اجرت المثل زن بعد از فوت شوهر

تطابقاً با قوانین مدنی و حمایت از خانواده، دریافت اجرت یا پاداش برای کارهایی که زن در منزل شوهر انجام می‌دهد، در صورتی که از لحاظ شرعی و قانونی مجبور به انجام آن کارها نباشد، تحت عنوان "اجرت المثل ایام زوجیت" تعیین شده است.
با این حال، برای استفاده زن از اجرت المثل ایام زوجیت و درخواست آن، باید شرایط قانونی مناسب وجود داشته باشد؛ از جمله اینکه زن، این کارها را به دستور مرد انجام داده باشد و قصد تبرع بدون اجرت را نداشته باشد.

معمولاً هنگامی که زوجین قصد جدایی دارند، موضوع مطالبه اجرت المثل در حین دعوای طلاق مطرح می شود.
معمولاً در این زمان فکر می شود که مطالبه اجرت المثل فقط مرتبط با زمان طلاق است و بدون طلاق، به عنوان مثال، در صورت فوت شوهر، مشروط به امکان نیست.

در این مقاله به بررسی یک سؤال مهم می‌پردازیم.
آیا زن بعد از فوت شوهر می‌تواند اجرت المثل را مطالبه کند؟ در صورتی که مرد ناپدید شده باشد، آیا زن حق دارد ادامه‌ی دریافت اجرت المثل را درخواست کند؟ همچنین شرایط مربوط به مطالبه اجرت المثل در صورت فوت شوهر چگونه است؟ و در نهایت، روش محاسبه مبلغ اجرت المثل زن به چه صورت است؟

برای پاسخ دادن به این سوالات، در ابتدا از جنبه‌هایی به موضوع آیا ممکن است پرداخت اجرت المثل زوجه پس از فوت شوهر صحبت خواهیم کرد.
سپس در بخش دوم، مشروط بر شرایط قانونی، توضیحاتی درباره دریافت اجرت المثل زن پس از فوت شوهر خواهیم داد.
پس از آن، نحوه مطالبه اجرت المثل زن پس از فوت مرد را بررسی کرده و در پایان مبلغ اجرت المثل زن را محاسبه خواهیم نمود.

اجرت المثل زن بعد از فوت شوهر

یکی از حقوق مهم مالی که در قوانین مدنی و حمایتی از خانواده برای خانم‌ها تعیین شده است، دریافت "اجرت المثل ایام زوجیت" می‌باشد.
این حق به معنای پاداشی است که به خانم‌ها برای کارهایی که طی زندگی مشترک انجام داده‌اند، ولو اینکه وظیفه رسمی بر عهده آن‌ها نبوده است، تعلق می‌گیرد.
به عنوان مثال، آشپزی، مراقبت از خانه، تربیت فرزندان و یا کمک به همسر در انجام برخی امور خارج از خانه هیچ یک از این‌ها وظیفه شرعی و قانونی بانوان نمی‌باشند.
این درحالی است که اکثر خانم‌ها، این کارها را بطور مکرر به عهده می‌گیرند و به همسر خود کمک می‌کنند.

به همین دلیل، طبق قانون، مردان مکلفند که در صورت تمایل به طلاق از همسر خود، حتماً ابتدا تمام حقوق مالی وی را تسویه کنند.
یکی از این حقوق مالی، حق دریافت اجرت المثل یا مقابله مالی برای خدمات شخصی و کارهای انجام شده توسط همسر زن می‌باشد.
پرداخت اجرت المثل به همسر در این مورد ضروری است چون در اغلب موارد، خانم‌ها نقش مهمی در زندگی مشترک با همسر خود ایفا می‌کنند و در صورتی که مرد بدون توجه به این مسئله، همسر را به طلاق بدهد، حقوق مالی و روحی زن به شدت تضایف می‌شود.
هرچند، درباره اجرت المثل زن ناشزه، نظرات متفاوتی وجود دارد.

