ماجرا بدست آورند. سپس، پرونده شما به دستگاه قضایی ارجاع داده میشود. در این مرحله، دادگاه با رسیدگی به شکایت شما، تقریبا تمام جوانب و زوایای پرونده را بررسی میکند. ممکن است نیاز به انجام مذاکرات یا جلسات قضایی دیگر داشته باشید. در نهایت، پس از بررسی تمامی شواهد و شهادت ها، دادگاه تصمیم خود را اعلام میکند. اگر فرد متهم به جرم تهمت زدن متهم یافت شود، تحت مجازات قانونی قرار میگیرد که بسته به شدت جرم میتواند شامل جرایم مالی، زندانی یا حتی اعدام باشد. لذا، در جمع‌بندی، برای شکایت از جرم تهمت زدن، شما باید شکایت خود را رسمی کرده و پرونده را به دستگاه قضایی ارجاع دهید. سپس پس از بررسی تمامی جوانب و شواهد، دادگاه تصمیم خود را اعلام میکند.

مرحله اول برای شخص متهم به اتهام توهین، ثبت نام در سامانه ثنا است. بدون داشتن حساب کاربری در این سامانه، امکان ثبت شکایت درباره جرم توهین و ارسال آن به دادگاه برای بررسی وجود ندارد. برای ثبت نام، شما می توانید به صورت حضوری به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید یا از طریق سایت sana.adliran.ir و از طریق اینترنت ثبت نام نمایید.

مرحله دوم در این فرایند، شاکی موظف است متن شکایت خود را در مورد تهمت زدن به جرم تهیه و به صورت فایل تایپی آماده کند. این فعل به کمک نمونه‌های شکایت‌ها یا با استفاده از خدمات یک وکیل، قابل انجام است. همچنین، استفاده از متن پیش‌فرضی که در سایت‌های الکترونیکی دفاتر قضایی وجود دارد نیز به شاکی امکان سرعت بخشیده است.

در مرحله آخر، فرد شاکی باید با داشتن متن شکایت خود، جهت ثبت و ارسال آن به دادگاه مربوطه، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه کرده و با پرداخت هزینه دادرسی، شکایت خود را ثبت نماید. در ادامه، درباره رسیدگی به "جرم تهمت زدن" پس از ثبت شکایت توضیح داده خواهد شد.

نحوه رسیدگی به جرم تهمت زدن

پس از ثبت شکایت درباره‌ی "جرم تهمت دزدی" یا هر تهمت و افترای دیگری، پرونده شکایت در دادسرای مربوطه تشکیل می‌شود و فرآیند رسیدگی به شکایت شامل بررسی موضوع شکایت توسط مقامات قضایی در دادسرا آغاز می‌شود. در ابتدا، مقام تحقیق، ادله‌ای که توسط شاکی ارائه شده است را بررسی کرده و وقوع جرم را تحقیق می‌کند.

بعد از بررسی جرم و انجام تحقیقات اولیه توسط دادگاه، یکی از دو تصمیم می‌تواند اتخاذ شود: قرار منع تعقیب یا جلب به دادرسی. اگر ادله ارائه شده برای ثابت کردن جرم یا اتهام به متهم کافی نباشد، دادگاه قرار منع تعقیب را صادر خواهد کرد. همچنین، اگر وقوع جرم مورد نظر تأیید شود یا ادله کافی برای اتهام متهم وجود داشته باشد، قرار جلب به دادرسی توسط دادگاه صادر خواهد شد.