اعتبار دست نوشته

در قوانین مدنی، برخی از توافقات طراحی شده‌اند که اعضای جامعه، به لحاظ نیاز خود، مجاز به استفاده از هرکدام از آنها هستند.
طبق این قوانین، این توافقات می‌توانند به صورت شفاهی یا کتبی انجام شده و این لزومی ندارد که برای نوشتن قرارداد آنها به دفتر اسناد رسمی مراجعه شود.

به طور کلی، در حال حاضر بسیاری از معاملات توسط صدور قراردادهای حضوری انجام می‌شود.
این قراردادها معمولاً به صورت دست نوشته بین افراد تنظیم می‌شوند و به منظور انجام معامله مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اما زمانی که طرفین نیاز به ارائه قرارداد دست نویسی در دادگاه داشته باشند و یا می‌خواهند آن را به عنوان دلیل اثبات در دعوای خود در دادگاه ارائه کنند، این مسئله اهمیت پیدا می‌کند.
در این شرایط، سوال اصلی این است که آیا سند دست نوشته با امضا و اثر انگشت آن قابل قبول است یا خیر؟

تصمیم داریم در این مقاله درباره "اهمیت و ارزش اسناد دست‌نوشته" صحبت کنیم و بررسی کنیم که این نوع اسناد به لحاظ قانونی قابل قبول هستند یا خیر.
همچنین می‌خواهیم ارزش اسناد دست‌نوشته با امضا و اثر انگشت، با وجود شواهد یا بدون وجود شواهد را بررسی کنیم و نحوه‌ی ارائه شکایت با استفاده از اسناد دست‌نوشته را آشکار کنیم.

آیا دست نوشته اعتبار دارد

تعریف سند در قانون مدنی به شرح زیر است: «سند» معنای هر نوشته‌ای است که برای دفاع یا اثبات حقوق در دعاوی قابل استناد باشد.
بنابراین، هر نوع نوشته‌ای که به طور قابل قبولی می‌توان از آن برای خوددفاع یا ارائه دعوا استفاده کرد و به آن استناد نمود، به عنوان یک سند محسوب می‌شود و یکی از مدارک اثباتی در امور حقوقی و کیفری است.

با توجه به حقیقتی که بیشتر افراد هنگام امضای قراردادها یا تسویه حساب بدهی خود به دیگران، به سادگی از سند دست نویس استفاده می‌کنند و حتی در بسیاری از موارد از حضور شاهد نیز صرف نظر می‌کنند، ابتدا باید درنظر گرفت که آیا سند دست نویس با امضا و اثر انگشت یا حتی بدون آن دارای اعتبار است یا خیر.
همچنین باید بررسی کرد که سند دست نویس بدون شاهد واقعا ارزشی دارد یا خیر.
این سوالات میتواند در محافل قضایی مطرح شود و باید بررسی و شناخته شود که آیا اینگونه سندی قابل قبول و اعتبار پذیر است یا خیر.

برای پاسخ به این سؤال که ارزش سند دست‌نویس چیست و آیا دست‌نوشته اعتبار دارد یا خیر، ابتدا باید به قانون مدنی مراجعه کرد و تعریف سند عادی و سند رسمی را مورد بررسی قرار داد.
دست‌نوشته یک سند عادی است.
پس از بررسی تعریف سند عادی، می‌توان درباره ارزش سند دست‌نویس بدون شاهد یا با شاهد، همچنین اعتبار دست‌نوشته با امضا و اثر انگشت یا بدون آن، توضیح داد.

ماده 1287 قانون مدنی تعریف می‌کند که هر نوع سند رسمی، از جمله سند‌هایی است که با رعایت قوانین و مقررات، در ادارات ثبتی، املاک، دفاتر اسناد رسمی و مراکز مشابه تهیه و تنظیم می‌شود و صلاحیت‌های لازم را دارد.
طبق ماده 1289 همین قانون، سند‌هایی که خارج از این تعریف قرار می‌گیرند، به عنوان سند‌های معمولی در نظر گرفته می‌شوند.

همچنین، طبق ماده ۱۲۹۳ قانون مدنی، اگر سندی توسط یکی از مسئولین رسمی تهیه شده باشد، اما آن مسئول صلاحیت تنظیم آن سند را نداشته باشد یا قوانین مربوطه را در تنظیم آن رعایت نکرده باشد، در صورتی که نشانه‌های معتبر مثل امضا یا مهر طرف در سند وجود داشته باشد، سند معتبر برای اثبات حقوق است.