اما گاهی سؤالی مطرح می‌شود که آیا زنان حق دریافت اجرت المثل را در صورت فوت همسر دارند یا خیر؟ به عبارت دیگر، در صورتی که همسر فوت کرده باشد، تکلیف اجرت المثل زن چیست؟

پاسخ به این سؤال نسبتاً ساده است.
قبل از پاسخ دادن، لازم است به تبصره ماده 336 قانون مدنی اشاره کنیم که در آن ذکر شده است: اگر شوهر کارهایی را انجام دهد که شرعاً وظیفه او نیست، اما عرفاً ارزشمند است، در صورتی که این کارها برخلاف تبرع باشد (بدون قصد انجام رایگان و بدون درنظر گرفتن قیمت)، دادگاه می‌تواند فرمان پرداخت هزینه مشابه به عهده زن قرار دهد.

همان طور که مشاهده می‌شود، این قانون به طور کلی بیان شده است و به همین دلیل، حکم پرداخت اجرت المثل صرفاً مرتبط با طلاق نمی‌باشد.
بنابراین، حتی در طول زندگی مشترک، زن می‌تواند از اجرت المثل ایام زوجیت خود درخواست کند و نیازی به ارائه درخواست طلاق نیست تا این حق را به دست آورد.

حتی تصمیم برای پرداخت حقوق مساوی به زن در ازدواج موقت، مورد بحث و جدل قرار دارد.
اگر همسر فوت کند، زن نیز حق درخواست حقوق مساوی در طول زندگی مشترک را دارد و می تواند در صورت رعایت شرایط قانونی لازم، از وراثت همسر فوت شده و یا از ماترک او این حقوق را دریافت کند.
در ادامه، شرایط دریافت حقوق مساوی زن پس از فوت همسر به طور دقیق ذکر شده است.

شرایط دریافت اجرت المثل زن بعد از فوت شوهر

بر اساس یک قاعده کلی، ارزش عمل انسان‌ها باید محترم شمرده شود و هر کسی که برای دیگری کاری انجام دهد، می‌تواند در مقابل انجام این کار، پاداش یا مزدی دریافت کند.
در ماده 336 قانون مدنی نیز آمده است: اگر هر کسی به اراده دیگری عملی انجام دهد که به‌طور عمومی مقدار مستحقی از پاداش را داراست، فرد انجام دهنده عمل مستحق دریافت پاداش خواهد بود، مگر اینکه ثابت شود قصد تبرع داشته است.

در صورتی که فردی دستوری دیگر را اجرا کرده باشد که ارزش اخلاقی داشته و قابل استدلال برای دریافت دستمزد یا پاداش باشد، می تواند درخواست کرده و حق دستمزد یا پاداش خود را دریافت کند؛ مگر اینکه واضح شود از ابتدا قصد اهدای خیریه داشته باشد.
به این معنی که اصلاً قصد درخواست دستمزد یا پاداش نداشته و فقط به خاطر کرامت و بدون هدف دریافت پاداش، اقدام به انجام آن کار کرده است.

علاوه بر این، یک ماده وجود دارد که در کلیت آن، شرایط دریافت حقوق مشابه به دنبال انجام کار توسط افراد را مشخص می‌کند.
علاوه بر این، در تبصره ماده 336 نیز درباره حقوق مشابه زن تعریف شده است.
مطابق این تعریف، اگر همسر کاری را انجام دهد که شرعا به عهده او نیست و به طور عرفی باید حقوق مشابه برای این کار پرداخت شود، و اگر ثابت شود که او این کار را به دستور شوهر و با هدف عدم تبرع انجام داده است و این امر توسط دادگاه تایید شود، دادگاه حکمی برای پرداخت حقوق مشابه این کار صادر می‌کند.

البته توجه داشته باشید که اگر دادگاه، شرایط ضروری اجرت المثل زن را تأیید نکند، حکمی صادر می‌کند که درآمد زن باید به صورت نحله پرداخت شود.
با توجه به مواد ذکر شده، شرایط دریافت اجرت المثل توسط زن در صورت فوت شوهر به شرح زیر است:شرایط ضروری اجرت المثل زن:

1. فوت شوهر
2. تأیید شرایط لازم توسط دادگاه

تأکید می‌شود که در صورت عدم تأیید شرایط ضروری، دادگاه می‌تواند تصمیم به پرداخت نحله زن را صادر کند.

