تفاوت وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه

احترام از آزادی قراردادها به عنوان مبنای اصلی آن، نتیجه می‌شود که افراد با توجه به اصول اساسی درستی قراردادها، بدون تضاد با قوانین، نظم عمومی و اخلاق حسنه، توافق کنند.
در عین حال، این قرارداد به منظور اجرایی شدن امضا شده است؛ بنابراین، صحت قراردادها به تنهایی کافی نیست و لازم است طرفین آن را با دقت و به طور کامل اجرا کنند.

گاهی برای دلایل مختلف، ممکن است یکی از طرفین قادر به اجرای قرارداد نباشد یا عمداً از آن انصراف دهد.
در این حالت، طرف مقابل حق دارد که به جایی که قرارداد معلق می‌ماند یا انجام نمی‌شود، جبران خسارت یا وجه التزامی که در قرارداد تعیین شده است را مطالبه کند.
به همین دلیل، برای متعاملین ضروری است که درک کنند که خسارت تاخیر تادیه و وجه التزام چه تفاوت‌ها و فرق‌هایی با هم دارند.

به مناسبت فوق، در این مقاله قصد داریم در ابتدا به توضیح مفهوم "وجه التزام" و "خسارت تاخیر تادیه" بپردازیم.
سپس پس از بیان تفاوت بین وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه، به سؤالی که آیا می‌توان همزمان وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه را مطالبه کرد یا خیر، پاسخ خواهیم داد.
لذا در ادامه مطلب آماده‌ایم تا به توضیحات کاملی در این خصوص بپردازیم.
موضوع ما در اینجا بحث درباره تعریف وجه التزام چیست و خسارت تاخیر تادیه چه معنی دارد می‌شود.
این دو مفهوم در حقوق قراردادی و قانونی وابسته به همدیگر هستند.
با توجه به تفاوت این دو، این مقاله روشن می‌کند که آیا می‌توان دو ملزومه نظیر این دو را به صورت همزمان مطالبه کرد یا خیر.
بنابراین، با توجه به این پرسش وارد بحث می‌شویم که آیا این امکان وجود دارد یا خیر.

وجه التزام چیست

با توجه به قانون مدنی، قراردادها و عقود می‌توانند از دیدگاهی به دو دسته تقسیم شوند: عقد لازم و عقد جایز.
در عقود لازم، هیچ یک از طرفین مجاز به شکستن عقد بدون رضایت طرف دیگر نیست؛ به استثنای شرایط ویژه‌ای.
اما در عقود جایز، طرفین مجاز است قرارداد را به پایان برسانند اگر بخواهند.
با این حال، قبل از شکست قرارداد به دلایلی، طرفین باید به مفاد آن پایبند باشند.

در بعضی از قراردادها، به خصوص در عقود تملیکی مانند بیع، طرفین در نظر می‌گیرند که جبران خسارتی برای خود تعیین کنند در صورتی که یکی از طرفین قرارداد را اجرا نکند یا تعهدات را به تاخیر بیندازد.
این تعهد جبران خسارت که به آن وجه التزام می‌گویند، می‌تواند در صورت لزوم استفاده شود.
وجه التزام در قراردادها کاربردهای متعددی دارد و به معنای جبران خسارت‌های وارده به طرفی است که از قرارداد منحرف شده یا تعهداتش را به تاخیر انداخته است.

زمانی که طرفین یک قرارداد، مانند قرارداد فروش، یک شرط را در متن اصلی قرارداد یا قرارداد جداگانه دیگری در نظر می‌گیرند که بنا به آن در صورت عدم اجرای قرارداد یا تأخیر در انجام آن، طرف متضرر می‌تواند خسارتی را از طرف مقابل دریافت کند، به این موضوع وجه التزام قراردادی می‌گویند.
این وجه التزام می‌تواند نوعی مستند نادرست را نیز شامل شود.

