حقوق مالی زن در زندگی مشترک

هر توافقی که در حقوق مدنی پیش‌بینی شده است، تبعاتی دارد و حقوق و وظایفی را برای طرفین توافق، بسته به موضوع آن، ایجاد می‌کند.
توافق ازدواج نیز هیچ استثنایی ندارد و هنگام رخ دادن آن، با صیغه ازدواج و تبیین ازطرف‌ها، با اراده و رضایت آن‌ها، حقوق و وظایفی برای آن‌ها تشکیل می‌دهد.

بلافاصله پس از ازدواج، حقوق مالی ویژه ای برای زن ایجاد می‌شود که شامل تکالیف متفاوتی مانند تمکین عام و خاص از همسرش می‌شود.
متأسفانه بسیاری از زنان درباره حقوق مالی خود در زندگی مشترک کاملاً آگاه نیستند و اشتباهاً فقط به مهریه و نفقه محدود می‌شناسند.
در حقیقت، حقوق مالی زن در زندگی مشترک شامل بیش از ۵ حق است، اما شرایط و ضوابط هر یک از این حقوق ممکن است با یکدیگر متفاوت باشند و برخی از آن‌ها به توجه به عواملی مانند عدم وجود شرایط موردنیاز یا رفتار زن، برای زن لحاظ نشوند.

در این مقاله قصد داریم درباره حقوق مالی زن در زندگی مشترک و سهم او از زندگی با همسرش با دقت بیشتری صحبت کنیم.
همچنین به بررسی حقوق مالی مختلفی که شامل مهریه، نفقه، اجرت المثل، ارث و تنصیف اموال می‌شود، خواهیم پرداخت.
در نهایت، شرایطی که پس از فوت شوهر، زن باید برای دریافت مستمری ها تحمل کند نیز بیان خواهد شد.

حقوق مالی زن در زندگی مشترک

بازیگران کلیدی در زندگی مشترک زن و مرد و نقش و حقوق مالی آنها در ازدواج، از سوالات متداولی است که بانوان معمولاً مطرح می‌کنند.
در پاسخ به این سوال، باید بگوییم که ازدواج، به عنوان یکی از قراردادهای تعیین شده در قانون مدنی، حقوق و وظایف خاص خود را دارد.
با انعقاد عقد ازدواج، زوج و همسر به عنوان یکدیگر برخورداری می‌کنند و حقوق و تکالیفی در قبال یکدیگر به وجود می‌آید.
حقوق مالی زن نیز یکی از این حقوق است و نشان‌دهنده تعهدات مالی مرتبط با اوست.

به واسطه عقد ازدواج، تعهداتی برای زن ایجاد می‌شود که حقوق شوهر نیز در این باره وجود دارد.
به عنوان مثال، زن می‌تواند مکلف شود تا از شوهرش در تمام زمینه‌ها شنونده یا حتی خاطره‌سازی کند.
همچنین، در زندگی زناشویی، تمکین جنسی عمومی و خصوصی به‌عنوان یک مسئولیت تلقی می‌شود.

تعهداتی که به دلیل ازدواج دائم برای مرد ایجاد می‌شود، شامل مسئول شدن مرد در پرداخت نفقه و مهریه زن است که از جمله حقوق مالی زن در زندگی مشترک قرار دارد.
اما حقوق مالی که مرد باید به زن به دلیل عقد ازدواج پرداخت کند، با مهریه و نفقه محدود نمی‌شود و شامل موارد دیگری نیز می‌شود که بسیاری از افراد درباره آن بی‌اطلاع یا تصور غلطی دارند.

از اینرو، در این بخش به صورت موردی به حقوق مالی زنان در زندگی مشترک اشاره می‌کنیم و توضیحی مختصر درباره هر یک از این حقوق ارائه می‌دهیم.
سپس در ادامه مقاله به صورت جداگانه و به تفصیل، جزئیات حقوق مالی زنان در زندگی مشترک و همچنین حقوق زنان در ازدواج که جنبه مالی دارند را بررسی خواهیم کرد.
همچنین به بررسی سهم زن در زندگی مشترک خواهیم پرداخت.
حقوق مالی و سهم زنان در زندگی مشترک عبارتند از:

مهریه یا حقّ مهر، یکی از حقوق مالی زنان در زندگی مشترک است.
این حق به واسطهٔ عقد نکاح دائم یا موقت ایجاد می‌شود و شامل هر آن چیزی است که ارزش مالی داشته و عقلانیت مورد استفاده قرار بگیرد.
زنان، به لحظهٔ انعقاد نکاح دائم یا موقت، مالک حقّ مهر می‌شوند و مجاز هستند تا در آن تصرفاتی را بر اساس تمایل خود انجام دهند.
مورد استفاده از تگ‌های HTML:مهریه، از حقوق مالی زن در زندگی مشترک، به واسطه عقد نکاح دائم و موقت بوده و می تواند، شامل هر آن چیزی باشد که مالیت داشته و دارای منفعت عقلایی است.
زنان، به محض وقوع عقد نکاح دائم و یا موقت، مالک مهر شده و می توانند، هر تصرفی را که می خواهند در آن، بنمایند.

