چک بدون تاریخ

بر اساس قانون تجارت مصوب 1311، چک یک نوع سند مالی است که براساس آن، فردی مالیاتی به نام "صادرکننده" به کارخانه ای به نام "محل علیه" وجوهی را که بدهکار به آن است را مسترد کرده یا به یک فرد دیگر واگذار می‌کند.
بانک به عنوان "محل علیه" تعریف شده است.

با توجه به حقیقتی که چک‌ها به راحتی، کاربردی واقع شده‌اند، بر این است که تعداد زیادی از قوانین حقوقی و کیفری برای آنان تصویب شده است.
از این رو، قبل از استفاده از این سند تجاری، ضروری است با این قوانین آشنا شوید.
یکی از مسائل بحث‌برانگیز درباره صدور چک، وجود چک‌های بدون تاریخ است که با قوانین و روش‌های خاصی برای اجرا مواجه هستند.

دراین مقاله قصد داریم با تأکید بر نکات اساسی، به بررسی چک بدون تاریخ بپردازیم، سپس اعتبار و قوانین مربوط به این نوع چک را شرح دهیم و در ادامه به تفصیل روند اجرای چک بدون تاریخ و جنبه‌های کیفری آن را بررسی کنیم.
برای دستیابی به اطلاعات بیشتر در این زمینه، ما را همراهی کنید.

آیا چک بدون تاریخ اعتبار دارد؟

یکی از ابزارهای مالی مهم در جوامع امروزی، چک‌ها هستند.
چک‌ها به صورت مختلفی صادر می‌شوند، مانند چک‌های عادی، چک‌های مسافرتی و چک‌های رمزدار.
این چک‌ها دارای اطلاعاتی مانند کلمه "چک"، محل صدور، نام بانک و شعبه، مبلغ به حروف و ارقام، شماره حساب جاری صاحب حساب، نام و نام خانوادگی دارنده حساب جاری، امضای صاحب حساب، و تمبر مالیاتی می‌باشند.
از جمله مهمترین اطلاعات حاوی در چک‌ها، تاریخ چک است.
در حال حاضر، با پیشرفت تکنولوژی، استفاده از چک‌های الکترونیکی رایج شده است و مسئله چک بدون تاریخ دیگر مطرح نمی‌شود.

با توجه به این مطلب، قانون تجارت ماده 311 می‌فرماید که در چک، باید محل و تاریخ صدور ذکر شده و با امضای فرستنده همراه باشد.
اما سؤالی که به گوش می‌رسد این است که آیا چکی که بدون تاریخ صادر شود، اعتباری ندارد یا به عبارتی، آیا چک بدون تاریخ معتبر است؟

برای پاسخ به این سوال، ابتدا باید اعتبار چک را در بین اسناد تجاری بررسی کنیم.
قانون صدور چک، که در سال ۱۳۵۵ تصویب شده است، به وضوح ذکر کرده که چک هایی که توسط بانکهای ایرانی یا شعب آنها در خارج از کشور صادر می شود، حکم اسناد لازم الاجرا را دارند.
اگر دارنده چک به بانک مراجعه کند و مبلغ کامل یا بخشی از آن را دریافت نکند، می تواند طبق قوانین و آیین نامه های مربوط به اجرای اسناد رسمی، مبلغ چک یا رستاخیز آن را از صادرکننده دریافت کند.

همانطور که اشاره شد، چک از اعتبار اسناد لازم الجرا برخوردار است.
اما برای بررسی اعتبار چکی که بدون تاریخ صادر می شود، مطابق با ماده ۳۱۱ قانون تجارت باید عمل کنیم.
این ماده اعتراضی بر ضمانت اجرایی ندارد ولی تاریخ را به عنوان یکی از شرایط مهم در چک معین کرده است.
بنابراین نمی توان از این ماده به عنوان دلیلی بر بی اعتباری چک بدون تاریخ استفاده کرد.

به دلیل اینکه درباره سفته‌ها و برات‌ها، قانون به طور صریح آنها را بدون تاریخ از اعتبار قانونی خارج می‌پندارد، اما برای چک تصریح مشابهی وجود ندارد و هیچ یک از اصول قانونی چک بدون تاریخ را از اسناد لازم الاجرا خارج نمی‌کنند.
از این سکوت قانونگذار، می‌توان نتیجه گرفت که عدم نوشتن تاریخ در چک، آن را از اسناد لازم الاجرا خارج نمی‌کند.

