وظایف و اختیارات رئیس قوه قضاییه

قوه قضاییه یکی از ارکان اصلی نظام جمهوری اسلامی ایران است.
این قوه براساس قانون اساسی از دیگر قوا جدا و مستقل است و به طور اختصاصی مسئولیت بررسی و رسیدگی به دعاوی و اختلافات بین افراد را بر عهده دارد.
ریاست این قوه توسط رهبری در مدت پنج سال منصوب می‌شود و دارای وظایف و اختیارات خاصی است.

بنا به ماده ۱۵۸ قانون اساسی، وظایف و اختیارات مهم رئیس قوه قضاییه بیان شده است.
در این مقاله، به بررسی مهم‌ترین وظایف، تکالیف و اختیارات رئیس قوه قضاییه طبق قانون اساسی می‌پردازیم.
در این سند قانونی، نقش و فعالیت‌های رئیس قوه قضاییه با استفاده از تگ‌های قوی (strong) و تاکید (em)، برشمرده شده است.

ایجاد تشکیلات لازم در دادگستری

اقدامات قانونی، اداری و اجرایی سازمان قضایی که از ابتدای سال ۱۳۵۶ تاکنون متعدد شده است، نیازمند تشکیلات متنوعی است که مدیریت آن به عهده ریاست قوه قضائیه است.
تغییرات، ایجاد یا حذف تشکیلات در سازمان قضایی ممکن است تأثیر مستقیمی بر امور قضایی داشته باشد.
با توجه به اینکه این تشکیلات در داخل سازمان به استقلال قوه قضائیه امیدوارند، دو نکته قابل توجه وجود دارد:-em

نکته اول این است که ایجاد سامانه‌های قضایی باید حتما به‌طور قانونی اتفاق بیفتد.
به این معنی که قانون اساسی برخی از نهادهای قضایی را شامل می‌شود و برای تشکیل آن‌ها و تعیین صلاحیتشان، قانونی به‌وجود آمده است.
مانند دیوان عالی کشور، دادگاه‌های نظامی و دیوان عدالت اداری و همچنین تشکیل دادگاه‌ها و تعیین صلاحیت آن‌ها نیز نیاز به صدور قانون دارند.
لذا، رئیس قوه قضاییه بر اساس قانون اساسی و یا قوانین معمولی، طبق نیازها، به تشکیل واحدهای قضایی نیز پرداخته و اقدام می‌نماید.

"یک نکته مهم درباره تأثیر حذف یا تغییر ساختار سازمانی قوه قضائیه بر شغل قضات وجود دارد.
هرچند رئیس قواعد، رسماً اختیار اخراج قضات را ندارد؛ اما او می‌تواند با حذف یا تغییر یک سازمان قضائی، عملاً قاضی را از تصدی نقش خود ساکن کند.
در واقع، این عمل با اخراج قاضی تفاوت زیادی ندارد.
"

تهیه لوایح قضائی مورد نیاز قوه قضاییه

«مبنای حاکمیت قانون به این دلیل است که فعالیت‌های قضایی در همه مراحل و سطوح بر اساس ضوابط قانونی صورت گیرد.
به همین خاطر، سلطه قضائیه برای انجام وظایف خود به قوانین فراوانی نیاز دارد.
همان‌طور که نهادهای اجرایی قوانین مقررات لازم را تهیه و پس از تصویب توسط هیئت وزیران به مجلس ارائه می‌دهند، سلطه قضاییه نیز ناگزیر است اقدام مشابهی در این زمینه انجام دهد.
»

بنا بر این، رئیس قوه قضائیه پیشنهاد مذکور را از طریق تصویب هیات وزیران به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌دهد.
البته دولت مکلف است پیشنهادات قضایی که توسط رئیس قوه قضائیه تهیه و به دولت تحویل داده شده است، حداکثر ظرف سه ماه به مجلس شورای اسلامی ارائه کند.

امور اداری و استخدامی قوه قضاییه

قوه قضائیه برای عملکرد بهتر به سازمان‌ها و واحدهای همکاری نیاز دارد.
این واحدها می‌توانند شامل امور کاریابی، امور اداری، امور مالی و دیگر واحدهای مرتبط باشند.
هر چند این وظایف بطور مستقیم ارتباطی با طبیعت قضایی ندارند، اما انجام آن‌ها تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر مسائل قضایی، فعالیت‌های دادگاه‌ها و فراهمی زمینه برای استخدام قضات دارند.

رییس قوه قضاییه به عنوان ضامن استقلال قوه قضاییه توسط مقام رهبری منصوب می‌شود.
نماینده‌ای برای انجام وظایف قوه قضاییه در امور قضایی، اداری و اجرایی است.