بر اساس این سه ماده، می‌توان گفت، سند عادی، سندی است که بر خلاف سند رسمی، توسط اشخاص عادی و بدون مراجعه به دفاتر اسناد رسمی یا مامورین صلاحیت دار، تنظیم شده و دارای امضا و یا مهر، یا اثر انگشت است.
بر این اساس، تمامی دست‌نوشته‌های دارای مهر یا امضا یا اثر انگشت رد و بدل شده، میان افراد نیز به عنوان یک سند عادی محسوب می‌شوند.

بعد از توضیحات فوق، به این سؤال که آیا دست‌نوشته اعتبار دارد یا خیر، پاسخ می‌دهیم.
بله، دست‌نوشته نیز در صورتی که دارای امضا، مهر یا اثر انگشت باشد، به عنوان یک سند قابل قبول در محکمه اعتبار دارد، مگر اینکه بتوان ثابت کرد که آن جعلی است یا پس از ادعای انکار و تشکیک درمورد صحت سند و بررسی اعتبار آن، شخصی که سند مورد انتقاد قرار گرفته است، ادعای انکار را پذیرفته باشد.

همچنین، ضرورت ذکر یک مسئله وجود دارد.
به این خاطر که قانونگذار در تعریف "سند" در ماده 1284 هیچ گونه تأکیدی بر رسمی یا غیر رسمی بودن سند در تأثیر آن به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا نبیش از این ننموده است.
طبق اینکه سند عادی نیز در مقام دفاع یا دعوی معتبر است، می‌توان گفت که یک "دست‌نوشته" که حاوی امضا، انگشت‌نگار یا مهر است و از نوع سند عادی است، همچنان اعتبار دارد.

ارزش قضایی دست نوشته

بین سؤالات رایج افرادی که می‌خواهند یک سند دست نویس را به عنوان دلیل در محاکمه استفاده کنند، درباره ارزش قضایی و اعتبار دست نوشته با امضا و اثر انگشت و همچنین بدون این موارد نیز در دادگستری چگونه لحاظ می‌شود و آیا می‌توان یک سند دست نویس را در به دادگاه ارائه کرد یا خیر؟

در این قسمت از مقاله، میخواهیم در مورد اهمیت دست‌نوشته‌ها صحبت کنیم و بیان کنیم که در چه شرایطی طرفین در حقوقی یا کیفری میتوانند از سند دست‌نویس به عنوان ادله دفاع یا اثبات استفاده کنند.
برای ارزیابی اعتبار قضایی دست‌نوشته‌ها مانند مبایعه‌نامه، باید به مواد ۲۱۶ و ۲۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی مراجعه کرد.

ماده ۲۱۶ آیین دادرسی مدنی دارای مفاد زیر است:کسی که در برابر خود سند غیر رسمی ارائه می‌شود، می‌تواند برای انکار این سند، خط، مهر، امضا یا اثر انگشت منتسب به خود را استفاده کند و در صورت رد این سند، احکام منع کننده برای او اعمال می‌شود؛ در صورتی که سند ارائه شده به شخص خود تعلق نگیرد، می‌تواند آن را تردید کند.

ماده 218 آیین دادرسی مدنی، نیز تصریح می‌کند که: «در صورتی که صاحب سند، در برابر تردید یا انکار، سند خود را استرداد نکند و سند معتبر در دعوا باشد، دادگاه مکلف است به اعتبار آن سند پی ببرد».
با توجه به این دو ماده، می توان نتیجه گرفت که اولا، سند غیر رسمی به عنوان یکی از انواع سند قابل قبول محسوب می‌شود و می‌تواند در دادگاه در مقابل شخص دیگری اثبات شود و دارای اعتبار قضایی است.
ثانیا، صرف ادعای تردید یا انکار، باعث ابطال سند نوشته شده به دست نمی‌شود و باید به اعتبار آن توجه شود و در دادگاه مورد بررسی قرار گیرد.

با توجه به تفسیرات فوق، در پاسخ به این پرسش حول ارزش قضایی یک دست‌نوشته، باید بیان کرد که یک سند دست‌نویس بدون حضور شواهد قابل قبول است، علاوه بر این، دست‌نوشته‌هایی که دارای امضا و اثر انگشت هستند نیز معتبر هستند تا زمانی که به طور مشخص فرایند تقلب یا انکار درباره‌ی آنها اتفاق نیفتد و تا زمانی که تقلب آنها ثابت نشده و یا انکار شده و قابل تردید نباشد، اعتبار دارند.
بنابراین، طبق تذکر قانونگذار در ماده 1284 قانون مدنی، این نوع دست نوشته‌ها می توانند در دادگاه‌ها به عنوان دلایل دفاع یا ادعا مورد استفاده قرار گیرند.