البته، باید ذکر کنم که قبل از اقدام به ارائه چک بدون تاریخ به بانک و اجرا گذاشتن آن، لازم است دارنده خود برای درج تاریخ در این چک، اقدام کند و سپس آن را به بانک ارائه دهد.
در غیر این صورت وجه این چک قابل وصول نخواهد بود.

قانون چک بدون تاریخ

در بخش قبل، دربارهٔ اعتبار چک بدون تاریخ صحبت کردیم.
اما در این قسمت، قوانین مربوط به چک بدون تاریخ را بررسی خواهیم کرد.
برای درک بهتر، می‌توانید مقاله "نحوهٔ نوشتن چک" را مطالعه کنید.
قانون چک بدون تاریخ، که به عبارتی چک وعده دار نیز نامیده می‌شود، در دو ماده قانونی در قوانین صدور چک و تجارت، ذکر شده است.
این مواد قانونی به شرح زیر است: ۱.
چک بدون تاریخ باید برحسب قوانین مربوطه صادر شود و باید به صورت واضحی نشان دهد که چک به صورت وعده دار صادر شده است.
۲.
در صورتی که تاریخ صدور چک بدون تاریخ در چک مشخص نشده باشد، تاریخ صدور آن به عنوان تاریخ صدور چک مورد نظر در نظر گرفته می‌شود.
به طور کلی، در صورت صدور چک بدون تاریخ، باید موارد فوق را رعایت کرده و مطابق قانون عمل نمود.

ماده ۳۱۱ قانون تجارت: «در چک، باید محل و تاریخ صدور، قید شده و به امضای صادرکننده برسد، پرداخت وجه نباید وعده داشته باشد.
» همانطور که در ماده مزبور ملاحظه می‌کنید، در ماده ۳۱۱، از تاریخ و محل صدور، به عنوان یکی از شرایط اساسی چک نام برده شده است.

بند ه ماده 13 قانون صدور چک می‌گوید: «اگر مثبت شود که چک، بدون تاریخ، صادر شده یا تاریخ واقعی صدور چک، از تاریخ ذکر شده در متن چک قبلیت دارد، صادر‌کننده چک قابل تعقیب کیفری نیست.
» با استناد به این ماده قانونی، می‌توان ادعا کرد که چکبدون تاریخ، ضمانت اجرای کیفری ندارد و تنها از طریق دادگاه‌های حقوقی قابل پیگیری است.

نحوه به اجرا گذاشتن چک بدون تاریخ

در بخش‌های قبل، بعد از بررسی چکبدون تاریخ و اعتبار آن، قوانین مربوطه را بررسی کردیم.
اما در این بخش، سوالی مطرح می‌شود که نحوه‌ی اجرا گذاشتن چک بدون تاریخ چگونه است.
بنابراین، در این بخش، به طور کامل نحوه‌ی اجرا گذاشتن چک بدون تاریخ را بررسی خواهیم کرد.

بر اساس تئوری مشاوره حقوقی دادگستری، زمانی که شخصی چکی را بدون تاریخ به شخص دیگری اهدا می‌کند، به طور عمومی قرارداد می‌شود که صادر کننده چک اجازه می‌دهد تا هر زمان که تمایل به دریافت وجه داشت، تاریخ را درج کرده و به بانک مراجعه کند تا وجه را دریافت کند، مگر اینکه اثبات شود خلاف این عمل عمل شده است.

لذا، قرار دادن تاریخ در بخش دارنده، به عنوان جعل و الحاق در نظر گرفته نمی‌شود و به عنوان جرم شناخته نمی‌شود.
بنابراین، اولین مرحله برای اجرایچکبدون تاریخ یا چک وعده دار، قرار دادن تاریخ در آن است.
پس از قرار دادن تاریخ، برای اجرای این چک، باید از یکی از سه روش زیر استفاده کرده و اقدام کرد.

