متولی وقف کیست ، نحوه تعیین و مدت زمان تولیت

وقتی کسی بر اساس عقد وقف مالی را به منظور استفاده از آن توسط دیگران در اختیار قرار می‌دهد، به شخص نائب برای اداره و نگهداری آن مال به عنوان واقف معروف می‌شود.
واقف می‌تواند خود به امور مربوط به مال موقوفه دست بزند و یا یک شخص را به عنوان مدیر برگزیند تا این امور را برای او انجام دهد.

لازم به ذکر است که در مورد متولی و مال موقوفه، یک مجموعه از وظایف و اختیارات مشخص وجود دارد که همچنین مالک یا واقف نیز می‌تواند وظایف متولی را انجام دهد.
با اما اگر واقف آنها را به متولی بسپارد، مسئولیت اداره مال موقوفه از دوش وی سلب میشود.
در ادامه این مقاله، قصد داریم به بررسی مفهوم متولی که چیست، چگونه متولی تعیین میشود و مدت زمان تولیت چقدر است بپردازیم.

متولی کیست ؟

طبق ماده ۷۵ قانون مدنی، ترسیب‌کننده به معنای انجام دادن امور موقوفه است.
امور موقوفه به معنای انجام کارهایی مرتبط با وقف و مال وقفی است.
بنابراین، فردی که مسئولیت ترسیب‌کنندگی را برعهده دارد، مترسب نامیده می‌شود.

به طورکلی، "متولی وقف" مسئول مدیریت امور مالی وقف است که توسط واقف تعیین می‌شود و در انجام وظایف و اختیارات مربوط به آن نقش دارد.
طبق قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف، متولی به عنوان امین مال وقفی به معنای حفظ و مدیریت صحیح مال وقفی معرفی می‌شود و در صورتی که تصمیمی نادرست یا مخالف منافع مال وقفی اتخاذ کند، مسئولیت خواهد داشت.

همچنین، واقف مجوز دارد تا برای تعیین متولی، شرایط و ویژگی‌های خاص را مشخص کند.
باید توجه کرد که احتمالاً برخی از امور مربوط به مال موقوفه توسط یک متولی انجام می‌شود و در صورتی که واقف بیش از یک متولی انتخاب کند، متولیان چندگانه مسئولیت مدیریت امور موقوفه را بر عهده می‌گیرند.

نحوه تعیین متولی توسط واقف

بر اساس ماده 75 قانون مدنی، "واقف" می‌تواند "تولیت" یعنی اداره کردن امور موقوفه را در طول عمر خود یا در بازه زمانی مشخصی برای خود انجام دهد و همچنین می‌تواند فرد دیگری را به عنوان "متولی" معین کند که به صورت مستقل یا مشترک با خود "واقف" امور را اداره کند.
"تولیت اموال موقوفه" ممکن است به یک یا چند نفر دیگر، غیر از خود "واقف"، واگذار شود تا هر یک از این افراد بتوانند به صورت مستقل یا منطقی امور را اداره کنند.

همچنین می‌توان یک "واقف" را در نظر گرفت که مجاز به تعیین یک "متولی" است، همچنین می‌تواند نصب متولی را بر عهده داشته باشد و یا هر نوع ترتیب دیگری را که مناسب می‌داند، اعمال نماید.
در نتیجه، متولی باید توسط واقف انتخاب شود.
به منظور تعیین متولی توسط واقف، چند روش وجود دارد؛ اول، واقف می‌تواند مدیریت امور مالی وقف را در دست بگیرد؛ دوم، واقف می‌تواند همراه یک شخص دیگر مدیریت امور مالی وقف را به عهده بگیرند و هر یک به صورت مستقل مدیریت کنند؛ سوم، واقف و متولی می‌توانند به صورت همکاری امور مربوط به وقف را مدیریت کنند؛ چهارم، واقف می‌تواند چند نفر را برای تولید یک متولی انتخاب کند که هر کدام به صورت مستقل مدیریت کنند؛ پنجم، واقف می‌تواند چند نفر را برای مدیریت امور وقف انتخاب کند که این افراد باید همه با هم امور را مدیریت کنند.
حالت آخری برای تعیین متولی این است که واقف در قرارداد وقف شرط بگذارد که خودش یا متولی انتخاب شده قادر به انتخاب یک متولی دیگر باشند یا در این زمینه تصمیمات لازم را بگیرند.
تولیت متولی باید توسط شعبه تحقیقات اداره اوقاف تأیید شود و در صورت وقوع هر تنازعی، دادگاه در این مورد حکم صادر می‌کند.

مدت زمان تولیت

براساس مفاد تبصره ۷۵ و توضیحاتی که ارائه شده است، مسئولیت تولیدگری به معنای اداره کردن موارد مالی وقف، می‌تواند به دو صورت مشخص شود: یا به صورت مشخص برای دوره‌ای تعیین می‌شود، یعنی اداره مالی وقف به مدت مشخصی انجام شود، یا به صورت مادام‌العمر تعیین شده باشد که تعیین این امر به عهده واقف است.