بخشیدن مهریه در عقد موقت

بر اساس قوانین مدنی ایران، عقد موقت یک نوع نکاح است که در حقوق ایران به عنوان قانونی و شرعی شناخته می‌شود.
مهریه یا صداق پرداختی مالی است که همسر باید در هنگام ازدواج به زن پرداخت کند و این می تواند حتی شامل هر مالی باشد که مهریه به حساب بیاید.

یکی از شرایط اساسی برای صحت عقد موقت، تعیین مدت زمان مشخص و همچنین وجود مهریه است.
مهریه نقش بسیار حائز اهمیتی در قوت و اعتبار این نوع عقد ایفا می‌کند.
در نتیجه، پیش می‌آید که آیا زن می‌تواند در عقد موقت، مانند عقد دائم، مهریه خود را به همسر خود هدیه کند؟

برای پاسخ به این پرسش، در اینجا مقاله ای خواهیم داشت که به بررسی امکان و ضوابط اجازه بخشیدن مهریه در عقد موقت می پردازد.
همچنین تأثیراتی که این عمل با خود به همراه خواهد داشت نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

آیا بخشیدن مهریه در عقد موقت امکان پذیر است؟

همانطور که در بخش قبل بیان شد، صحت عقد ازدواج صیغه بستگی دارد به فراهم بودن دو شرط ویژه به علاوه شرایط عمومی صحت قراردادها (قصد و رضا، اهلیت، موضوع مشخص، مشروعیت جهت).
از این رو، صحت قرارداد ازدواج صیغه بر پایه عوامل زیر بررسی می‌شود:شرط اول: حضور و تأیید خواسته طرفین همسر در امضای قرارداد ازدواج به منظور ابراز قصد و رضایت صادقانه جهت ازدواج.
شرط دوم: مطابقت مشخصات و اطلاعات شناختی طرفین با مقتضیات شرع و قانونی برای دیگر طرف ازدواج.
تأمین این دو شرط ضروری است تا قرارداد ازدواج صحیح و معتبر باشد.

از منظر قوانین مدنی، این مهم است که عقد موقت فقط به مدت مشخصی انجام شود.
ماده ۱۰۷۵ و ۱۰۷۶ از قانون مدنی به این اصل اشاره می‌کنند.

همواره، طبق ماده ۱۰۹۵ قانون مدنی، در حالتی که در عقد ازدواج به صورت موقت، به شدت تفکیک نشده، وجود مهریه مشخص نشده باشد، باعث نامعتبر شدن این عقد ازدواج خواهد شد.

بنابراین، در قراردادهای ازدواجی، مهریه به عنوان یک عنصر بسیار مهم محسوب می‌شود.
اگرچه در قانون مدنی ایران، ماده‌هایی مربوط به قرارداد ازدواج موقت به صورت جداگانه و متمایز از قرارداد ازدواج دائم تعریف شده است، اما ماده ۱۰۷۷ قانون مدنی تصریح می‌کند که حکم‌های مربوط به مهریه در قرارداد موقت، همانند مفاد آن در قرارداد دائم اعمال می‌شود و این دو قرارداد تفاوتی قابل توجه با یکدیگر ندارند.

قانون مدنی ایران به زن حق مالکیت بر صداق را می‌دهد و در ماده 1082 آن آمده است که زن با ازدواج، مالک مهریه می‌شود و می‌تواند به آن دسترسی داشته باشد.
به این ترتیب، زن به جهت حقوق مالکیتی که دارد، صداق را کلاً یا جزئاً به سهولت و بدون مواجهه با محدودیت قانونی، واگذار نموده و در مورد این امر هیچ مشکلی نخواهد داشت.

شرایط بخشیدن مهریه در عقد موقت

«بخشش مهریه» به همسر، بدون وجود شرایط قانونی خاصی قابل داد و ستد است و همسر اختیار کامل برای انجام این کار دارد.
با این‌حال، رعایت برخی نکات و انجام آنها براساس «فرم بخشش مهریه» می‌تواند منجر به جلوگیری از مشکلات آینده بین همسران شود که ممکن است ناشی از این عمل رخ دهد.

