سقط جنین: به معنای پایان بارداری و از بین رفتن محصول بارداری، یعنی جنین، در هر مرحله از بارداری، می‌باشد. ممکن است سقط جنین بر اثر عواملی خارج از اراده فرد رخ دهد یا به صورت عمدی انجام شود. انجام عمل سقط جنین در قوانین چند کشور، بستگی به قوانین آن کشور داشته و ممکن است برای انجام دهنده آن مجازاتی تعیین شده باشد.

در قانون کشور ما، عمل سقط جنینی که به صورت ارادی و بدون مجوز پزشکی انجام می‌شود، تحت مجازات تعزیری و جریمه مالی قرار دارد. با این حال، در مواردی که حفظ جنین برای سلامتی مادر به خطر بیفتد، دیه سقط جنین در نظر گرفته نمی‌شود. مبلغ دیه سقط جنین بسته به اینکه در کدام هفته از بارداری عمل سقط انجام شود، متفاوت است.

با توجه به توضیحات پیشین، در این مقاله قصد داریم به بررسی اهمیت و ارزش دیه سقط جنین در سال ۱۴۰۲ بپردازیم. در این بررسی، تمرکز خود را بر روی دیه جنین سقط شده در بازه‌های زمانی مختلف، ابتدا از هفته دوم تا هفته چهارم بعد از آمدن روح به جنین و سپس در ماه‌های بعد از آمدن روح قرار خواهیم داد. همچنین، نحوه محاسبه کفاره دیه سقط جنین به تومان در سال ۱۴۰۲ را نیز توضیح خواهیم داد. پس اگر سوال یا ابهامی در این زمینه دارید، ما همیشه آماده همکاری با شما هستیم.

دیه سقط جنین ۱۴۰۲

"اجازه دادن به جنین برای استراحت یعنی پایان یافتن به بارداری و نابود شدن جنین. اجازه دادن به جنین می‌تواند به صورت غیرعمدی یا عمدی باشد. اجازه دادن به جنین با عمد همچنین ممکن است با مجوز پزشک به عنوان تسهیل نماینده قانونی جنین و به علت خطری برای مادر باردار یا وجود مشکلات در جنین مانند اختلال در تشکیل قلب، اختلالات کروموزومی و موارد مشابه انجام شود؛ یا بدون دلیل منطقی، توسط مادر باردار یا شخص دیگری انجام شود."

در قوانین مربوط به شریعت، فرآیند "سقط جنین" به صورت غیرقانونی و بدون مشورت پزشکی، به عنوان یک گناه در نظر گرفته می‌شود. برای تقاضای "سقط جنین" عمدی، مقرر شده‌اند مجازات‌هایی به عنوان "کفاره سقط جنین" اعمال شوند. انواع "کفاره سقط جنین"، بسته به دیدگاه مراجع تقلید، متفاوت است. تعدادی از فقها برای "کفاره سقط جنین" عمدی، می‌فرمایند که باید دو ماه روزه بگیرند، در حالی که برخی دیگر اعلام می‌کنند که باید ده نفر فقیر را غذا بدهند. هر چند، در هر حالت، لازم است که در مورد هر مورد به محاسبه دیه "کفاره سقط جنین به تومان" با استفاده از نرخ روز باز پرداخت شود.

قانون مجازات اسلامی دارای تعریفی است درباره سقط جنین که به صورت عمدی محسوب می‌شود و علاوه بر مجازات‌های تعزیری ، نظیر حبس ، مجازات دیه نیز برای فرد مجرم در نظر گرفته شده است. در واقع ، مقدار دیه سقط جنین بر اساس مرحله و هفته‌های بارداری که این عمل رخ داده است ، متغیر خواهد بود. پس از پرداخت دیه توسط مسئول پرداخت دیه ، این مبلغ به وراثت جنین خواهد رسید. البته ، در صورتی که انجام دهنده سقط جنین در بین وراث باشد ، از دریافت دیه محروم خواهد شد. به علاوه ، باید به یاد داشت که مبلغ دیه هر ساله با توجه به شاخص بانک مرکزی تغییر می‌کند ، بنابراین در زمان پرداخت باید مبلغ دیه سقط جنین به تومان و ضریب روز را محاسبه نمود.

