مسدودی حساب چک برگشتی

به دلیل اهمیت چک در نظام تجارت و اقتصاد کشورمان، به علاوه قانون تجارت، یک قانون ویژه به نام قانون صدور چک برای این سند تجاری به تصویب رسیده است.
این قانون که در سال ۱۳۵۵ تصویب شده، در سال‌های بعد با توجه به نیازهای جامعه، اصلاح شده و تغییرات قابل توجهی دریافت کرده است.

"یکی از تغییرات اساسی قانون جدید چک، که در سال ۹۷ به این قانون اضافه شده است، بحثی درباره مسدودی حساب چک برگشتی است.
در این بحث، قوانین و روش‌های مختلفی توسط قانون‌گذار تعیین شده است و هر یک از این روش‌ها مراحل و نحوه خاص خود را دارند.
"

با توجه به اهمیت بسیاری که این موضوع دارد، در این مقاله به بررسی تغییرات قانون جدید چک درباره مسدودی حساب چک برگشتی پرداخته و در ادامه شرایط، روش‌ها و نکات مربوط به رفع مسدودی حساب به همراه و بدون ارائه لاشه چک را توضیح خواهیم داد.

مسدودی حساب چک برگشتی در قانون جدید چک

«چک» یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین اسناد تجاری است.
ویژگی‌های خاص تجاری و کیفری آن باعث شده است که همواره توجه ویژه قانونگذار را به خود جلب کند.
این سند در کشور ما با اهمیت ویژه‌ای روبرو بوده است و به همین دلیل قانونگذار، صرفاً به تجارت محدود نشده و قانون خاصی را برای صدور و استفاده از چک تصویب کرده است.

قانون جدید صدور چک که متناسب با نیازهای امروز جامعه در سال‌های ۱۳۵۵، ۱۳۷۲، ۱۳۹۷ و ۱۴۰۰ تصویب و به‌طور متنوعی اصلاح شده است.

یکی از تغییرات مهمی که به قانون جدید چک در سال ۹۷ افزوده شده است، مربوط به مسدود شدن حساب‌های چک برگشتی و راهکارها و روش‌های برطرف کردن آن است.
برای طلبکاران و صاحبان چک، مسدود شدن حساب چک برگشتی بسیار اهمیت دارد.
در این قسمت، آخرین تغییرات این موضوع تشریح می‌شود و در بخش‌های بعدی، روش‌ها و راهکارهای برای برطرف کردن این مسدودیت حساب مورد بحث قرار می‌گیرد.

قانون جدید چک، قسمتی مخصوص به "مسدودی حساب چک برگشتی" دارد.
این ماده در ماده ۵ قانون مورد توجه قرار می‌گیرد و قوانین جدید و ویژه‌ای برای آن تعیین شده است.
قوانین جدید در مقایسه با دستورالعمل‌های گذشته درباره "مسدودی حساب" تغییراتی در آن ایجاد کرده است.

مطابق قانون جدید درباره چک، اگر صاحب چک به بانک برود و با مشکل نداشتن موجودی کافی یا عدم وجود موجودی کافی در حساب خود روبرو شود، او می‌تواند از بانک درخواست کند که موجودی باقی‌مانده را به او بدهد و همچنین یک گواهی برای عدم پرداخت چک صادر کند.
اگر در حساب صاحب چک موجودی کافی نبوده باشد، گواهی صادر خواهد شد که مبلغ کل چک را برجای می‌گذارد.

در این حالت، بانک بلافاصله پس از صدور گواهی عدم پرداخت چک، مبلغ چک را از حساب مورد نظر کسر و در سیستم یکپارچه بانک مرکزی و سیستم محچک ثبت می‌کند.
سپس پس از دریافت کد رهگیری از سیستم محچک، آن را در گواهی عدم پرداخت نیز ثبت می‌نماید.

بعد از گرفتن نسخه و ثبت نام شما در سامانه بانک مرکزی، در صورت عدم موجودی یا موجودی کافی در حساب چک، این سامانه به صورت آنلاین به تمامی بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری کشور، احتیاج را اطلاع می‌دهد.

در شرایط فوق، پس از مدت 24 ساعت، تمام بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری ملزم به قطع کردن (blocking) جمع کل موجودی حساب‌ها و کارت‌های بانکی صادرکننده تا میزان کسری مبلغ چک، با توجه به اطلاعیه‌های اعلام شده توسط بانک مرکزی، می‌باشند.

بنابراین، همانطور که متوجه می‌شویم، در مقایسه با گذشته، قوانین مربوط به مسدودی حساب‌های چک برگشتی تغییر کرده است.
اکنون، فقط حساب‌هایی که چکی از آن‌ها صادر نشده با صدور گواهی عدم پرداخت خواهند بود، تحت مسدودسازی قرار خواهند گرفت.
این تغییر به تمامی حساب‌های صادرکننده چک اعمال می‌شود.

