«تعلیق» در واژه‌نامه به معنای آویختن، معلق شدن، و ارتباط دادن چیزی به چیز دیگر است. قوانین تنظیم‌کننده، به منظور حفظ نظم و رعایت منافع اجتماعی در مواجهه با نقض مقررات و نظامات دولتی، جرائم را با مجازات‌هایی مانند «حبس، جریمه نقدی، محرومیت از حقوق اجتماعی و غیره» تعیین می‌کند. بنابراین، در واقع «حبس تعلیقی» یک نوع از «حبس» و «مجازات تعلیق شده» است.

«حبس تعلیقی» نیاز به شرایط خاصی دارد تا قاضی بتواند حکم را به تعلیق بیاندازد. اگر متهم در حالی که حکم تعلیقی در قوانین اعمال شده است، جرمی دیگر مرتکب شود، به‌جز مجازات تعیین شده باید به مجازات تعلیقی هم محکوم شود. به همین دلیل، با توجه به اینکه «حبس تعلیقی» دارای شرایط و مقررات ویژه‌ای است، ضرورت دارد که این نوع مجازات مورد بررسی قرار گیرد.

با توجه به اهمیت بحث مطرح شده، مقصود از این مقاله این است که به سوالی پاسخ داده شود: چه معنایی دارد که یک زندانی در حبس تعلیقی باشد؟ در ادامه، ما شرایط زندان تعلیقی را در قانون جزای اسلامی بررسی خواهیم کرد، سپس تفاوت بین این دو نوع حبس تعلیقی و حبس تعزیری را توضیح خواهیم داد. اگر سوالی در این زمینه دارید، لطفاً در این مقاله به همراه ما باشید.

حبس تعلیقی چیست ؟

درباره اصطلاح "حبس تعلیقی" باید بگوییم که طبق قانون مجازات اسلامی، در صورتی که فردی به مجازات حبس تعزیری محکوم شود، بسته به شرایط و تصمیم قاضی، قسمتی یا کل مجازات ممکن است به تعلیق درآید. به بیان دیگر، زمانی که شخصی طبق قانون محکوم و مجازات تعیین شده برای او حبس باشد، اما به تشخیص قاضی، اجرای حبس برای مدتی به تعلیق درآید، این حالت را "حبس تعلیقی" گویند. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این مورد، می توانید مقاله شرایط تبدیل حبس تعزیری به تعلیقی را مطالعه نمایید.

اگر طی مدت تعیین شده، فرد محکوم به هیچ جرمی مرتکب نشود، محکومیت "حبس" او لغو می‌شود و در صورتی که فرد در این مدت به جرمی مرتکب شود، تنفیذ "مجازات حبس تعلیقی" او اجرا خواهد شد. به عنوان مثال، زمانی که یک فرد به "حبس تعلیقی ۱۲ ساله" محکوم شده است، به این معناست که او محکوم به "حبس ۱۲ ساله" است که به‌طور موقتی به تنفیذ در نمی‌آید. اما اگر طی این مدت زمان به جرم دیگری مرتکب شود، حکم اعمال شده و او به عنوان "زندانی" محکوم خواهد شد.

حبس تعلیقی مطابق قانون مجازات اسلامی

در بخش قبل، پاسخی را نسبت به مفهوم "حبس تعلیقی" ارائه دادیم. همچنین بیان کردیم که در صورتی که فردی محکوم به مجازات حبس تعزیری شود، قاضی دادگاه می‌تواند بر اساس شرایط موجود، تصمیم بگیرد تا مجازات را هم به صورت کامل و هم به صورت ناقص تعلیق دهد. در این بخش قصد داریم به بررسی "تعلیق مجازات به موجب قانون مجازات اسلامی" بپردازیم.

حبس تعلیقی، در قانون مجازات اسلامی و در ماده 46، به شرح زیر آمده است: در جرائم تعزیری درجه 3 تا 8، دادگاه می تواند، در صورت وجود شرایط مقرر، به عنوان تعویق در صدور حکم، تمام یا بخشی از مجازات را از 1 تا 5 سال معلق نماید. دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری نیز پس از اجرای یک سوم مجازات، می تواند از دادگاه صادر کننده حکم قطعی، درخواست تعلیق را داشته باشد. همچنین، محکوم پس از تحمل یک سوم مجازات، در صورت دارا بودن شرایط قانونی، می تواند از طریق دادستان یا قاضی اجرای احکام کیفری، درخواست تعلیق را داشته باشد.

