شرایط و موارد تعیین مهر المثل

بر اساس قانون مدنی، مهریه زن به انواع و اقسام مختلفی تقسیم می‌شود که یکی از اهم آنها مهر المسمی، مهر المثل و مهر المتعه است.
هر یک از این تقسیمات دست خود حقوق و تأثیرات ویژه‌ای دارند.
مهر المثل را می‌توان نوعی از مهریه دانست که از قبل در عقد نکاح مشخص نشده است.
در نتیجه، بعد از انجام رابطه زناشویی، زن حق دریافت مهر المثل را خواهد داشت.
میزان این مهر بستگی به شرایط شخصی، اجتماعی و خانوادگی زن دارد و جزئیات آن در مقاله مهرالمثل زن بررسی شده است.
اما در این مقاله قصد داریم شرایطی که زن برای دریافت مهرالمثل مشخص شود را بررسی کنیم.
برای پاسخ به این سوال، ابتدا به طور خلاصه توضیحی درباره تعیین مهرالمثل برای زن ارائه می‌دهیم و سپس به توضیح شرایط و موارد تعیین مهرالمثل برای زن پرداخت خواهیم کرد.

تعیین مهرالمثل برای زوجه

با توجه به رویکرد قانونی، تعیین مهریه در زمان ازدواج اجباری نیست و زوجین می توانند بدون تعیین مهریه، ازدواج کنند.
اما اغلب زوجه ها قبل از تعیین مهریه، روابط زناشویی را آغاز می‌کنند و به این ترتیب با رسیدن به مهریه مناسب، حق دریافت مهریه برای زوجه وجود دارد.
در صورتی که مهریه در ابتدای ازدواج تعیین نشده باشد، بر اساس قانون مدنی ایران به زوجه مهریه‌ای تعلق می‌گیرد که آنرا "مهر المثل" می‌نامند.
تعیین مهر المثل برای زن به این صورت است که زن با ارائه درخواست تعیین مهر المثل به دادگاه، تحلیل و بررسی وضعیت خانوادگی، تحصیلی، شغلی و اجتماعی زن را توسط کارشناس دادگاه انجام می‌دهند و سپس با مقایسه شرایط وی با دیگر زنانی که در شرایط یکسانی قرار دارند، میزانی از مهریه برای زن تعیین می‌شود.
در این روش، رضایت شوهر در تعیین مهر المثل نقشی ندارد و تنها با مقایسه وضعیت زوجه با دیگر افراد نزدیک به اوکه دارای جایگاه مشابهی هستند، میزان مهریه مشخص می‌شود.

شرایط و موارد تعیین مهرالمثل

مانند بخش قبل، در برخی شرایط، هنگام عقد ازدواج، زوجه می‌تواند مهریه را تعیین نکند و برای اینکه زوجهتا حداقل زمان مشخص‌شده از تاریخ عقد ازدواج روابط جنسی باهمراهی برقرار کرده باشند.
به همین منظور، در ادامه این بخش، قصد داریم، به طور جامع، شرایط اصلی برای تعیین مهریه برای زن را بررسی کنیم و جزییات مسئله مالکیت مهریه برای زوج را شرح دهیم.

بنا به ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی، اگر در نکاح دائم، مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد، نکاح صحیح است و طرفین می‌توانند بعد از عقد مهر را به تراضی معین کنند و اگر قبل از تراضی بر مهر معین، بین آنها نزدیکی واقع شود، زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود.
بنابراین، یکی از موارد تأکید بر تعلق مهرالمثل به زوجه، آن است که ضمن عقد نکاح، مهریه زن مشخص نشده است و یا شرط عدم مهر گردیده است و قبل از اینکه مهریه مشخص شود، زوجین با هم روابط زناشویی برقرار کنند.
در این شرایط، زن استحقاق دریافت مهرالمثل را خواهد داشت.

ب ) براساس ماده ۱۱۰۰ قانون مدنی، اگر مشخص نباشد که مهری بر چه نوعی باشد، یا اگر مالکیتی نداشته باشد، یا اگر مالکیت به اشخاص دیگری تعلق داشته باشد، در صورت اول و دوم، مهر عادلانه به زن تعلق خواهد یافت و در صورت سوم، به منزله مثل یا قیمت آن محسوب خواهد شد، مگر اینکه صاحب مال به این اجازه دهد.
بنابراین، یکی از حالات و شرایط تعیین مهری برای زوجه آن است که توافق طرفین درباره نوع مهر مشخص شده بطور غیرقانونی باشد؛ مثلاً اینکه مهر تعیین شده به عنوان مهریه ناشناخته یا بدون مالکیت باشد.
لازم به ذکر است که زن فقط زمانی حق دریافت مثل مهریه را خواهد داشت که رابطه زوجیت میان زوجین شکل گرفته باشد و در غیر این صورت، زن حق دریافت مثل مهریه را نخواهد داشت.