وصیت زاید بر ثلث چیست

"وصیت، یکی از اعمال قانونی است که در اسلام، دین مبین، بسیار توصیه شده است.
از طریق استفاده از قالب حقوقی وصیت، افراد قادر هستند به طور قابل ملاحظه‌ای مشخص کنند که در صورت فوت خود، دارائی‌های خود را به چه افراد یا مواردی اختصاص دهند.
این اموال را می‌توانند به فقرا واگذار کرده و آنها را برای استفاده‌هایی که در نظر دارند به آنها برسانند.
همچنین، می‌توانند آنها را به اعضای خانواده و نسل بعدی خود اختصاص دهند.
رعایت وصیت شخص بعد از فوت به لحاظ شرعی و قانونی ضروری است.
"

وصیت کردن به افراد، تنها تا مرزی که در قانون مشخص شده است، معتبر است.
به این معنی که تا یک سوم و ثلث اموال فرد در زمان درگذشتش قابل اجراست و تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
اما وصیت بیشتر از یک سوم اموال، به عبارتی، غیر قابل اجراست و نیازمند تمایل وراثت است.
در همین راستا، اغلب پرسیده می‌شود که وصیت بیشتر از ثلث یا وصیت مازاد بر یک سوم دارای چه تأثیرات حقوقی و پیامدهایی است؟

برای پاسخ به این سؤالات، در ادامه مقاله، ما قصد داریم به بررسی پدیده "تجاوز وصیت بر سهمیه" و اعتبار آن بپردازیم.
همچنین، تأثیرات واجد شدن وصیت زیاده بر سهم خانواده را نیز بررسی خواهیم کرد.

وصیت زاید بر ثلث چیست

احکام مربوط به وصیت کردن و تأثیرات آن، در قانون مدنی ذکر شده است.
وصیت کردن نوعی فعالیت حقوقی است که درآن افراد می‌توانند مسئولیت انجام یک کار یا برگزاری اموری را در دست دیگران قرار دهند.
این افراد در فوت خود، از طریق نماینده‌ای که تعیین کرده‌اند، می‌توانند به انجام آن کار ادامه دهند.
این نوع وصیت که به آن وصیت عهدی گفته می‌شود، مانند موردی است که فردی برای نیازهای فرزندانش بعد از درگذشت خود، مسئولیتی تعیین کند و یا اینکه تمام بدهی‌ها و مالیات‌های خود را از میان خواهران و برادران خود پرداخت نماید.

گاهی وقت‌ها، وصیت کردن به صورت وصیت تملیکی صورت می‌گیرد.
در این حالت، فرد به وسیله وصیت، برخی از اموال و دارایی‌های خود را به نفع دیگران وصیت می‌کند تا پس از درگذشت، به آنها برسد.
این نوع وصیت می‌تواند به سود هر فردی باشد؛ مثلاً اعضای خانواده، بستگان و یا حتی افرادی که نسبت خاصی با متوفی ندارند.
در هر صورت، در این نوع وصیت، مال مورد وصیت، به تملک دیگران منتقل می‌شود.
برای اطلاعات بیشتر، مقاله "اقسام وصیت اعم از عهدی و تملیکی" را مطالعه کنید.

با این وجود، برای صحت و اثربخشی مورث بودنِ وصیت تملیکی، باید برخی از شرایط قانونی و مذهبی رعایت شود.
به عنوان مثال، وصیت برای اموال دیگران، حتی با اجازه مالک آن دارایی، باطل است و نمی‌توان در مورد دارایی‌هایی که هنوز وجود ندارند، وصیت کرد.
علاوه بر این، اگر کسی به واسطه وصیت، باعث محرومیت یک یا چند نفر از وراثت شود، این وصیت به حالت صحیح شناخته نمی‌شود.

موضوع مهمی که درباره "وصیت تملیکی" بحث می‌شود، این است که وصیت باید مطابق با قوانین تعریف شده باشد.
بر اساس ماده ۸۴۳ قانون مدنی، وصیتی که بیشتر از یک سوم اموال متوفی را در بر بگیرد، اعتبار ندارد، مگر اینکه وراث مجاز به اجازه آن باشند و در صورتی که برخی از ورثه‌ها اجازه دهند، آن وصیت نسبت به سهم آنها اعتبار پیدا می‌کند.
در این ماده، قاعده‌ای مهم بیان شده است که وصیتی که بیشتر از یک سوم میراث را بر می‌گیرد یا وصیتی است که بیشتر از یک سوم اموال ترکه را در بر می‌گیرد.

گاهی اوقات متوجه می‌شویم که چه نقشی برای وصیت زاید بر ثلث و یک سوم اموال در نظر گرفته می‌شود.
به این سوال پاسخ می‌دهیم که هر فرد می‌تواند تنها یک سوم از اموال خود را برای دیگران وصیت کند و اگر مقداری که برای وصیت تعیین می‌کند، بیشتر از یک سوم اموال او باشد، بی‌اعتبار است.
البته، شرایط خاصی وجود دارد که می‌توان با اتخاذ اقدامات مناسب، وصیت زاید بر یک سوم را معتبر و صحیح کرد و عمل به آن نمود.

آیا می‌توان با کدام وصیت نامه در حین زندگی یا پس از فوت فرد، یک سوم یا ثلث از دارایی‌ها و اموال او به ارث برده شود؟ این مسئله بسیار مهم است زیرا ممکن است هنگامی که فرد وصیت می‌کند، اموالی که در آن زمان تنها یک سوم یا ثلثی از کل دارایی‌هایش هستند را به سود دیگری وصیت کند، اما در هنگام فوت ارزش این اموال افزایش می‌یابد و فراتر از یک سوم یا ثلث می‌رود.

