سوگند یا قسم در حقوق چیست و انواع آن

در لغت‌نامهٔ دهخدا، واژه‌های «قسم»، «حلف» و «یمین» که معادل فارسی آن‌ها به ترتیب «سوگند» است، به شکل زیر تعریف شده‌اند: "تعهد و تصدیقی که فرد بر اساس شرافت و ناموس خود می‌کند و خداوند یا بزرگی را به عنوان شاهد برمی‌گیرد.
" در حوزهٔ حقوق نیز، سوگند یا قسم حضور دارد و برخی از مواد قانون مدنی و آئین‌نامهٔ دادرسی مدنی به آن اختصاص داده شده است.

قوانین مدنی ماهیت و اقسام مختلف سوگند را تعیین می‌کند.
همچنین شرایط و قوانین اثبات سوگند نیز در قوانین مدنی تدوین شده است.
قوانین رویه دادرسی مدنی نیز علاوه بر این موارد، نحوه ادای سوگند را تعیین می‌کند.
اطلاعات درباره انواع و اقسام سوگند یا قسم در حقوق اهمیت زیادی دارد، زیرا کاربردهای مختلفی دارد و تنها در موارد خاصی استفاده می‌شود.
برای پیشبرد یک دعوای حقوقی یا کیفری، آشنایی با مراسم و قوانین مربوط به سوگند کار بسیار حیاتی است.

در این مقاله به بررسی مفهوم و کاربردهای "سوگند یا قسم در حقوق" می‌پردازیم.
همچنین، با مراجعه به قوانین مدنی و آیین دادرسی مدنی، انواع مختلف و کاربردهای این مفهوم را بررسی خواهیم کرد.
جهت دریافت اطلاعات بیشتر، ما را همراهی کنید.

سوگند یا قسم به چه معناست

«قبل از پاسخ به این پرسش، بیایید در مورد مفهوم و تعریف سوگند در حقوق بحث کنیم و سپس به انواع و اقسام آن بپردازیم.
مفهوم سوگند به بررسی می‌پردازیم و اینکه چگونه سوگند در دادگاه اتیان می‌شود.
سپس، با توجه به قانون مدنی و قانون آیین دادرسی مدنی، توضیح می‌دهیم سوگند یا قسم در حقوق چیست و انواع و اقسام آن چه هستند.
»

تحقیقات نشان داده‌اند که سوگند یا قسم یک روش مؤثر برای افشای حقیقت و صحت بیانات فردی است.
با قسم خوردن و به کمک سوگند، فردی می‌تواند از سوی خداوند متعال و یا اسناد مقدس حمایت کند.
اگرچه در کل، گفتار افراد به تنهایی برای اثبات حقایق قابل قبول نیست، اما وقوع یک سوگند یا قسم در کنار بیانات می‌تواند در موارد خاصی در حقوق و دعاوی کیفری به عنوان دلیل قابل قبول مورد پذیرش قرار گیرد.
در این حالت، ادله بر اساس سوگند یا قسم، قادر به اثبات درخواستها و ادعاهایی در امور حقوقی و کیفری می‌باشند.

بر اساس قوانین حقوقی، سوگند یا قسم به عنوان ادله‌ای برای اثبات دعاوی در حوزه‌های حقوقی و کیفری به شمار می‌رود.
این عمل به توجه به عظمت و عظمت الهی، با بهره‌گیری از عباراتی مانند "جلاله"، "الله"، "بالله"، "تالله" یا نام خداوند متعال و اعلام آن به سایر زبان‌ها صورت می‌گیرد.
درخواست‌کننده یا خصم، در حضور قاضی و در دعاوی مدنی که بر اساس اقرار، شهادت یا علم قاضی، مستندات یا شواهد قطعی نشده باشند، می‌توانند از این سوگند استفاده کنند.

با توجه به مقررات قانون مدنی، در دعاوی مدنی که شامل ادعاهای غیرقابل انکار و قابل اثبات با استناد به شهادت شاهدان هستند، مدعی می‌تواند حکم دعوا را به شرط اعلام سوگند یا قسم، از سوی خودش مشروط کند.
همچنین، در مواردی که مدعی ادعاهایی را دارد که با استناد به شهادت شاهدان قابل اثبات است و پرداخت یا عدم پرداخت بدهی مادی یا تعهدی مطرح می‌شود و مورد انکار مدعی قرار دارد، مدعی می‌تواند ادعاهای خود را به شرط اعلام سوگند از سوی خود ارائه دهد.