حق نفقه، یکی از عوامل مالی مهم در زندگی زنان در رابطه مشترک است.
این حق به صورت خودکار و بدون نیاز به شرط بندی در هنگام عقد از زن به عنوان حق خود اعطا می شود، در صورتی که تمکین عمومی و خاصی از مرد به زن وجود داشته باشد.
اما در صورت عقد موقت، این حق فقط در صورتی که شرط بندی شده باشد، اعطا خواهد شد.

حق اجرت المثل: از جمله حقوق مالی و سهم مالی زن در زندگی مشترک، حق اجرت المثل است.
این حق در واقع به عنوان مزد کارهایی که زن در طول زندگی مشترک با همسر خود انجام می‌دهد، بدون قصد تبرع به دستور او اختصاص دارد.
اجرت المثل در قرارداد موقت نیز، در صورت وجود شرایط مناسب، لحاظ خواهد شد.

"حقوق مالی و سهم زنان در زندگی مشترک شامل حق ارث نیز می‌شود.
در ازدواج دائم، زن و شوهر، در مقایسه با ازدواج موقت، از یکدیگر ارث می‌برند.
اگر شوهر قبل از همسر خود فوت کند، همسر به ارث او می‌رسد.
همچنین می‌تواند مهریه خود را از دارایی همسر متوفی خود دریافت کند.
"

حق تصرف در اموال: حق تصرف در اموال، یکی از حقوق مالی زن در زندگی مشترک است.
برای اینکه این حق به ارمغان آید، اولاً مرد باید در زمان عقد ازدواج، شرط تصرف را پذیرفته باشد.
ثانیاً، با اراده خود، می‌تواند اقدام به طلاق از همسر خود نماید.
و ثالثاً، باید دارای اموالی باشد که پس از ازدواج، در طول زندگی مشترک به دست آمده‌اند.
موضوع تصرف، در طول زندگی مشترک مورد بحث قرار نمی‌گیرد و تنها در زمان طلاق به درخواست مرد اهمیت پیدا می‌کند.

حق بهره‌مندی از مستمری شوهر: یکی از حقوق مالی مربوط به زن در زندگی مشترک، قبضه کردن از معاش همسر متوفی است.
این حق تنها زمانی به او تعلق می‌گیرد که شوهر مستمری دریافت کننده باشد و همچنین درگذشت کرده باشد.
بنابراین، همانند ارث، بهره‌برداری زن از این حق نیز به مرگ همسر وابسته است.

حق مهریه زن در زندگی مشترک

در قسمت قبل، در پاسخ به این سؤال که چه نقشی بر عهده زن در زندگی مشترک است و چه حقوق مالی ای دارد، توضیح داده بودیم که در نکاح دائم و موقت، سهم زن در زندگی مشترک شامل مهریه است و این مهریه به مالکیت زن منتقل می‌شود.
او می‌تواند به طور فوری، اقدام به دریافت مهریه یا هرگونه تصرف دیگر کند.

قانون مدنی در ماده ۱۰۷۸، تعریف مهریه را تبیین می‌نماید.
بر اساس این ماده، مهریه باید دارای ارزش مالی و قابلیت تملک باشد.
به عبارت دیگر، باید یک مال محسوب گردد که زن قادر به تملک آن باشد.
در این حکم، استفاده از برچسب‌های قابل تملک و مالیت دار نشان می‌دهد که شرط اصلی برای وجود مهریه، دارا بودن ارزش مالی و قابلیت تملک است.

مهریه یکی از موارد بسیار مهمی است که باید در هر نوع عقد ازدواج دقیقاً تعیین شود.
اهمیت مهریه به حدی است که در صورت عدم تعیین آن در عقد موقت، عقد لغو می شود.
اگرچه در عقد نکاح، عدم تعیین مهریه منجر به لغو نمی شود، اما در نهایت و برای آرامش خانواده، مهریه باید به طور مشخصی تعیین شود.

چنانکه پیش از انجام عقد دایم، نزدیکی جنسی رخ دهد، مهر المثل برای زن تعیین می‌شود و مرد قادر به تاثیرگذاری در آن نخواهد بود.
این تعیین مهر المثل با توجه به نظر کارشناس دادگاه و با در نظر گرفتن وضعیت اجتماعی، خانوادگی و فردی زن انجام می‌شود.

حق مهریه در زندگی مشترک

به طور کلی باور می‌شود که زن می‌تواند در هر زمانی که بخواهد، به صورت مستقل در طول زندگی مشترک خود، مطالبه حق مهریه خود را از همسرش داشته باشد.
این امر با وقوع طلاق نیز مرتبط نیست و می‌تواند به صورت مستقل انجام شود.

بعضی از زنان فکر می‌کنند که خیانت، رابطه نامشروع و یا نشوز ممکن است باعث از دست دادن حق مهریه آنها شود.
اما این باور غلط است.
تنها فعالیت‌های خیریه، هبه‌ها و بذل و اندازه‌گیری حسنه‌ها توسط زن می‌تواند باعث شود که زن حق مهریه را از دست بدهد.

