تفاوت دادگاه و دادسرا

به طور کلی، سیستم قضایی کیفری شامل مراجع مختلف است.
این مراجع شامل مراجع عمومی، مراجع اختصاصی و دیوان عالی کشور هستند.
مراجع عمومی شامل دادسراهای عمومی، دادگاه‌های نخستین و دادگاه‌های تجدیدنظر استان را در بر می‌گیرند.
مراجع اختصاصی شامل دادگاه و دادسرای ویژه نیروهای مسلح، دادگاه انقلاب، دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت می‌باشند که قانون آن‌ها را به صراحت مسئول رسیدگی به جرایم مخصوصی تعیین کرده است.

برای مراجعه به نهاد قضایی دادگستری، در ابتدا باید درست اطلاعاتی درباره تفاوت بین دادگاه و دادسرا و نیز تفاوتهای میان مختلف مراجع و نوع صلاحیت و عملکرد هرکدام داشته باشیم.
زیرا، وقتی یک جرم رخ می‌دهد یا نیاز به ارائه دعوی کیفری وجود دارد، داشتن اطلاعات کافی جهت تمییز و مشخص کردن مرجع صحیح، ضروری است.

در این صفحه، قصد داریم به تشریح "دادسرا" و "دادگاه" بپردازیم.
سپس می خواهیم تفاوت های بین دو مفهوم "دادسرا" و "دادگاه" را بررسی کنیم و نکات مهم مربوط به آن ها را بیان کنیم.
اگر قصد دارید در این زمینه اطلاعات بیشتری کسب کنید، با ما همراه باشید.
مفهوم "دادسرا" به محلی اشاره دارد که در آن دادگاه ها برای بررسی و رسیدگی به پرونده ها واقع می شوند.
این مکان ها برای ارائه شواهد، شنیدگان، و وکلا بهره می برند تا به تصمیم گیری درباره ادعاها و دفاعها بپردازند.
از طرف دیگر، "دادگاه" یک نهاد قضایی است که مسئول حکم در پرونده های حقوقی و جنایی است.
دادگاه ها صلاحیت صدور حکم را دارند و بر اساس قوانین و مقررات مربوطه تصمیمات خود را صادر می کنند.
تفاوت اصلی بین دادگاه و دادسرا، در نوع فعالیت و صلاحیت آن هاست.
در حالی که دادگاه مسئول صدور حکم است، دادسرا جایی است که مراحل رسیدگی به پرونده ها و شنیدن شواهد انجام می شود.
در این مقاله، ما اطلاعات بیشتری را در این زمینه ارائه خواهیم کرد.

تعریف دادسرا

دادگاه‌ها، عمومی و انقلابی، همراه با دادستان به عنوان ریاست این نهاد، تشکیل شده‌اند و تعهد دارند وظایف خود را به بهترین شکل انجام دهند.
دادسراهای عمومی و انقلاب، بخشی از نهادهای قضایی می‌باشند که وظایف خود را با استفاده از سلسله مراتب خاص خود انجام می‌دهند.
ماده 22 قانون آیین دادرسی کیفری وظایف دادسرای عمومی و انقلاب را به شرح زیر بیان می‌کند:دادسراهای عمومی و انقلابی، همچون سایر نهادهای قضایی، بر عهده دارند وظایف خاص خود را به بهترین شکل انجام دهند.
ریاست این نهادها بر عهده دادستان بوده و به منظور انجام بهتر وظایف خود، تلاش می‌کند.
دادسراهای عمومی و انقلابی، بر مبنای شرح وظایف و سلسله مراتب تعیین شده، در محدوده دادگاه‌ها تشکیل می‌شوند.
وظایف این نهادها بر اساس ماده 22 قانون آیین دادرسی کیفری به شرح زیر است:- هماهنگی و همکاری در تنظیم میزان جریمه‌ها و تعیین پیش‌بینی‌های قانونی در خصوص جرائم- انجام تحقیقات و جمع‌آوری شواهد و اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم‌گیری درباره پرونده‌های قضایی- شناسایی متهمین، استدلال و ارائه دلایل قانونی در جلسات دادگاه- انجام تحقیقات مربوط به دفاع متهم و تهیه و ارائه مستندات مورد نیاز برای دادگاه- پیشنهاد تمدید دستگیری متهمان بر اساس ضرورت و در صورت تمدید تکلیف تشریفات حقوقی آن‌ها را تنظیم کرده و به دادگاه ارائه می‌دهند- درخواست صدور حکم و اجرای احکام صادره- همکاری با سایر دادستانی‌ها و شعب و دادسراهای دیگر برای تسهیل و تعامل در امور جرائمدادستان در راستای انجام بهتر وظایف دادسراهای عمومی و انقلابی، تلاش می‌کند و نقش حیاتی در عدالت دادرسی دارد.