دیه 1402 سقط نطفه ( دو هفتگی )

مطابق مفاد قانون مجازات اسلامی، سقط جنین یک جرم است و برای آن دیه تعیین می‌شود. پرداخت دیه سقط جنین باید با محاسبه کفاره و دیه به نرخ روز انجام شود. در اینجا به بحث دیه سقط جنین در مرحله نطفه و تا دو هفته پرداختی را شرح می‌دهیم.

در قسمتی از متنی که در رحم ایجاد می‌شود، دیه سقط جنین براساس بند الف ماده ۷۱۶ قانون مجازات اسلامی، کاملاً دو صدم دیه است. با در نظر گرفتن نرخ دیه سال ۱۴۰۲ و محاسبه دیه سقط جنین به تومان، در این مرحله معادل ۱۸ میلیون تومان می‌باشد.

دیه ۱۴۰۲ سقط علقه ( چهار هفتگی )

قبلاً در یک بخش قبلی، درباره موضوع دیه سقط جنین صحبت کردیم، ابتدا در مرحله نطفه و سپس در مرحله دو هفته‌ای، توضیحاتی ارائه داده‌ایم. در لغتن، عبارت "علقه" به چهار هفته‌ای جنین اشاره دارد. با توجه به اینکه در این مرحله نیز سقط جنین، دیه خاص خود را دارد، در این بخش، قصد داریم درباره دیه سقط جنین در مرحله علقه توضیحاتی ارائه کنیم.

علقه به معنای بسته شدن رویان یا جنین درون رحم است که در چهارمین هفتهٔ تشکیل و رشد خود قرار می‌گیرد. طبق قانون جنایی، دیهٔ جنین در چهار هفته به میزان چهار صدم کامل دیه است. به علت اینکه محاسبهٔ کفاره و دیهٔ سقط جنین باید بر اساس نرخ روزانه انجام شود، دیهٔ سقط جنین برابر با 36 میلیون تومان است و این مبلغ براساس نرخ سال 1402 محاسبه شده است.

حکم سقط جنین یک ماهه

در قسمت های قبلی، پس از توضیح در مورد دیه سقط جنین، به بررسی مراحل نطفه و علقه یا همان دو هفتگی و چهار هفتگی این دیه سقط جنین پرداختیم. همانطور که اشاره شد، دیه سقط جنین در دو هفتگی، دو صدم دیه کامل و در چهار هفتگی، چهار صدم دیه کامل است. در این بخش، قصد داریم تا حکم سقط جنین در مرحله یک ماهگی را بررسی کنیم.

حکم اسلامی درباره سقط جنین در هر مرحله‌ای از لحظه‌ی لقاح تا پایان دوران جنینی، حرام است و به جز در مواردی که به رفع حرمت اسلامی منجر می‌شود، انجام آن حرام است و نیاز به پرداخت کفاره و دیه دارد. برخی از موارد که در آن‌ها سقط جنین مجاز است، شامل بیماری جنینی است که برای والدین مشکل و آسیب زاییده شده، آسیبی که جنین به سلامتی مادر وارد می‌کند و ضرورت داشتن سقط جنین برای حفظ سلامت جنین‌های دیگر در صورت بارداری چندقلو می‌باشد. حکم قانونی درباره سقط جنین در ماه اول بارداری نیز، مانند آنچه گفته شد، چهارصدم دیه کامل است.

دیه سقط مضغه ( هشت هفتگی )

در ادامه، پس از شرح سقط جنین در قسمت قبلی، مراحل دیه سقط جنین در دو هفته اول و چهار هفته اول را توضیح دادیم. با توجه به اینکه سقط جنین در هشت هفته که به آن "مضغه" نیز می‌گویند، دیه خاص خود را دارد، در این قسمت به توضیح آن خواهیم پرداخت.

مفهوم "مضغه" به این معناست که جنین به صورت یک توده گوشتی شروع به رشد می‌کند و در اواخر هفته‌های هشتم خود به سر می‌برد. در قانون مجازات اسلامی، "دیه سقط" برای مضغه به عنوان شش صدم کامل دیه تعریف شده است. برای محاسبه کفاره و دیه سقط جنین باید به نرخ روز اقدام شود. بنابراین، محاسبه دیه سقط جنین با استفاده از نرخ دیه سال ۱۴۰۲، معادل ۵۴ میلیون تومان است.