در این حالت، اگر یکی از طرفین، از انجام تعهداتی که به موجب قرارداد به عهده گرفته است، اجتناب کند، طرف مقابل می تواند به موجب قرارداد، وجه التزام پیش بینی شده را مطالبه کند.
مبلغی که ممکن است به ازای هر روز تاخیر تعیین شده باشد، باید به طرف مقابل پرداخت شود.
وجود این وجه التزام به طرفین کمک می کند تا از اجرای تعهدات توسط طرف مقابل اطمینان بیشتری داشته باشند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره وجه التزام، مقاله زیر را مطالعه کنید.

خسارت تاخیر تادیه چیست

وجود قراردادها ضروری است؛ زیرا در صورتی که به دلایلی قرارداد بین طرفین به پایان نرسد یا به دلایل موجهی مختل شود، طرفین موظفند به مفاد آن پایبند باشند و تعهدات خود را انجام دهند.
ولی بعضی اوقات، شخصی که در قرارداد متعهد است، به دلایلی تعهدات موجود در قرارداد را پذیرفته نمی‌کند و به آن عمل نمی‌کند.
در این صورت، متعهد نیازمند ابزاری است تا بتواند خسارتی که از تأخیر در انجام تعهد یا عدم انجام آن ناشی می‌شود، را از این شخص دریافت کند.

یکی از روش‌هایی که می‌توان برای جبران آسیب استفاده کرد، پیش‌بینی این موضوع در قراردادی است که با شرکای دیگر منعقد شده یا مستقل از آن وجود داشته باشد.
این گونه قراردادها را به "وجه التزام" می‌نامند.
به اضافه این مورد، باید به یاد داشت که خسارت‌های وارده به دلیل تاخیر در پرداخت نیز قابل استرداد است.
به همین دلیل، در این قسمت، قصد داریم به بررسی مفهوم "خسارت تاخیر تادیه" بپردازیم.

"جبران خسارت به علت تأخیر در تادیه"، به جبرانی اطلاق می‌شود که در قراردادهای مالی، فرد متعهد می‌تواند در صورت عدم انجام تعهد یا تأخیر در آن از سوی فرد متعهد، مطالبه نماید.
برای صدور این درخواست، لازم است زمان انجام قرارداد سپری شده باشد و همچنین وجود خسارت برای فرد متعهد اثبات گردد و جبران خسارت به صورت معمولی یا بر اساس قوانین و روشهای معتاد مقرر گردد.
علاوه بر این، باید توجه داشت که انعقاد قرارداد باید به علتی که خارج از اراده فرد متعهد یا به خاطر وقوع نیروهای قهری صورت گرفته باشد.
در مواردی که فرد متعهد به صورت عمدی از اجرای تعهد خود بازداری کرده باشد، می‌توان برای جبران خسارت ناشی از عدم انجام تعهد، اقدام به اخذ جبران خسارت کرد.

با توجه به این دلیل، در ماده ۲۲۱ قانون مدنی، آمده است که اگر شخصی به تعهد انجام کاری یا خودداری از انجام کاری را پذیرفته و از آن تعهد کناره گیری کند، متحمل تعویض خسارت خواهد شد؛ شرط آن است که در متن قرارداد یا به تعویض خسارت اشاره شده باشد (وجه متعقب) یا به گونه‌ای باشد که تعویض خسارت آن، مطابق عرف واضح شده یا طبق قانون، عدم انجام تعهد، لزوماً تعهد ضمانت شود.
در اینصورت می توان به نرخ بانک مرکزی، خسارت تاخیر تادیه را درخواست نمود.

تفاوت و فرق وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه

در بخش‌های قبل، به توضیح مفهوم وجه التزام و عواقب خسارت تاخیر پرداخت پرداخت کردیم.
به این ترتیب، نقض یک قرارداد یا تعهد، منجر به مسئولیت و جبران خسارت می‌شود که به صورت وجه التزام آن قرارداد یا خسارت تاخیر در پرداخت قابل جبران است.