لازم است توجه داشته باشیم که اگر فردی که در زمان صدور حکم حبس تعلیقی قرار دارد، در ارتکاب جرمی دیگر گرفتار شود، مجازات هر دو جرم، به این معنی که مجازاتی که برای جرمی که حکم حبس تعلیقی برای آن صادر شده است و جرمی که در دوره تعلیق مجازات، ارتکاب شده است، به او تعلق می‌گیرد.

شرایط حبس تعلیقی

در بخش‌های قبلی، توضیح داده شد که حبس تعلیقی یعنی زمانی که قاضی ممکن است در شرایط خاصی تصمیم بگیرد مجازات حبسی که برای متهم تعیین شده است را معلق کند. اما حالا سوال پیش می‌آید که در چه شرایطی مجاز است حبس تعلیقی اعمال شود؟ شرایط تعلیق مجازات مطابق با قانون مجازات اسلامی در ماده ۴۶ این قانون تعیین شده‌است و شامل موارد زیر است:

در ابتدا، می‌توان گفت که مجازات حبس تنها به دلیل تعزیر نیست و حبس‌های حدی نمی‌توانند تعلیق شوند. زیرا مجازات‌های حدی براساس قوانین شرعی تعیین شده‌اند و قاضی حقی ندارد که میزان آن‌ها را تغییر دهد. اما طبق ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی، تعزیر مجازاتی است که نوع، مقدار، کیفیت اجرا و مقررات مرتبط با آن به وسیله قانون تعیین شده است.

همواره، باید به اندازه‌ای مدت زمانی مشخص را برای حبس در نظر بگیریم؛ این مدت زمان می‌تواند بین سه ماه تا پانزده سال باشد. به عبارت دیگر، امکان دارد که فردی مجازات حبس تعزیری درجه 2 را بگیرد و مجازات آن به مدت ۱۶ سال باشد، چنانچه قاضی قادر به تعلیق این حکم نیست.

تفاوت زندان تعلیقی و حبس تعزیری

در بخش قبل، شرایط تنفیذ حبس تعلیقی را شرح داده و اظهار کرده‌ایم که این نوع حبس فقط درجه سوم تا هشتم حبس تعزیری محکوم شده است. اما نوع دیگری از حبس در قانون مجازات اسلامی وجود دارد که به آن حبس تعزیری می گویند. در این بخش از مقاله، می خواهیم بخش تعیین مجازات حبس تعزیری را توضیح داده و تفاوت آن را با حبس تعلیقی مورد بررسی قرار دهیم.

با توجه به ماده ۱۸ از قانون مجازات اسلامی، تعزیر یک نوع مجازات است که نوع، میزان، کیفیت اجرا و قوانین مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام آن، توسط قانون تعیین می‌شود. حبس نیز یکی از انواع مجازات تعزیری است که در ماده ۱۹ از قانون مجازات اسلامی مشخص شده است. حبس تعزیری هشت درجه دارد و شدیدترین نوع آن، درجه یک است که شامل حبس بیش از بیست و پنج سال می‌شود و خفیف‌ترین نوع آن، حبس درجه هشت است که شامل حبس تا سه ماه است.

با توجه به ماده قانون مجازات اسلامی، تفاوت بین حبس تعلیقی و حبس تعزیری در این است که در حبس تعلیقی، مجازات حبس به تعویق می افتد و در واقع معلق می‌شود. اما حبس تعزیری به صورت عادی و بدون تعویق، به اجرا در می‌آید. همچنین، حبس تعلیقی فقط در مورد درجات سه تا هشت حبس تعزیری اعمال می‌شود. در صورت حبس تعلیقی، پس از گذشت مدت قانونی، مجازات حبس اجرا نمی‌شود، اما در حبس تعزیری، مجازات به صورت عملی اجرا می‌شود مگر اینکه تعلیق شود.