تفاوت شرکت سهامی عام و خاص

مستند "ماده بیست قانون تجارت" درباره انواع شرکت‌های قابل ثبت در ایران حکایت می‌کند.
یکی از این انواع، شرکت سهامی است که بر اساس این ماده تقسیم به دو دسته شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص می‌شود.
این دو دسته به هر حال، تفاوت‌هایی را در جزئیاتی مانند مسئولیت صاحبان سهام و ساختار دارند، اما همچنان شباهت‌هایی همچون بازده سرمایه وجود دارد.

این تفاوت‌ها بیشتر در مسائلی مانند شرایط تشکیل و ثبت، اداره و مدیریت شرکت و همچنین انحلال شرکت بروز می‌کند.
گویا ثبت شرکت به شکل شرکت سهامی، برای صاحبان کسب و کار، به خصوص بنگاه‌ها، رایج است.
بنابراین، این افراد باید از تفاوت‌های بین شرکت سهامی عام و خاص آگاه باشند.

در این مقاله به بررسی تفاوت‌های شرکت سهامی عام و خاص از جنبه‌های مختلف می‌پردازیم.
در ابتدا به بررسی شرایط تشکیل و ثبت این دو نوع شرکت می‌پردازیم و سپس به تفاوت‌های مربوط به اداره و مدیریت آن‌ها می‌پردازیم.
در پایان، تفاوت‌هایی که در انحلال این نوع شرکت‌ها وجود دارد، بررسی می‌شود.
جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، با ما در ارتباط باشید.

تفاوت شرکت سهامی عام و خاص از نظر شرایط تشکیل و ثبت

قبل از مطرح کردن این موضوع که تفاوت شرکت سهامی عام و خاص را در شرایط تشکیل و ثبت بررسی کنیم، لازم است تعریفی از شرکت سهامی ارائه دهیم.
مطابق با ماده 1 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده است و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آنها می‌باشد.

همانطور که پیشتر اشاره شد، شرکت‌های سهامی به دو دستهٔ شرکت‌های سهامی عام و شرکت‌های سهامی خاص تقسیم می‌شوند.
شرکت‌های سهامی عام به شرکت‌هایی گفته می‌شود که موسسان آن‌ها بخشی از سرمایهٔ شرکت را از طریق فروش سهام به عموم مردم تامین می‌کنند.

شرکت‌های سهامی عام و سهامی خاص در تشکیل و ثبت تفاوت‌هایی دارند.
در شرکت‌های سهامی عام، سرمایه آن‌ها از طریق پذیره‌نویسی عمومی و موسسین تامین می‌شود؛ اما در شرکت‌های سهامی خاص، تمام سرمایه توسط موسسین پذیرفته می‌شود.
بنا براین، یکی از اولین تفاوت‌ها در میان این دو نوع شرکت، مربوط به منشا سرمایه آن‌هاست.
همانطور که در نام آورده شد، در شرکت سهامی عام بخشی از سرمایه از طریق پذیره‌نویسی از عموم مردم و بقیه توسط خود موسسین تامین می‌شود.
اما در شرکت سهامی خاص، کل سرمایه توسط خود موسسین پذیرفته می‌شود.
شرکت های سهامی خاص نوعی از شرکت ها هستند که تمام سرمایه آن‌ها در زمان تأسیس، توسط موسسان به صورت محدود تأمین شده است، اما شرکت های سهامی عام شرکت هایی هستند که بخشی از سرمایه آن‌ها توسط عموم مردم و بقیه بخش توسط موسسین تأمین می گردد.

همچنین طبق تبصره ماده ۴ این قانون، در شرکت‌های سهامی عام، عبارت "شرکت سهامی عام" و در شرکت‌های سهامی خاص، عبارت "شرکت سهامی خاص" باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت در کلیه اوراق و اطلاعیه‌ها و آگهی‌های شرکت به طور روشن و خوانا ذکر شود.
بنابراین، یکی از تفاوت‌های قابل توجه بین شرکت سهامی عام و خاص، نحوه نامگذاری شرکت در تمام مستندات و اعلان‌های شرکت است.