دیه سقط عظام ( 12 هفتگی )

در بخش‌های قبل، به مرور مفهوم دیه و سقط جنین در سه مرحله دو، چهار و هشت هفتگی پرداختیم. مرحله‌ی عظام رخدادی است که جنین به صورت استخوانی شکل گرفته اما هنوز گوشتی نشده است. این مرحله عظام، به معنای رشد جنین تا 12 هفتگی می‌باشد.

توصیه می‌شود در مواردی که به سقط جنین اقدام شده است، طبق بند ت ماده ۷۱۶ قانون مجازات اسلامی، دیه مناسب در نسبت ۸ در هزار برابر قیمت کامل دیه قرار گیرد. با توجه به اینکه لازم است دیه و جریمه سقط جنین براساس نرخ روز محاسبه شود و طبق محاسبات، دیه سقط جنین به تومان و با توجه به نرخ ۱۴۰۲، در این حالت معادل ۷۲ میلیون تومان است.

دیه جنین کاملی که روح ندارد ( تا 16 هفتگی )

در فقرات قبلی، ما به بررسی دیه سقط جنین در مدت‌های ۲، ۴، ۸ و ۱۲ هفته پرداختیم و اظهار داشتیم که دیه سقط جنین در مرحلهٔ بزرگسالی یعنی در هفتهٔ دوازدهم تشکیل جنین، طبق قانون مجازات اسلامی، معادل ۸ در هزارم دیه کامل است. اما در این بخش، قصد داریم به بررسی دیه جنینی بدون روح بپردازیم.

"جنین تا حدود 16 هفته زندگی، کاملاً تشکیل شده و استخوان‌ها و عضلاتش تا حد زیادی رشد کرده اند، اما طبق اعتقادات مذهبی، روحی درون او نفخ نشده است. طبق قانون مجازات اسلامی، دیه یک جنین کامل که روح ندارد، معادل یک دهم دیه یک فرد بالغ است. برای این منظور، لازم است که مقدار کفاره و دیه سقط جنین روزانه محاسبه شود، با توجه به نرخ محاسبه دیه سقط جنین به تومان و براساس نرخ دیه در سال 1402، در این مرحله، قراردادن دیه سقط جنین برابر با 90 میلیون تومان می‌باشد."

دیه جنین کاملی که روح دارد ( از 16 هفتگی به بعد )

در بخش‌های قبلی، به تفصیل در مورد مراحل و هفته‌های مختلف بارداری صحبت کردیم. دربارهٔ دیه سقط جنین ۱۴۰۲ نیز شرح دادیم. در تعیین مقدار دیه جنین، قبل از نفخ روح در جنین، تفاوتی بین دختر و پسر وجود ندارد. اما، از زمان نفخ روح در جنین، میزان دیه بر اساس جنسیت تعیین می‌شود و این مسأله در بند ج ماده ۷۱۶ قانون مجازات اسلامی ذکر شده است.

فرزند نیشکر، از 16 هفته حمل به بعد، روح پذیرفته شده و به عنوان یک انسان کامل محسوب می‌شود. دیه سقط جنین در این مرحله به ویژه متفاوت است زیرا بسته به جنسیت جنین، آیا پسر، دختر یا بی‌جنس باشد تغییر می‌کند. بر اساس بند ج ماده ۷۱۶ قانون مجازات اسلامی، دیه سقط جنین پس از ۱۶ هفته، با توجه به موارد زیر است:

«دیه جنین» یک مفهوم مذهبی است که به «مبلغ کامل دیه بابت از دست رفتن یک فرد» اشاره دارد. این مبلغ بر اساس «محاسبه دیه سقط جنین به تومان» است و با در نظر گرفتن نرخ «دیه در سال ۱۴۰۲» 900 میلیون تومان می‌باشد.

دیه جنین دختر، معادل نصف دیه کامل است که بر اساس محاسبه دیه سقط جنین به تومان و با توجه به نرخ سال ۱۴۰۲، حدود ۴۵۰ میلیون تومان می‌باشد.