شرایط رفع مسدودی حساب چک برگشتی

علاوه بر مسدودی حساب چک برگشتی، قانونگذار در قوانین جدید چک، در زمینه روش‌ها و نحوه رفع مسدودیت این اسناد تجاری شرایط جدید و ویژه‌ای را تعیین کرده است.
با این حال، در این بخش، ما به بررسی شرایط رفع مسدودیت حساب چک برگشتی می‌پردازیم که شرایط زیر را شامل می‌شود:

گذشته‌ به مدت سه سال: نخستین شرط برای رفع مسدودی حساب چک برگشتی، سپری شدن سه سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک می‌باشد.
البته در گذشته، این مدت زمان هفت سال بود اما به دلیل اصلاحات سال نود و هفت، به سه سال کاهش یافت.

عدم طرح دعوای حقوقی یا کیفری می‌تواند باعث رفع مسدودی حساب چک برگشتی شود.
شرط دوم برای رفع این مسدودیت، این است که در طی سه سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، هیچگونه دعوای حقوقی یا کیفری از سوی صاحب حساب، در برابر صادر کننده چک برگشتی مطرح نشده باشد.
درصورتی که این شرط انجام شود، مسدودی حساب چک برگشتی خواهد برداشت.

روش ها و راه های رفع مسدودی حساب چک برگشتی

قانون جدید چک، علاوه بر تدوین مقررات جدید، درباره ثبت چک در سامانه صیاد، روش‌ها و راه‌های رفع مسدودی حساب چک برگشتی نیز تحولات قابل توجهی داشته و مقررات جدید در خصوص رفع مسدودی چک به اثر گذاشته است.
طبق تبصره سوم ماده پنج قانون فوق، روش‌ها و راه‌های رفع مسدودی حساب چک برگشتی شامل موارد زیر است:- استفاده از سامانه صیاد، که اطلاعات مورد نیاز را در محیط امنی به اشتراک می‌گذارد.
- پرداخت مستقیم از حساب متعهد، که امکان پرداخت مستقیم از حسابی که مبلغ چک برگشتی بر آن کسب شده است را فراهم می‌کند.
- تسویه اعتبار در قبال مبلغ چک برگشتی به حساب متعهد، که با استفاده از واحد صیاد امکان‌پذیر است.
- پیگیری و اخذ موجبات اجرای محکومیت‌های ناقضان قوانین چک، توسط سازمان بررسی اعتبار صادر کننده چک.
با اجرای این روش‌ها و راه‌ها، مسدودی حساب چک برگشتی قابل رفع خواهد بود.

روش اول برای رفع مسدودی حساب چک برگشتی این است که مبلغ چک کسر شده را به حساب جاری خود در بانک واریز کنید.
سپس باید درخواست مسدودی کردن این مبلغ را ثبت کنید تا بانک حساب مزبور را تا زمان مراجعه صاحب چک و حداکثر به مدت یک سال مسدود کند.
همچنین لازم است در ظرف سه روز وجه به اطلاع صاحب چک برسد.

لاشه توسط صادرکننده به بانک تحویل داده می‌شود با ارائه چک.

یک رضایت‌نامه شامل اظهارنامه رسمی است که از طریق دفاتر اسناد رسمی تهیه می‌شود و حاوی تأییدیه صحت و معتبریت چک توسط صاحب آن است.
این رضایت‌نامه به بانک تحویل داده می‌شود.
به علاوه، نامه رسمی نیز قابل استفاده است که توسط سازمانهای دولتی و غیردولتی عمومی، که صاحب چک می‌باشند، صادرمی‌شود و به بانک تحویل داده می‌شود.

یکی از روش‌هایی که برای رفع مسدود شدن حساب چک برگشتی استفاده می‌شود، این است که یک نامه رسمی از سازمان قضایی یا ثبتی مربوطه دریافت و به بانک تحویل داده شود.
این نامه باید حاوی اطلاعاتی درباره انجام پیگیری‌های قانونی مربوط به چک باشد تا بانک بتواند مسدودی را برداشت کند.

ارائه حکم قضایی مربوط به عدم بدهکاری صاحب حساب، می‌تواند شامل راهکارهایی برای رفع مسدودی حساب چک برگشتی باشد.

متن: "مدتی به مدت سه سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک برگشتی گذشته است و در این دوره، هیچ گونه ادعا حقوقی یا کیفری به دادگاه یا دادسرا ارائه نشده است که در آن دارنده چک مطالبه خسارت در برابر مرتکب چک بازگشتی را داشته باشد.
"ترجمه با استفاده از تگ های HTML:

مدتی به مدت سه سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت چک برگشتی گذشته است و در این دوره، هیچ گونه ادعا حقوقی یا کیفری به دادگاه یا دادسرا ارائه نشده است که در آن دارنده چک مطالبه خسارت در برابر مرتکب چک بازگشتی را داشته باشد.