بحثی که در این مورد وجود دارد، این است که وجه تعهد و خسارت تأخیر در پرداخت می‌تواند از یکدیگر متفاوت باشند و علیرغم شباهت‌هایی که دارند، در واقع تفاوت‌هایی نیز دارند.
بنابراین، بررسی تفاوت و تمایز بین وجه تعهد و خسارت تأخیر در پرداخت ضروری است.
به همین دلیل، در این قسمت به بررسی مهمترین تفاوت‌ها و تمایزهای این دو جبران خواهیم پرداخت.

از جمله تفاوت‌های مهم بین وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه، می‌توان به این نکته اشاره کرد که وجه التزام درباره تعهدات متعلق به تمامی اموال می‌باشد و از طرفی، خسارت تاخیر تادیه در مواردی اتفاق می‌افتد که یک تعهد پولی بین طرفین قرارداد خود راه یافته است.

یکی از اختلافات مهم بین وجه التزام و خسارت تأخیر تادیه، این است که در وجه التزام، مطابق دستور کتبی در قرارداد یا قرارداد جداگانه، میزان دقیقی تعیین می‌شود که تا قبل از رخداد خسارت، طرفین می‌توانند آن را همدیگر تعیین کنند.
به عنوان مثال، می‌توان این شرط را قائل شد که به ازای هر روز تأخیر در اجرای قرارداد، متعهد مبلغ ۱۰۰ هزار تومان را به عنوان خسارت پرداخت کند.

تاخیر در تادیه، به هیچ وجه در متن قرارداد تعیین نشده است.
با این حال، به طور عمومی و یا به صورت قانونی، تعهد به انجام کار در قرارداد و عدم انجام آن، باعث تحمیل مسئولیت بر روی طرف متعهد می‌شود.
در نتیجه، متعهد ملزم به پرداخت خسارت به متعهد له است.
بدین ترتیب، در صورتی که تاخیر در تادیه به وجود آید، متعهد متوجه پرداخت خسارت می‌شود.

یک تفاوت بزرگ دیگر بین وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه وجود دارد، و آن این است که به طور عمومی مبلغ وجه التزام در متن قرارداد ذکر شده است.
اما در خسارت تاخیر تادیه، هیچ مبلغی برای توافق قراردادی وجود ندارد؛ به جای آن، قاضی دادگاه، با بررسی پرونده، میزان خسارت را تعیین خواهد کرد که مبلغ خاصی ندارد.

بین تفاوت‌های مهم بین "وجه التزام" و "خسارت تاخیر تادیه"، این امر می‌تواند تمیز برجسته‌ای فراهم کند.
"وجه التزام" در متن قرارداد لحاظ می‌شود و اغلب با گذشت زمان تغییر قیمت نمی‌کند، مگر اینکه قرارداد این امر را تعیین کند.
اما "خسارت تاخیر تادیه" که توسط دادگاه تعیین می‌شود، به نرخ روز بوده و با توجه به شاخص بانک مرکزی اعلام می‌گردد.

مطالبه همزمان وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه

وجه تضمین به مبلغی اشاره دارد که در هنگام تهیه قرارداد قرارداد می شود.
در این مبلغ ، طرفین تعیین می کنند که در صورت خلاف از تعهدات قرارداد ، طرفی متعهد خواهد بود آن را جبران کند.
اگرچه ، اگر برای عدم اجرا یا تاخیر در اجرای قرارداد هیچ خسارتی در قرارداد در نظر گرفته نشده باشد ، در صورت وجود شرایط مناسب ، می توان از طریق دادگاه برای خواستاری خسارت تاخیر اقدام کرد.

توجه داشته باشید که آیا می توان همزمان وجه التزام و خسارت تاخیر تادیه را دریافت کرد؟ مثلاً، اگر در قرارداد بیع، وجه التزامی تعیین شده باشد، آیا شخص متعهد می‌تواند در صورت عدم اجرای قرارداد، درخواست خسارت تاخیر تادیه را نیز از دادگاه دریافت کند؟