دیه جنین خنثی به فردی اطلاق می‌شود که هر دو آلت مردانه و زنانه را دارد. دیه سقط جنین خنثی، میزان دیه‌ای است که برای جبران سقط جنین تعیین می‌شود. با محاسبه دیه سقط جنین به ریال و با توجه به نرخ دیه سال ۱۴۰۲، این مبلغ برابر با ۶۷۵ میلیون تومان است.

بر اساس نظر مشورتی قوه قضاییه، قابلیت اجرای حکم تبصره ماده 551 قانون مجازات اسلامی برای یکسان‌سازی دیه زن و مرد در مورد جنین تأیید شده است. به‌وجود آمدن این تبصره نشان می‌دهد که تفاوت رده‌بندی دیه برای جنین دختری که درونش روح جان گرفته است، باید از صندوق تامین خسارت‌های بدنی پرداخت شود و سقف دیه مرد را هم باید محاسبه کرد.

در اقدامات قبلی، ابتدا به شرحی از "سقط جنین" پرداخته و سپس در ادامه، مفهوم "دیه سقط" در مواردی نظیر "نطفه سقط"، "علقه سقط"، "مضغه سقط" و "عظام سقط" را بررسی کرده‌ایم. همچنین، جنین کامل بدون روح و جنین کامل با روح را نیز مورد بحث قرار دادیم. درین بخش بررسی، تمرکز بر این خواهد بود که کی مسئولیت "دیه سقط جنین ۱۴۰۲" را بر عهده داشته و چه فردی باید آن را پرداخت کند.

در موردی که گفته شد، باید توجه داشت که مسئولیت پرداخت دیه بر عهده فردی است که عمل سقط را انجام می‌دهد. به عنوان مثال، اگر زن با استفاده از قرص، باعث شود که جنین سقط شود، وظیفه اوست که دیه را پرداخت کند. اما اگر عمل سقط توسط پزشک انجام شده باشد، مسئولیت پرداخت دیه بر عهده پزشک است.

در بخش‌های قبل، پس از بیان واقعیت‌ها و نکات مهم مربوط به سقط جنین، کمیت دیه سقط جنین را در طول ماه‌های بارداری و پس از دمیدن روح در آن، مورد بررسی قرار دادیم. همچنین مسئولیت پرداخت دیه را توضیح دادیم. در این بخش، به پرداخت دیه سقط جنین در سال ۱۴۰۲ خواهیم پرداخت و خواهیم گفت که باید به چه فردی انجام شود.

براساس قوانین جاری، دیه به صاحبان ارث مقتول پرداخت می‌شود. اصطلاح "صاحبان ارث" به اشخاصی اطلاق می‌شود که از مقتول بهره‌وری دارند. اما در مواردی که قاتل خود وارث باشد، از حق ارث‌بردن محروم می‌شود. مقررات مذکور درباره سقط جنین هم هیچ استثناءی ندارد. به عنوان مثال، اگر مادر سقط را انجام داده باشد، دیه به پدر جنین و در صورت نبود پدر، به صاحبان ارث بعدی بر اساس طبقه‌بندی ارث پرداخت خواهد شد. همچنین، اگر پدر عامل انجام سقط باشد، دیه به مادر پرداخت خواهد شد.

در اقسام قبل، بعد از تشریح تعریف دیه و سقط جنین، میزان دیه 1402 را درباره سقط جنین در هفته‌های مختلف قبل از نفخ و پس از آن، بررسی کردیم. و در ادامه مسئول پرداخت و گیرنده دیه را بررسی نمودیم. در این قسمت، ما مسئله پرداخت کفاره را درخصوص سقط جنین بررسی خواهیم کرد.

به طور کلی، شکستن حامله‌ای (سقط) به جز مواردی که به دلیل بیماری در جنین باشد و عده ایجاب کند که جنین به او یا والدین زحمت و مشکل برساند و همچنین، مواردی که جنین می‌تواند به سلامتی مادر ضربه بزند، یا در صورتی که در حالت بارداری چندقلویی، نابودی برخی از جنین‌ها موجب زنده ماندن سایر جنین‌ها شود، از نظر شرعی حرام است و عامل سقط باید کفاره پرداخت کند.