NGO ها در ایران

معرفی سازمان های مردم نهاد و تأثیر آنها در بهبود وضعیت جامعه:اعضای یک جامعه بخشی از نیروهای تأثیرگذار بر روند تحول و پیشرفت جامعه هستند.
از جمله روش‌های قابل مشاهده‌ی تأثیر اعضا در تحولات جامعه، می‌توان به فعالیت‌های درون سازمانی اشاره کرد.
سازمان‌های مردم‌نهاد، سازمان‌هایی هستند که مستقل از هر دولت و حکومتی عمل می‌کنند و هدف آنها کمک به انسان‌ها، حفاظت از محیط زیست و سایر اهداف اجتماعی است.
یکی از ویژگی‌های این سازمان‌ها این است که فعالیت‌ها و همکاری‌های آنها بی‌انگیزه انجام می‌شود و هدف آنها کسب منفعت مادی نیست.
این سازمان‌ها در جامعه نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند.
آنها با تأمین نیازهای پایه‌ای افراد، بهبود وضعیت خود و هم‌نوعانشان را تضمین می‌کنند.
همچنین، در محیط طبیعی و حفاظت از آن نقش فعّالی دارند.
بنابراین، اثرگذاری فردان در جامعه و حضور سازمان‌های مردم‌نهاد در تحولات اجتماعی و زیست محیطی، از اهمیت بسیاری برخوردار است و نشان می‌دهد که قدرت تحول و بهبود وضعیت جامعه در دست افراد قرار دارد و همراه با تداوم این نهاد‌ها می‌توان تغییری چشمگیر در جهت بهبود اجتماع خلق کرد.

سازمان‌های غیر دولتی یا NGO ها در ایران توسط آیین‌نامه آیین نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های غیر دولتیبه صورت رسمی شناخته می‌شوند.
در این مقاله، پس از معرفی کلی سازمان مردم‌نهاد، به بررسی آن در قوانین ایران می‌پردازیم و در نهایت، با توجه به آیین‌نامه مذکور، فعالیت آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

تعریف NGO یا سازمان مردم نهاد

سازمان‌های مردم‌نهاد گروه‌هایی هستند که توسط افراد بدون وابستگی به دولت یا هر سازمان دولتی دیگری تشکیل می‌شوند.
این سازمان‌ها، که بر اساس ویژگی عدم انتفاعی بودن شکل می‌گیرند، با هدف حمایت از انسان‌دوستی، محیط زیست، آموزش، امدادرسانی و غیره تشکیل می‌شوند.
سازمان مردم‌نهاد، ترجمه‌ی عبارت nongovernmental organization یا به اختصار NGO است.

در زمان حاضر که اهمیت جامعه مدنی برای همگان روشن است، سازمان‌های غیردولتی نقش مهمی در توسعه جوامع سطح ملی و بین‌المللی ایفا می‌کنند.
این سازمان‌ها به صورت اجتماعی فعالیت می‌کنند، بهره‌برداری از افراد و ثبت‌نام از طریق فردی است که آنها را تشکیل می‌دهد.
همچنین لازم است توجه شود که در NGOها روابط میان اعضا افقی است و هیچ فردی بر دیگری برتری ندارد.
به همین دلیل تصمیمات با مشورت اعضا اتخاذ می‌شود.

بخش دیگری که باید بیان شود، این است که سازمان‌های غیرانتفاعی بودن را تداوم می‌دهند.
عبارت NGO که‌ترجمه معنی سازمان غیردولتی را می‌دهد، ممکن است با خطا تلقی شود که غیردولتی با خصوصی یکسان است.
در ایران، شرکت‌ها به دولت و بخش خصوصی تعلق دارند.
شرکت‌های خصوصی به‌طور مجزا از بخش دولتی فعالیت می‌کنند و به دنبال کسب سود هستند.

ویژگی اصلی سازمان‌های سمن، بی‌انتفاعی بودن است؛ یعنی توجه به سود و زیان نمی‌کنند.
اهداف این سازمان‌ها دوستانه و اخلاقی است.
به همین دلیل، در زبان فارسی، به جای عبارت سازمان غیردولتی از عبارت سازمان مردم‌نهاد استفاده می‌شود.
البته در سیستم حقوقی ایران، نهادهای عمومی نیز وجود دارند که در مقاله‌ای به بررسی آن‌ها پرداخته‌ایم.
در مقاله "مفهوم سازمان مردم‌نهاد چیست؟" به‌طور کامل به توضیح این مفهوم پرداخته شده است.

سازمان مردم نهاد در قانون

«وزارت اطلاعات بنا به تصمیم خود براساس ماده ۱۳۸ قانون اساسی، آیین‌نامه تأسیس و فعالیت سازمان‌های غیردولتی را تصویب کرده است.
این آیین‌نامه، به این سازمان‌ها را با نام "غیردولتی" معرفی کرده و آن‌ها را به تشکیل‌هایی اطلاق می‌کند که توسط افراد حقیقی یا حقوقی به طور داوطلبانه تشکیل شده‌اند و با رعایت قوانین مندرج، اهداف غیرانتفاعی و غیرسیاسی دارند.
به همین دلیل، قانون ما تشکیل اسمبله‌های سیاسی را قبول نمی‌کند.
سیاسی نبودن، به این معنی است که این سازمان‌ها مستثنی از قوانین حزبی هستند.
»

ماده یک قانون احزاب در تعریف حزب عنوان می‌کند که:حزبیک تشکیلات است متشکل از افراد حقیقی که با برنامه‌ای مشخص در هدف از کسب و مشارکت در قدرت سیاسی، نقد و اصلاح آن به علاوه احترام به قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران، بر اساس مرامنامه و اساس‌نامه خود در سطح ملی و استانی فعالیت می‌کند.

تشریعات مربوط به سازمان‌های غیردولتی را یک نهاد مستقل تلقی می‌کند که هیچ دخالتی از سوی دستگاه‌های دولتی در تأسیس و مدیریت آن نداشته باشند.
البته، در صورتی که مقامات و کارکنان دولتی بصورت شخصی شرکت کنند و تابعیتشان از دستگاه‌های حکومتی نباشد، هیچ ایرادی نخواهد داشت.

فعالیت‌های غیرانتفاعی به معنای عدم انجام فعالیت‌های تجاری و صنفی به منظور تقسیم سود و منافع بین اعضا، موسسان، مدیران و کارکنان سازمان است.
این فعالیت‌ها با استفاده از تگ‌های HTML امکانپذیر است.

«آیین‌نامه برای تعریف مفهوم «داوطلبانه» از بیانیه‌ای استفاده نموده است.
«داوطلبانه» به آن معناست که تاسیس، مدیریت، عضویت و مشارکت به‌منزله احترام به «حق آزادی اراده» افراد می‌باشد.
»