با توجه به قانون مجازات و ماده 208 آن، استفاده از سوگند در موضوعات کیفری می‌تواند به این صورت باشد که با استفاده از لفظ "جلاله الله" یا نام خداوند متعال، به هر زبانی صورت گیرد.
اثبات قصاص، دیه، ارش، ضرر و زیان ناشی از جرائم نیز با استفاده از سوگند قابل تأیید است.
اما حدود و تعزیرات با استفاده از سوگند نمی‌توانند نفی یا تأیید شوند.
در زمینه کیفری، همانند حوزه قانونی، سوگند فقط در مقابل طرفین دعوا تأثیرگذار است و ولی قانونی، توانایی قسم خوردن را ندارد.

اقسام سوگند یا قسم کدامند

در بخش قبل، به بررسی تعریف سوگند و قسم پرداختیم و توضیح دادیم که در قضایای کیفری و حقوقی چگونه استفاده می‌شود.
حال در این بخش مقاله، قصد داریم به بررسی انواع و اقسام سوگند یا قسم در قانون حقوق بپردازیم.
این انواع و اقسام بر اساس ضوابط و مقررات حقوق مدنی و آیین دادرسی مدنی به شرح زیر است:1.
سوگند افتخاری: سوگندی که با هدف افزایش اعتبار و عزت نفس انجام می‌شود.
برای نمونه، سوگند یا قسمی که شاهدا و پلیس در دادگاه می‌دهند.
2.
سوگند تعهدی: سوگندی که با هدف قطعی کردن یا تضمین انجام یک تعهد یا تعهدات صورت می‌گیرد.
به عنوان مثال، سوگندی که شاهدان یا افرادی که در قضایای تجاری حضور دارند، می‌دهند.
3.
سوگند شهادتی: سوگندی که به منظور تصریح حقایق و اطلاعات مهم در دادگاه صورت می‌گیرد.
به عنوان نمونه، سوگندی که شاهدان یا خبرنگاران در دادگاه می‌دهند.
4.
سوگند پاداشی: سوگندی که به منظور جلب همکاری و تعاون فردی در کنترل جرایم و جرائم انجام می‌شود.
به عنوان مثال، سوگندی که مأموران پلیس می‌دهند.
5.
سوگند درمانی: سوگندی که در حوزه بهداشت و درمان برای تضمین حفظ عزت و محرمانگی افراد صورت می‌گیرد.
به عنوان نمونه، سوگندی که پزشکان و پرستاران در قضایای پزشکی می‌دهند.
بنابراین، می‌توان گفت که سوگند و قسم در قوانین حقوقی به انواع و اقسام مختلفی تقسیم می‌شوند که هرکدام استفاده خاصی در قطعی کردن و تثبیت ادعاها و حقایق دارند.

سوگند عهدی، یک نوع سوگند است که افراد به طور رسمی به آن متعهد می‌شوند که با شرایط و مقررات مشخصی وظیفه‌ی مورد نظر را به نحوی شایسته انجام دهند.
برای مثال، سوگندی که رئیس جمهور، نمایندگان مجلس، قضات و وکلا دادگستری به آن متعهد می‌شوند.
این نوع سوگند یا عهد، به تأیید ادله‌ی قضایی نیاز ندارد.

سوگند اثباتی یکی از انواع سوگندهاست که در قوانین قابل اثبات است و به عنوان یکی از اصلی‌ترین ادله برای اثبات یک ادعا محسوب می‌شود.
این نوع سوگند باید توسط دادگاه یا قاضی نظر داده شود و به آن سوگند قضایی هم گفته می‌شود.
سوگند اثباتی یا سوگند قضایی را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: ۱.
سوگند اثباتی نوشتاری: که به وسیله نوشتار و شواهد مکتوب به اثبات ادعا می‌پردازد.
۲.
سوگند اثباتی شفاهی: که به وسیله بیان شفاهی و شهود افراد حاضر به اثبات ادعا می‌پردازد.
۳.
سوگند اثباتی مؤید: که به وسیله شواهد ملموس و مستندات قابل بررسی به اثبات ادعا می‌پردازد.
به هر حال، استفاده از سوگند اثباتی در قانون به منظور اثبات صحت یک ادعا بسیار حیاتی است و باید به صورتی که دقت و کاملیت لازم را داشته باشد، ارائه شود.

تقسیم‌بندی قاطعی گفتاری یا تعهد قاطع: تعهد یا قاطعه صریح، با استفاده از آن، به طور مشخص ادعای کسی تکمیل یا رد می‌شود.
این تعهد، در دعاویی که با شواهد قابل اثبات قرار دارند، به درخواست کسی یا ایشان می‌تواند از آن استفاده شود.

«عهدنامهٔ استظهاری: سوگند استظهاری یک نوع سوگند قضایی است که در دعاوی علیه وراثت، به کار می‌رود.
زمانی که ادعای حقی مقام قضایی ثابت شده است ولی بقاء آن حق هنوز توسط قاضی تایید نشده است، قاضی می‌تواند از دعوی کننده بخواهد که بر بقاء آن حق، سوگند بخورد.
»