اعتبار دست نوشته با امضا و اثر انگشت

همانطور که در قسمت‌های قبل ذکر شد، دست‌نوشته، به‌ویژه زمانی که همراه با اثر انگشت، امضا یا مهری باشد، اعتبار قانونی دارد.
در این حالت، دست‌نوشته به‌عنوان یک سند عادی محسوب می‌شود و می‌توان آن را در امور حقوقی و کیفری به عنوان مدرک اثباتی برای ادعاها استفاده کرد.
در صورت لزوم، می‌توان این سند را به محاکم ارائه داد و آن را در میان سایر شواهد قرار داد تا قاضی در تصمیم‌گیری و صدور حکم خود از آن استفاده نماید.

بنابراین، در پاسخ به این سؤال که نشانه‌های دست‌نوشته اعتباری، از جمله امضا و اثر انگشت، در چه صورتی تعیین می‌شوند؟ باید تأکید کرد که امضا و اثر انگشت، جزء عوامل اساسی و ضروری برای تأیید و اعتبارسنجی اسناد دست‌نوشته هستند.
بدون وجود این عوامل، سند دست‌نوشته تهیه شده، اعتبار قانونی نخواهد داشت و نمی‌توان به آن به عنوان مرجع قابل قبولی در دادگاه ارجاع کرد.

به طور قطع، باید به این نکته هم اشاره کرد که ترکیبی از امضا و اثر انگشت یا مهر در همان زمان، الزامی نیست و فقط یکی از آنها کافی است تا صحت نوشته یدستی را تأیید کند.
می توان به سند هایی که دارای اعتبار نوشته یدستی هستند، مانند فیش های بانکی یا نامه های خرید و فروش ملک و غیره که توسط طرفین با امضا یا انگشتگذاری امضا شده اند، اشاره کرد.

اعتبار دست نوشته بدون امضا

خیلی اغلب در هنگام انعقاد یک قرارداد، طرفین سعی می‌کنند فقط با استفاده از یک سند دست‌نویس به نوشتن متن قرارداد بپردازند و امضای آن را انجام ندهند.
اما در صورت بروز اختلاف، با مشکلی مواجه خواهند شد که مبنای حقیقت سند دست‌نویس بدون امضا چگونه است و آیا آنها قادر خواهند بود به اثبات حق خود در دادگاه با این سند باشند یا خیر؟

برای پاسخ به این سؤال درباره "اعتبار دست‌نوشته‌های بدون امضا" باید بگوییم که وقتی یک "سند" به صورت دست‌نوشته‌ای طراحی می‌شود، طرفین حتما باید زیر آن را امضا یا مهر و نشانه گذارند تا به عنوان یک "سند" معتبر در نظر گرفته شود.
در غیر این صورت، سندی که به صورت دست‌نوشته تهیه شده است، اعتبار ندارد.

قانون گذار در ماده 1193 درخصوص تنظیم سند، اهمیت بسیاری به امضا وارد کرده است.
بنابراین، مقررات قانونی تشخیص می‌دهد که سندی که حاوی امضای کاربر نباشد، اعتبار قانونی ندارد.
اگرچه، در صورتی که طرفین آن را مهر کنند و یا اثر انگشت خود را بر روی سند بگذارند و سند همچنان فاقد امضا باشد، سند دستنوشته با اعتبار خواهد بود.

اعتبار دست نوشته بدون اثر انگشت

پس از بررسی صحت دست‌نوشته با امضا و اثر انگشت و همچنین، بررسیارزش سند دست‌نویس بدون امضا، در این بخش از مقاله، نیاز است تا دربارهاعتبار دست‌نوشته بدون اثر انگشت، بحث کنیم و اهمیت آن را در شرایط مختلف، تشریح کنیم.
اعتبار دست‌نوشته بدون اثر انگشت، در شرایط گوناگون به شرح زیر است:

در صورتی که یک سند دست نوشته، دارای امضا یا مهر باشد اما بدون اثر انگشت باشد، همچنان این سند اعتبار دارد.

اگر دست‌نوشته‌ای هیچ نشانه‌ای از مهر، امضا و اثر انگشت نداشته باشد، سند آن اعتباری ندارد و نمی‌توان از آن به عنوان دلیل در دادگاه استفاده کرد.