صداق وابسته به تنظیماتی است که بر اساس قوانین عادی یا رسمی انجام می شود، بنابراین لازم است طرفین، به ویژه همسر، در دفترخانه حضور داشته باشند.
همچنین ، آنها باید مدارک اصلی ازدواج و مدارک شناسایی (شناسنامه و کارت ملی) را همراه خود داشته باشند.

اعتبار قانونی که تاکنون درباره موضوعاذن پدر و رابطه آن با بخشیدن مهریه تعیین نشده است.
اما برخی مؤسسات اسناد رسمی، به دلایلی مانند احتمال اجبار زوجه توسط شوهر برای بخشیدن مهریه، استفاده از سند معامله را به رضایت پدر مشروط می‌دانند.

مدت زمان باقی‌مانده تا پایان صیغه، توسط زوج، نشانگر بخشش مهر از طرف زن نیست و زن همچنان حق مالکیت خود را دارد.
زن می‌تواند مهر خود را دریافت کند یا به زوج بخشش دهد.

آثار بخشیدن صداق در عقد موقت

بعد از اینکه زن مهریه خود را پرداخت کند، ممکن است به این فکر بیفتد یا بخواهد که آینده‌ای متفاوت درباره مهریه داشته باشد و دیگر هیچ تعهدی در این مورد نداشته باشد.
این موضوع باعث می‌شود که او در طول زمان به فکر این بیفتد که آیا با پرداخت صداق، امکان برگشت به وضعیت اولیه را دارد یا خیر؟ تنظیم سند مربوط به پرداخت مهریه باعث بروز پیامدهای مختلفی می‌شود و با توجه به مضمون سند، بازتاب‌های متفاوتی می‌تواند داشته باشد.

اعتراف به دریافت هرزو: در صورتی که زن با تنظیم سندی تأیید کند که هرزو خود را دریافت کرده است، دیگر نمی‌تواند حق دریافت هرزو خود را ادعا کند؛ زیرا در نظام حقوقی و قضائی ما، انکار پس از اعتراف قابل قبول نیست.
از این رو، اقرار و دریافت هرزو به عنوان بخشی از روابط مالی زوجین، ارزش حقوقی و قانونی ویژه‌ای دارد.
این اصل به منظور تسهیل در اجرای عدالت و حفظ حقوق طرفین، به صورت رسمی در نظام قضائی به کار می‌رود.
ضمناً، سند اقرار دریافت هرزو نیز می‌تواند به عنوان مدرکی قابل استناد در دادگاه منظور شود.

«حق ابراء ذمّه شوهر»: طبق ماده ۲۸۹ قانون مدنی، ابراء ذمّه، به صورت ارادی و به خواست خود، از حق خود ابراز می‌دهد؛ بنابراین دیگر شوهر امکان درخواست صداق را نخواهد داشت، زیرا تعهد وظیفه مهریه به دلیل ابراء ذمّه، برطرف شده و او دیگر نیازی به پرداخت مهریه نخواهد داشت.

"مراعات و بخشش مهر: بستگی به توافق و تنظیمات قراردادی دارد، زوج می‌تواند مهریه خود را با صدور سند به همسر خود به عنوان هبه اهدا کند.
در این حالت، اگر زن در طول مدت ازدواج مشمول عقد موقت باشد (به‌جز خانم‌های بکر)، او می‌تواند تا زمان پایان این مدت، مهریه خود را دریافت کند.
در غیر این صورت نیز، زن به عنوان صاحب حق، با استفاده از ماده ۸۰۳ قانون مدنی، مستحق مهریه را از شوهر خود درخواست کند، البته در صورتی که مبلغ مهریه مشخص و قطعی باشد.
همچنین، باید توجه داشت که اگر بخشش مهر با شرایط معلوم و معوض انجام شود، به عنوان مثال در ازای دریافت یک واحد آپارتمان، در این حالت زن امکان بازگشت به شوهر را ندارد.
"Note: In this translation, I have rewritten the entire text in Persian without repeating the prompt.
The HTML tags "" and "" have been used accordingly in the Persian text.