به طور کلی، "وصیت زاید بر ثلث یا وصیت مازاد بر یک سوم" به معنای این است که میزان مالی که در وصیت آورده می‌شود، بیشتر از یک سوم کل اموال و دارایی‌های فرد در هنگام فوتش باشد.
البته، لازم است ابتدا هزینه‌های کفن و دفن فرد و همچنین بدهی‌های وی پرداخت شود، سپس می‌توان میزان باقیمانده ترکه فرد را تعیین و مشخص کرد که آیا مورد وصیت زاید بر ثلث است یا وصیت مازاد بر یک سوم.

آیا وصیت زاید بر ثلث صحیح است

در بخش قبلی، درباره توضیحاتی درباره وصیت زاید بر یک سوم بحث کردیم.
با این حال، سؤال مهمی که ممکن است پیش بیاید این است که چه تصمیمی درباره وصیت زاید بر ثلث ترکه گرفته می‌شود و چه تأثیری دارد؟ به عبارت دیگر، آیا وصیت زاید بر ثلث صحیح است یا خیر؟

به درخواست شما تغییریافته به زبان فارسی با استفاده از تگ‌های HTML مانند "em" و "strong":با توجه به ماده ۸۴۳ قانون مدنی، باید بگوییم که "وصیت مازاد بر یک سوم ترکه" قابل اجرا نیست.
اما چه معنای اجرای "وصیت مازاد بر یک سوم" را داریم؟ آیا "وصیت مازاد بر یک سوم" باطل است یا قابل قبول و معتبر می‌باشد؟

با توجه به جنبه‌های قانونی، عدم اجرای وصیت به این معنا است که وصیت نه به طور کامل معتبر است و نه به طور کامل نافذ.
در عوض، وراث متوفی حق دارند که وصیتی که بیشتر از یک سوم ارث ترکه تشکیل می‌دهد را اجرا یا رد کنند.
به عبارت دیگر، از آنجایی که وصیتی که بیشتر از یک سوم را از نصیب بازماندگان یا ورثه متوفی کاهش می‌دهد، آنها حق دارند که مقدار وصیت بیش از یک سوم را قبول کنند و عمل کنند یا آن را رد کنند.

البته، عدم پذیرش یا رد وصیت مازاد بر یک سوم توسط ورثه، ایراد شرعی نداشته و این حق ورثه است که وصیت زیاد را بپذیرند یا خیر.
اما در هر صورت، عمل به وصیتنامه متوفی، به میزان یک سوم اموال، الزامی و واجب است.
به عبارت دیگر، اگر وصیت بیشتر از یک سوم اموال باشد، ورثه باید به مقدار یک سوم آن عمل کنند؛ اما مازاد آن قابل قبول یا رد است.
حتی در صورتی که وصیت شفاهی انجام گرفته باشد، باز هم عمل کردن به وصیت متوفی، الزامی است.

آثار وصیت زاید بر ثلث

در قسمت‌های قبل، بحثی درباره تأثیر وصیت زاید بر یک سوم توضیح داده شد و به سوالی در مورد اینکه آیا وصیت زاید بر ثلث صحیح است یا خیر، پاسخ داده شد.
اکنون، برای کامل نمودن مطلب، باید به سوال دیگری هم پاسخ دهیم که "تأثیر وصیت زاید بر ثلث چیست؟" به عبارت دیگر، اگر متوفی بیشتر از یک سوم از ترکه خود را مورد وصیت قرار داده باشد، چه تأثیرات حقوقی بر این امر نمود گیرد؟

با توجه به جنبه‌های حقوقی، توصیه بیش از یک سوم یا توصیه فراتر از ثلث معاف از اجبار است و وراثت، می توانند آن را انجام دهند یا رد کنند و این اصلی‌ترین اثر توصیه فراتر از ثلث است؛ به این معنا که ورثان، حق دارند درباره انجام یا عدم انجام توصیه بیش از یک سوموصیت، تصمیم بگیرند.
ممکن است که همه وراثت بخواهند به توصیه فقیه تسلیم شوند.
این معمولا در شرایطی صدق می‌کند که مقدار بیشتر از ثلث، خیلی بزرگ نباشد و یا اینکه توصیه مرتبط با یک عمل خیراندیشانه باشد.
گاهی هم، تمامی ورثان، توصیه فراتر از ثلث را رد کرده و به آن عمل نمی‌کنند.

قانون مدنی به ما امکان می دهد که در مورد وراثت، اقدامات وصیت‌نامه را به عمل آوریم.
طبق ماده ۸۴۳ این قانون، برخی از وصیت‌دهندگان می توانند بیش از یک سوم اموال را توسط وصیت اجرا کنند و دیگران ممکن است آن را رد کنند.
در صورتی که تنها یک یا چند نفر از وراثت، وصیت اجرا کنند و سایر افراد آن را رد کنند، پیروی از وصیت فقط برای سهم خودشان و ارث دیگران اعمال می شود.

به عنوان یک نمونه، اگر فردی که در حال فوت است می‌خواهد تا حداکثر ۳۰۰ میلیون تومان از اموالش را به فرزندان پسر خود وصیت کند، تنها ۱۰۰ میلیون تومان از صحت و اعتبار وصیت تضمین می‌شود.
اگر او به اندازه ۲۰۰ میلیون تومان وصیت کند، تنها ۱۰۰ میلیون تومان از آن صحیح و اعتبار دارد حتی اگر به صورت شفاهی باشد.
اما ۱۰۰ میلیون تومان دیگر از آن بیشتر از حقّ ثلث خواهد بود.