تاکید بر وظایف یک زن در حیات مشترک و انجام کارهایی که از لحاظ قانونی یا شرعی بر او الزام نیستند، اولین موردی است که باید بررسی شود.
زن در یک رابطه زناشویی تنها ملزم به تمکین و ارتباط خوب با همسر است.
او مجبور نیست کارهای خانه داری مانند شستشوی ظروف، نظافت و پخت و پز را برعهده بگیرد.
اما با توجه به ارزش این کارها، زن می‌تواند بابت انجام آنها از همسرش مزد دریافت کند.
اثبات این موضوع در دادگاه بعد از فوت همسر، به عنوان یکی از شرایط دریافت میراث و ادعا کردن حقوق مالی، بسیار پیچیده و مشکل نیست.
زیرا در حال حاضر بسیاری از زنان این نوع کارها را در زندگی مشترک خود انجام می‌دهند.

ماده اول این است که اینکه زن باید این امور را بر اساس دستور شوهر انجام دهد و نه بر اساس اراده خودش.
البته به همین دلیل که مرد انتظار دارد همسرش این کارها را انجام دهد، ولی به طور مستقیم به وی دستور نمی‌دهد، کافی است بگوییم کارها بر اساس دستور شوهر انجام شده است.
اثبات این شرط بسیار مهم است برای مطالبه اجرت المثل پس از فوت شوهر.
زن برای اثبات اینکه کارها را به دنبال اراده شوهر انجام می‌دهد، باید اثبات کند که اگر شوهرش نمی‌خواست، این کارها را انجام نمی‌داد و صرفا به دلیل درخواست یا تکلیف از سوی همسر، کارهای خانگی را انجام می‌دهد.

"ثانیا، در مورد شرایط لازم برای دریافت اجرت المثل زن پس از فوت شوهر، باید توجه کنیم که زن باید کارهای انجام شده را به منظور دریافت پول بوده باشد و نه به صورت رایگان.
اما معنای این شرط این نیست که زن باید حتما قصد دریافت اجرت برای انجام کارها را در دادگاه ثابت کند؛ بلکه فقط کافی است که بتواند اثبات کند قصد نداشته به صورت رایگان این کارها را انجام دهد.
"HTML version:"ثانیا، در مورد شرایط لازم برای دریافت اجرت المثل زن پس از فوت شوهر، باید توجه کنیم که زن باید کارهای انجام شده را به منظور دریافت پول بوده باشد و نه به صورت رایگان.
اما معنای این شرط این نیست که زن باید حتما قصد دریافت اجرت برای انجام کارها را در دادگاه ثابت کند؛ بلکه فقط کافی است که بتواند اثبات کند قصد نداشته به صورت رایگان این کارها را انجام دهد.
"

تعداد زیادی نظر و دیدگاه درباره این موضوع وجود دارد.
برخی از اشخاص معتقدند که هنگامی که یک شخص برای دیگری کاری انجام می‌دهد، اصل این است که او برای دریافت حق الزحمه تلاش کرده است.
اما برخی دیگر معتقدند که در عرف کنونی کشور ما، خانم‌ها معمولاً برای کمک به همسرشان و بهره‌برداری از لطف و دلسوزی، کارها را انجام می‌دهند بدون آنکه هدف گرفتن حقوق را داشته باشند.

به طور کلی، در مورد این موضوع، نظرات دادگاه‌ها متفاوت است.
بعضی از قضات اعتقاد دارند که اصل بر این است که اجازه نباید به اشخاصی داده شود که به منظور دریافت حقوق کاری اقدام کرده‌اند، در صورتی که کاری را به دستور دیگری انجام داده‌اند.
اما برخی دیگر معتقدند که در حقوق کنونی کشور، تمایل دادگاه‌ها بر این است که به نمایندگانی که در انجام فعالیت های خانگی بدون هدف حقوقی ازدیاد تلاش می‌کنند، حقوق اعطا شود.