نحوه و مراحل رفع مسدودی حساب چک برگشتی

در قسمت قبل، راه‌هایی برای رفع مسدودی حساب چک برگشتی معرفی کرده و توضیح دادیم که چگونه می‌توان مسدود شدن را برطرف کرد.
اکنون قصد داریم درباره ی روش‌های رفع مسدودی حساب چک برگشتی صحبت کنیم، که بایستی مراحل زیر را دنبال کرد:- جهت رفع مسدودی حساب چک برگشتی، ابتدا باید روشی که پیشنهاد می‌شود را در نظر بگیرید.
- در این روش، از قابلیت‌هایی که در بانک خود دارید استفاده کنید.
مثلاً می‌توانید از بخش مدیریت حساب‌ها در حساب خود استفاده کنید.
- می‌توانید اقدام به ارتباط با بانک خود کنید و درخواست رفع مسدودی حساب را ارسال کنید.
در این مورد، می‌توانید از بخش تماس با بانک استفاده کنید و با کارشناسان بانک در ارتباط باشید.
- پس از انجام مراحل فوق، باید تا جایی که امکان دارد، صبور باشید و منتظر پاسخ بانک باشید.
با دنبال کردن این مراحل، احتمالاً می‌توانید مسدودی حساب چک برگشتی خود را رفع کنید.
البته بسته به شرایط خاص هر بانک، ممکن است روش‌های دیگری برای رفع مسدودی حساب وجود داشته باشد که بهتر است با بانک خود در ارتباط باشید و راهنمایی لازم را دریافت کنید.

تامین موجودی: در این روش، هنگامی که حساب چک برگشتی مسدود می‌شود، صادرکننده چک صیاد، مبلغ کسری موجودی را به حساب بانکی واریز می‌کند.
سپس، بانک اطلاع رسانی می‌کند و دارنده چک باید رضایت‌نامه کتبی خود را به بانک ارائه دهد تا بانک برای رفع مسدودی حساب تلاش کند.

درباره ارائه لاشه چک برگشتی، وقتی که چک‌ای به صورت برگشتی دریافت می‌شود، صادرکننده‌ی چک وجه چک را به دارنده‌ی چک پرداخت می‌کند و یا به روش دیگری که قانوناً مجاز است، لاشه چک برگشتی را از دارنده‌ی چک دریافت می‌کند و بانک این لاشه چک را به دست می‌آورد و بعد از آن، مسدودی حساب چک برگشتی توسط بانک برطرف می‌شود.

ارائه رضایت‌نامه به بانک در مورد چک: گاهی، اگرچه وجه چک پرداخت شده باشد، اما امکان تحویل لاشه چک به بانک وجود ندارد.
در چنین حالتی، صاحب چک باید به دفتر اسناد رسمی مراجعه کرده و یک رضایت‌نامه را امضا کند.
در مرحله بعد، با حمل این رضایت‌نامه، صاحب حساب می‌تواند برای رفع مسدودی حساب به بانک مراجعه کند.

وقتی یک چک برگشتی در اختیار دارید، می‌توانید آن را به حساب بانکی خود واریز کنید و در عین حال از بانک درخواست کنید که مبلغ واریز شده در حسابتان قابل برداشت نباشد و تا زمانی که تکلیف نهایی چک مشخص نشده است، مسدود شود.
این وجه در اختیار شما قرار می‌گیرد و تا یک سال قابل برداشت نمی‌باشد.

با استناد به نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی ذی صلاح، می‌توان عملیات اجرایی در خصوص چک را به پایان رساند.
روشی برای رفع مسدود شدن حساب چک برگشتی وجود دارد که به‌صورت زیر است: صادرکننده یک نامه رسمی از مرجع قضایی یا ثبتی دریافت می‌کند که تأیید کننده برای اتمام عملیات اجرایی چک است.
با تأیید نامه توسط بانک، مسدودی حساب چک برگشتی تا حد ممکن رفع خواهد شد.

مطالبه‌ی یک حکم قضایی برای اثبات بی‌گناهی صاحب حساب در خصوص چک، به این مفهوم است که صادرکننده‌ی چک از دادگاه درخواست می‌کند تا حکمی صادر کند که ثابت کند شخص صادرکننده‌ی چک بی‌گناه است و در واقع به هیچ عنوان بدهکار نیست؛ مانند خیانت در امانتی که دارنده‌ی چک نزده و از این قرار است.
هنگامی که بانک حکم را دریافت کرده، درخواست صادرکننده را برای رفع مسدودی حساب چک برگشتی انجام خواهد داد.

گذشت سه سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت گذشته است فرضاً صادرکننده چک هیچ تلاشی برای برطرف کردن مسدودی حساب چک برگشتی انجام نداده باشد.
در صورتی که هیچ شکایت کیفری یا حقوقی در مورد این چک ثبت نشده باشد، پس از گذشت سه سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، مسدودی حساب چک برگشتی رفع خواهد شد.

رفع مسدودی حساب چک برگشتی بدون ارائه لاشه چک

در بعضی مواقع، صاحبان حساب‌های بانکی قادر به ارائه دستورالعمل‌های مهم به بانک جهت رفع مشکل حساب مسدود شده به دلیل برگشت چک نیستند.
برای مثال، اگر چک را گم کرده باشند.
در این حالت، پرسش مطرح می‌شود که آیا ممکن است حساب مسدود شده چک برگشتی بدون داشتن دستورالعمل چک را رفع کرد؟