کشف جرم در فرآیند حقوقی، پس از دریافت شکایت یا گزارش از طرف ضابطین، بازپرسان یا دیگر مقامات قضایی، وظیفه بازپرس می شود تا بر اساس دستور قضاوت، تحقیقات و مطالعات اولیه را برای کشف جنایت آغاز کند.

تعقیب شخص مشتبه: یکی از وظایف اصلی دادسرای عمومی و انقلاب، پس از به دست آوردن اطلاعاتی درباره ارتکاب جرم، تعقیب فرد مشتبه است.

تحقیقات اولیه: انجام تحقیقات اولیه یکی از وظایف مهم سازمان های قضایی عمومی و انقلاب است.
این تحقیقات می تواند با اقدام شاکی خصوصی یا گزارش افراد ضابطه ای قضایی آغاز شود.

اجرای احکام کیفری توسط سازمانی به نام "دادسرا" انجام می شود.
این سازمان مسئول اجرای احکام قطعی کیفری است که توسط سلسله مراتبی از دادگاه های کیفری صادر شده است.
این دادسرا با استفاده از نیروها و منابع خود به اجرای احکام کیفری می پردازد.

"موضوعاتی که به امور حسبی مرتبط هستند، در حدود قوانین، تحت صلاحیت دادگاه قرار می‌گیرند.
"

درباره تفاوت دادسرا و دادگاه و اختلاف آنها باید اطلاعاتی را بدانیم.
دادسراها در جهت بهتر انجام وظایفشان، به تعداد لازم معاون، بازپرس، دادیار و تشکیلات اداری دارند و برای انجام تحقیقات مقدماتی، کشف جرم و تعقیب متهم، اقداماتی را انجام می‌دهند.
شروع این فرآیند می‌تواند با شکایت شاکی خصوصی یا گزارش ضابطین قضایی اتفاق بیفتد.
برای آشنایی بیشتر با وظایف دادسرای عمومی و انقلاب، می‌توانید مقاله زیر را مطالعه کنید.

تعریف دادگاه

در قسمت قبل، توضیحی راجع به دادسرا در دست کردیم و همان‌طور که در مورد تفاوت بین دادگاه و دادسرا صحبت شد، دادسرا مسئول تحقیق و کشف جرم، تعقیب متهمان، انجام تحقیقات اولیه و اجرای احکام کیفری است.
حال در این قسمت، سوالی مطرح می‌شود که درباره دادگاه چیست و چه وظایفی بر عهده دارد.
در این بخش، به بررسی این مسئله خواهیم پرداخت.

پیش از بحث در مورد تفاوت دادسرا و دادگاه و بررسی فرق بین آنها، ابتدا باید به طور کلی درک کنیم که دعاوی مطروح شده در دادگاه‌ها از دو زاویه صلاحیت ذاتی و محلی بررسی می‌شوند.
صلاحیت ذاتی به معنای صلاحیت بطور کلی دادگاه است ولی صلاحیت محلی به معنای صلاحیت دادگاه در محل مورد نظر است.
به عبارت دیگر، دعاوی مرتبط با هر منطقه قضایی در دادگاهی که در همان منطقه قرار دارد مطرح و بررسی می‌شود.