"تفاوت دیگر بین شرکت سهامی عام و خاص، مربوط به شرایط تشکیل و ثبت در سامانه جامع ثبت شرکت‌ها است.
برای ثبت این دو نوع شرکت، حداقل سرمایه مورد نیاز در نظر گرفته می‌شود.
براساس ماده 5 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، سرمایه شرکت‌های سهامی عام باید حداقل پنج میلیون ریال و سرمایه شرکت‌های سهامی خاص باید حداقل یک میلیون ریال باشد.
"

همچنین طبق ماده ۶ قانون مذکور، جهت تأسیس شرکت‌های سهامی عام، موسسان ملزم به تعهد حداقل ۲۰ درصد سرمایه شرکت به نفع خود می‌باشند و حداقل ۳۵ درصد از میزان تعهد مالی در حسابی به نام شرکت به یکی از بانک‌ها که در حال تشکیل شرکت قرار است باشد، واگذار خواهند کرد.
بنابراین، در شرکت‌های سهامی خاص، کل سرمایه شرکت توسط موسسان تأمین می‌شود و هیچگونه جذب سرمایه از طریق عموم مردم به منظور تأمین سرمایه شرکت صورت نخواهد گرفت.

تفاوت شرکت سهامی عام و خاص از نظر اداره و مدیریت شرکت

در بخش قبل، ما درباره تفاوت شرکت سهامی عام و خاص از نظر شرایط تشکیل و ثبت آن در اداره ثبت شرکت ها صحبت کرده و بیان کرده بودیم که در شرکت سهامی عام، درصدی از سرمایه شرکت، از طریق پذیره نویسی از مردم تامین می شود، اما سرمایه لازم برای تشکیل شرکت سهامی خاص تنها از طریق خود موسسان تعهد می شود.
در این قسمت از مقاله قصد داریم تا به بیان تفاوت شرکت سهامی عام و خاص از نظر اداره و مدیریت شرکت بپردازیم.

اصلی‌ترین تمایز میان شرکت‌های سهامی عام و خاص در اداره و مدیریت شرکت قابل ذکر است.
طبق ماده ۴۱ اصلاحی تجارت مصوب، در شرکت‌های سهامی عام نقل و انتقال سهام بر اساس توافق مدیران یا مجامع عمومی صاحبان سهام مشروط نمی‌شود.
اما در شرکت‌های سهامی خاص، قوانین نقل و انتقال سهام را می‌توان بر اساس اساسنامه منعکس داشت و نیاز به توافق مدیران یا مجامع شرکت را داشت.

همچنین، طبق تبصره ماده ۷۵ این قانون، در جلسات عمومی شرکت سهامی عام، تمامی موسسان و پذیرندگان حق حضور داشته و هر سهم مجوز یک رأی دارد.
با این حال، در شرکت سهامی خاص، فقط موسسان مجاز به حضور در جلسات این مجمع هستند، زیرا پذیرش سهام از عموم مردم صورت نمی‌گیرد.

باید توجه داشت که تجویزات ماده 82 لایحه تجارت اصلاحی - که در مورد شرکتهای سهامی خاص تشکیل جلسه عمومی بر اساس قوانین مجبوری نمی‌شوند - برای شرکتهای سهامی عمومی مطرح نشده است.
همچنین، براساس ماده 107 لایحه اصلاح، شرکتهای سهامی توسط یک هیئت مدیره که توسط صاحبان سهام انتخاب شده و قابلیت عزل کامل یا جزئی دارند، اداره می‌شوند.
در شرکتهای سهامی عمومی، تعداد اعضای هیئت مدیره نباید کمتر از پنج نفر باشد، اما در شرکتهای سهامی خاص، حداقل باید دو نفر باشند.

تفاوت شرکت سهامی عام و خاص از نظر انحلال

موضوعی که پیش‌تر بحث شد، نشان می‌دهد که حداقل سرمایه‌ی مورد نیاز برای تأسیس شرکت‌های سهامی عام، پنج میلیون ریال و برای شرکت‌های سهامی خاص، یک میلیون ریال است.
طبق ماده ۵ اصلاحی لایحه‌ی قانونی بخشی از قانون تجارت، در صورتی که سرمایه‌ی شرکت پس از تأسیس به دلیل هر علتی از سقف حداقل مذکور در این ماده کمتر شود، می‌بایست ظرف یک سال به منظور افزایش سرمایه تا به حداقل مقرر عمل شود و یا شرکت به نوع دیگری از شرکت‌های تجارت تغییر شکل دهد؛ در غیر اینصورت، هر ذی‌نفع می‌تواند از دادگاه صلاحیتدار درخواست انحلال شرکت را بدهد.

با توجه به این ماده، تفاوت بین شرکت سهامی عام و خاص از منظر انحلال، میزان حداقل سرمایه لازم برای ادامه فعالیت شرکت و جلوگیری از انحلال آن است.
این میزان در شرکت‌های سهامی عام، حداقل پنج میلیون ریال و در شرکت‌های سهامی خاص، حداقل یک میلیون ریال است.