بدون در نظر گرفتن شرایط، دریافت اجرت المثل به طور عمومی و بعد از فوت شوهر، باید در دادگاه اثبات شود.
بنابراین، دریافت اجرت المثل زن متکی به شرایط خاص هر مورد است، که در آن باید زوجه می خواهد قوانین مربوطه را برای قاضی اثبات کند تا بتواند حکمی به دریافت اجرت المثل بعد از فوت همسرش بگیرد.

نحوه مطالبه اجرت المثل زن بعد از فوت شوهر

در بخش قبل، به بررسی مهمترین شرایط قانونی برای درخواست اجرت المثل زوجه پرداختیم و مشخص شد که پس از درگذشت شوهر، همچنان زن حق دارد برای دریافت اجرت المثل از زمان زندگی مشترک اقدام کند.
اما در این بخش، به توضیح اقداماتی می‌پردازیم که زن باید در صورت درگذشت شوهر برای دریافت اجرت المثل از زمان زندگی مشترک، انجام دهد.

پرسش مطروح‌شده برای اینکه چگونه می‌توان بعد از درگذشت شوهر، دعوای اجرت المثل ایام زوجیت را مطرح کرد، به جوانب ضروری اشاره می‌کند.
پاسخ به این سوال از آن جهت اهمیت دارد که شوهر عزیز دنیا را وداع گفته است.
در چنین شرایطی، برای مبارزه قانونی در این موضوع، لازم است مدرک‌ها و شواهد مناسب ارائه شوند.
به همین دلیل، پرونده و ثبت اسناد پزشکی مثل گزارش مرگ و معترضات ، انعکاس مستندات حاکی از رفتار و رفتگی شخص متوفی، وسایل دفتری و سند مالی بررسی و در نظر گرفته می‌شود.
استفاده از مستنداتی که قوانین و ضوابط رسمی را از جمله شورای قضایی و وزارت امور قضایی رعایت نموده باشند، می‌تواند به شما کمک کند تا دعوای اجرت المثل ازدواج را با موفقیت مطرح کنید.

محاسبه مبلغ اجرت المثل زن بعد از فوت شوهر

برای صدور حکم پرداخت اجرت المثل زن پس از فوت شوهر در دادگاه، باید اجرت المثل زن به صورت دقیق محاسبه و به وی پرداخت شود.
در اینجا قصد داریم نحوه محاسبه اجرت المثل زن و مبلغ آن را بررسی کنیم.

بطور کلی، می‌توان گفت که پرداخت اجرت به زن بعد از درگذشت شوهر، مقدار دقیق و مشخصی ندارد؛ زیرا قانون مبلغ اجرت به زن را تعیین نمی‌کند.
بنابراین، دادگاه باید با استفاده از دیدگاه متخصص مربوطه، پرداخت اجرت به زن را محاسبه کند و به این منظور، قرار کارشناسی را صادر خواهد کرد.

برای تعیین اجرت زنان، کارشناسان دادگاه از عوامل مختلفی برای ارزیابی استفاده می‌کنند.
این عوامل شامل موارد زیر است:- اقدامات و فعالیت‌های صورت گرفته توسط زن در طول زندگی مشترک- تعداد فرزندانی که تحمل کرده است- نقشی که در پیشرفت وضعیت مالی خانواده ایفا کرده است- سن و سال وی- جایگاه اجتماعی زن- و دیگر مسائل مشابهبا استفاده از این عوامل، کارشناسان قادرند اجرت مناسبی را برای زنان تعیین کنند.

بعد از تعیین مبلغ سالیانه اجرت المثل برای زن در زمان زندگی مشترک، این مبلغ را با تعداد سال‌های زوجیت زوج ضرب می‌کنیم.
اینکار باعث مشخص شدن کل مبلغی می‌شود که برای اجرت المثل به زن تعلق می‌گیرد.
به عنوان مثال، اگر مبلغ اجرت المثل برای هر سال یک میلیون تومان تعیین شده باشد و زن و شوهر در مدت ۲۰ سال با هم زندگی کرده باشند، مبلغ بیست میلیون تومان به عنوان اجرت المثل به زن تعلق خواهد گرفت.