بعد از بحث درباره "اعتبار نداشتن اثر انگشت در دست‌نوشته"، در ادامه مقاله قصد داریم درباره "ارزش سند دست‌نویس بدون شاهد" صحبت کنیم و به بررسی اعتبار آن بپردازیم.
علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص سند رسمی، می‌توانند مقاله زیر را حتما بخوانند.
پس از صحبت‌هایی درباره عدم اثر انگشت در دست‌نوشته، در این قسمت از مقاله، بر زمینه ارزش سند دست‌نویس بدون شاهد متمرکز می‌شویم و اعتبار آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
هر کسی که به دنبال اطلاعات بیشتری درباره سند رسمی است، می‌تواند مقاله زیر را به طور دقیق مطالعه کند.

"استفاده از شاهد در صورتی که از شرایط شهادت باشد، به عنوان یکی از ادله قانونی و جرم شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به همین دلیل، عموم افراد، هنگام تنظیم یک سند معمولی یا یک دست نویس، تلاش می‌کنند که حداقل امضای دو شاهد را در کنار امضای طرفین قرارداد، در پایین سند قرار دهند.
این به منظور استفاده از شهادت شاهد در صورت بروز اختلاف و ادعای جعل یا تردید نسبت به صحت سند توسط یکی از طرفین می‌باشد.
"

سؤالی که مطرح می‌شود، درباره ارتباط بین اعتبار دست‌نوشته و شهادت شاهد است.
آیا برای اعتبار دست‌نوشته که با امضا و اثر انگشت همراه است، لازم است شاهدی حاضر باشد که آن را تصدیق نماید؟ به عبارت دیگر، چه ارزشی برای سند دست‌نوشته بدون شاهد وجود دارد؟

به سؤالی که مطرح شده است که "ارزش یک سند دست‌نوشته بدون حضور شاهد" چگونه است، باید به این صورت پاسخ داد که یک دست‌نوشته، به شرط داشتن شرایط تهیه یک سند معمولی، بدین معنا است که صحت و اعتبار دارد، به این معنا که فقط صحه گذاری ارزش داشتن اطلاعات مورد نیاز برای ایجاد سند و همچنین داشتن مهر یا امضا یا اثر انگشت طرفین و صحت این شرایط در هنگام تهیه سند، الزامی به ارائه شاهد یا امضای او روی سند ندارد.
ولی داشتن شاهد، در مواقع بروز اختلاف درباره یک سند دست‌نوشته، بسیار مفید و کمک‌کننده خواهد بود.

یکی از سؤالات رایج درباره "سند دست‌نوشته" این است که آیا می‌توان با استفاده از یک "سند دست‌نوشته" شکایت کرد یا خیر.
در پاسخ به این سؤال باید گفت که بله، در صورتی که فردی یک "سند دست‌نوشته" معتبر داشته باشد که حقی متعلق به او را تایید کند یا واقعه‌ای ناحق را ثابت سازد، می‌تواند با استفاده از آن شکایت خود را مطرح کند.

در رابطه با شکایت با سند دست‌نوشته، نکته‌ای مهم وجود دارد که باید به آن توجه کرد.
در صورت تمایل به اقدام به شکایت و ارائه سند دست‌نوشته به عنوان اثبات، لازم است در اولین جلسه دادگاه، اصل سند را به دادگاه تحویل دهید.
در غیر اینصورت، از صحت و اعتبار سند شما شک و تردید به وجود خواهد آمد و ممکن است در دادگاه پذیرفته نشود.
بر این اساس، در صورت اندکی تردید باید از استفاده از سند خود صرف‌نظر کنید.
در صورت استفاده از سند دست‌نوشته به عنوان ادله در شکایت، مراحل زیر را به ترتیب عمل کنید:

برای شروع، فرد مورد نظر باید حسب موردی که قصد دارد در زمینه قضایی یا حقوقی اقدام کند، یک شکایت یا یک درخواست قضایی آماده کند و موضوع دعوا را در آن به طور کامل توضیح دهد.

پس از تنظیم شکایت یا درخواست حق الوکاله، به دفتر خدمات قضایی مراجعه کنید تا درخواست یا شکایت را ثبت و به دادگاه ارسال کنید.

در صورتی که دست‌نوشته در دسترس باشد، فرد مورد نظر، باید تصویر دست‌نوشته را به عنوان یک فایل حاکمیتی برای اثبات دعوا، به درخواست یا شکایت خود الصاق نموده و آن را به دادگاه ارسال کند.