در روش حقوقی طرح دعوای حقوقی، فردی که چکی در اختیار دارد، بعد از دریافت گواهی عدم پرداخت چک از بانک، باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کند.
سپس دادخواست خود را تهیه کرده و در آن مبلغ وجه چک و سایر خسارات مرتبط را مطالبه می‌کند.
در این روش، فرد دارنده چک می‌تواند علاوه بر درخواست پرداخت مبلغ چک بدون تاریخ، هزینه‌های مرتبط با دادرسی و خسارات خود را از صادرکننده چک و ظهرنویسان مطالبه کند.

روش بعدی برای اجراو گذاشتنچک بدون تاریخ، مراجعه به اداره ثبت است.
در این روش، صاحب چک ابتدا به بانک مراجعه می‌کند و گواهی عدم پرداخت را دریافت می‌کند.
سپس با ارائه مدارک لازم، از جمله چک و گواهی عدم پرداخت، به اداره ثبت مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه را ارائه می‌دهد.

پس از ابلاغ اجراییه به شخصی که بدهکار است، او باید ظرف ۱۰ روز، مبلغ مورد بدهی را به واسطه چک پرداخت کند یا اموالی را به عنوان جبران ارائه دهد.
در غیر این صورت، صاحب چک میتواند درخواست ربایش اموال شخص صادرکننده چک را به سازمان ثبت اسناد ارسال و اموال او را به فروش برساند.

اجرای مستقیم ‌چک صیاد از طریق دادگاه حقوقی: ممکن است برای ثبت ‌چک صیادی در سامانه صیاد، لازم باشد اطلاعات چک، از جمله تاریخ ، در سامانه وارد شود.
اما برای ‌چک صیاد نیز ممکن است تاریخ پس از صدور چک وارد شده و سپس چک در سامانه ثبت شود.

در این حالت، اگر در تاریخ وصول چک، حساب صادرکننده، خالی یا به مبلغی کمتر از میزان چک باشد، بانک گواهی عدم پرداخت را صادر می‌کند و جزئیات چک را در سامانه چک‌‌های برگشتی بانک مرکزی ثبت می‌کند.
همچنین، کد رهگیری دریافتی را بر روی گواهی‌ عدم پرداخت قید می‌کند.
سپس، صاحب چک با ارائه چک برگشتی و گواهی عدم پرداخت، به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه را می‌دهد.

پس از ارجاع پرونده به دادگاه و درخواست صدور اجراییه، وظیفه رئیس شعبه بررسی و تنظیم اجرائیه برای تصدیق وجود چک است.
برای صادر کننده چک نیز یک مهلت 10 روزه برای پرداخت بدهی خود فراهم خواهد شد.
در صورت عدم پرداخت، با درخواست صاحب چک، اجرای احکام و توقیف اموال و جلب صادر کننده برای بازپرداخت مبلغ مورد نظر صورت خواهد گرفت.

آیا چک بدون تاریخ، کیفری است؟

در بخش‌های اسبق پس از بررسی چک هایی که بدون تاریخ و درجه اعتبار آن‌ها بود، قانون و نحوه اجرای آن‌ها را بررسی کرده‌ایم.
اما اغلب این سؤال پیش می‌آید که آیا چک بدون تاریخ، ضمانت اجرای کیفری دارد یا خیر؟ در این بخش به این سؤال پاسخ خواهیم داد و بررسی می‌کنیم که آیا می‌توان این نوع چک را از طریق محاکم کیفری پیگیری کرد یا خیر؟

صدور چک بی‌محل، براساس قوانین جدیدی که شامل مواد ۳، ۷ و ۱۰ می‌شود، ممکن است موجب پیگیری قضایی شود.
برای پیگیری کیفری چک، شاکی باید در مدت شش ماه از تاریخ صدور، برای وصول مبلغ آن اقدام کند و تا شش ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، شکایت کند.

بایستی بررسی کنیم که آیا وجود دارد یک چک بدون تاریخ که صادر می شود، همچنان ضمانت اجرایی دارد یا خیر.
بر اساس ماده 11 قانون صدور چک، چک هایی که به ناظر ضامن نیستند، وظیفه اجرای کیفری را ندارند.
بنابراین، می توانیم استنتاج بگیریم که چک بدون تاریخ، همچنان معتبر است و به لحاظ قابل اجرا بودن، مشمول است، با این وجود، تنها بدون ضمانت اجرایی کیفری در نظر گرفته می شود.