توانایی ذاتی دادگاه، دارای اهمیتی فراتر از حد معمول است و قابل تغییر و جابجایی نیست.
صلاحیت ذاتی به معنای شایستگی دادگاه بر اساس نوع، صنف و درجه برای شناسایی و بررسی اصل دعوای حاکم است.
در ادامه، دادگاه‌های کیفری را بررسی خواهیم کرد.

همان‌طور که در مقدمه ذکر شده است، دادگاه‌ها به عنوان یکی از مراجع قضایی، از دو نوع بدوی و تجدیدنظر تشکیل شده‌اند.
در قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۲۹۴ بیان می‌کند که دادگاه‌های کیفری به دادگاه کیفری یک، دادگاه کیفری دو، دادگاه انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوانان و دادگاه‌های نظامی تقسیم می‌شوند.

دادگاه جزایی اولیه: دادگاه جزایی اولیه، مختص امور جزایی در مرحله ابتدایی است.
این دادگاه پس از انجام تحقیقات اولیه و اخذ دستور جلب توسط دادسرا، پرونده را برای صدور حکم لازم به دادگاه جزایی اولیه ارسال می‌کند.
این دادگاه نیز به دو دسته کیفری یک و دو تقسیم می‌شود.

دادگاه جنایی: دادگاه جنایی یکی از انواع حائز اهمیت دادگاه‌ها است که در هر استان تشکیل می‌شود.
این دادگاه می‌تواند توسط رئیس قوه قضاییه در شهرستان‌ها هم تشکیل گردد.
صلاحیت‌های این دادگاه در ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری تعیین شده است.

دادگاه کیفری شماره دو: این دادگاه به عنوان یکی از دادگاه‌های کیفری مختلف شناخته می‌شود که صلاحیت بررسی و رسیدگی به تمام موارد جنایی و جرمی را داراست، به‌جز جرایمی که صلاحیت آن بر عهده دادگاه کیفری اول و دادگاه انقلاب است.
دادگاه کیفری شماره دو در هر شهرستان شهری تشکیل می‌شود.
دادستان یا نماینده وی می‌توانند در جلسات این دادگاه حضور یابند، اما عدم حضور آنها تشکیل جلسه را به تعویق نمی‌اندازد، مگر اینکه رئیس دادگاه ضرورت حضور آنها را تأیید کند.

دادگاه تجدیدنظر: بر اساس ماده 427 قانون آیین دادرسی کیفری، آراء دادگاه کیفری، به استثنای جرایم تعزیری درجه هشت و جرایمی که دیه یا ارشکمتر از یک دهم دیه کامل پرداخت می‌شود، در دادگاه تجدیدنظر قابل بررسی هستند.
دادگاه تجدیدنظر تمامی آراء غیر قطعی را به استثنای آراءی که در صلاحیت دیوان عالی کشور است، پذیرفته و بررسی می‌کند.

تفاوت بین دادسرا و دادگاه

در بخش های قبل، به توضیح دادگاه و دادسرا پرداخته و صلاحیت هر یک را بیان کرده ایم.
بنابراین، به طور خلاصه می توان گفت که دادگاه و دادسرا از یکدیگر تفاوت دارند و هر کدام مسئولیت وظایف خود را دارند.
در این بخش قصد داریم بررسی کنیم که دقیقاً چه تفاوتی بین دادسرا و دادگاه وجود دارد.

دادسرا مسئولیت کشف جرم را بر عهده دارد و دادگاه در این باره مسئولیتی ندارد.
به عبارت دیگر، دادسرا موظف است مباحثاتی را درباره جرم یا بی‌گناهی متهم انجام دهد و قرار مجرمیت را در تحقیقات جنایی به نفع متهم درخواست کیفری در دادگاه بفرستد.
سپس دادگاه، درخواست کیفری را بررسی کرده و حکم مربوطه را صادر می‌کند.