حق نفقه زن در زندگی مشترک

نفقه، به عنوان یکی از حقوق مالی زن در زمان زندگی مشترک، می باشد که بر اساس قانون از طریق عقد نکاح، مرد متعهد به پرداخت آن می شود.
برای مطالبه نفقه، حضور شخصیت زن در زندگی مشترک و وجود نیاز های معقول از جانب همسر ضروری است.
بدون این شرایط، حقوق نفقه برای زن اعمال نمی شود.

نفقه به معنای تأمین تمامی نیازهای متعارف زن می‌باشد که شامل مسکن، اثاثیه منزل، خریداری خوراک و پوشاک، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و سایر مسایل مشابه است.
اگر مرد قادر به تأمین نفقه نباشد، زن حق دارد از او تمکین نکند و به هیچ وجه نیازی به تأمین نفقه ندارد؛ اما باید توجه کنیم که در چنین شرایطی، حق نفقه از او سلب نمی‌شود.

در صورتی که خانمی از حقوق مالی کلی و خاصی برخوردار باشد، اما شوهرش قصد پرداخت نفقه را نداشته باشد، خانم می‌تواند با ثبت دادخواست مطالبه نفقه، از دادگاه درخواست تأمین این حق خود را کند و شوهر را به پرداخت آن اجبار نماید.
همچنین، در صورتی که شوهر به علت بالا بودن توان مالی از پرداخت نفقه به همسر خود خودداری کند، همسر می‌تواند شاکی شوهر را به عنوان یک جرم محسوب شده ترک انفاق نماید و او را متهم به جرم حبس کند.

حق اجرت المثل زن در زندگی مشترک

مفهوم مناسب و ارزشمندی که در زندگی مشترک وجود دارد، مربوط به حقوق مالی زن است که می‌توان آن را به عنوان "تعادل زندگی مشترک" توصیف کرد.
حقوق مالی زن، به عبارتی سهمی است که وی در زندگی مشترک دارد.
مفهوم تعادل زندگی مشترک در این است که حقوق مالی برخی از کارها که با توجه به شریعت بر عهده زن نیست، اما زن این کارها را به دستور شوهر و بدون داشتن انگیزه رایگان، انجام می‌دهد.
در واقع، حقوق مالی زن موجب می‌شود که او کارهایی را که شاید به طور قانونی بر عهده او نباشد، برای تعادل و هماهنگی در زندگی مشترک، انجام دهد.

متقاضی می‌تواند هم در زمان عقد موقت و هم در زمان عقد دائم، اجرت المثل خود را درخواست کند.
طلاق و جدایی نیازی برای این مطالبه نیست.
هر زمان که زن بخواهد، می‌تواند درخواست پرداخت اجرت المثل را از مرد خود در دادگاه ثبت کند و درخواست کند که حکمی برای پرداخت این مبلغ توسط مرد صادر شود.
کارشناسان دادگستری در محاسبه اجرت المثل، میزان مبلغ آن را بر اساس فعالیت‌ها و سابقه زن در زندگی، تعداد فرزندانی که تربیت کرده، و همچنین شرایط اشتغال یا عدم اشتغال زن در زمان زندگی مشترک، تعیین خواهند کرد.

شایان ذکر است که اگر زن تصمیم به ترک منزل بگیرد و به دلایلی ناشی از شوهرش باشد و دادگاه حکمی علیه نشوز خود را صادر کند، زن در زمانی که منزل را ترک کرده است از حقوق مالی نخواهد برخوردار بود و تنها در زمانی که حضور داشته و وظایف خانه را انجام می‌داده است، حق الزحمه‌ی معادلی دریافت خواهد کرد.

حق ارث زن در زندگی مشترک

افرادی که با یکدیگر ازدواج کرده‌اند بر اساس قوانین مدنی می‌توانند هم به یکدیگر ارث ببرند.
البته برای اعتبار فرایند ارث بری، باید موانعی مانند کفر یا لعان وجود نداشته باشد.
باید توجه کرد که این حق فقط در رابطه‌های زناشویی دائمی اعمال می‌شود و در ازدواج‌های موقت، افراد نمی‌توانند به یکدیگر ارث ببرند، به جای آن موجباتی مانند وصیت کردن تا حداکثر سهم از اموال خود به یکدیگر را دارند.

بر پایه این مبنا می‌توان گفت که اگر مرد هر چه زودتر از زن از دنیا رفته باشد، در زندگی مشترک یکی از حقوق مالی زن است که او می‌تواند به موجب این مقررات حقوقی و شرعی، از اموالی که از همسر متوفی به جا مانده، بهره‌مند شود.
حتی این امکان نیز وجود دارد که زن بتواند جریمه عقد خود را هم از خانه‌ترک همسرش تقاضا کند.

یکی از مسائل مهم درباره تقسیم میراث بین همسر و همسر زن در اسلام، وجود فرزندان است.
در صورتی که مرد فرزندی داشته باشد، سهم زن از ارث شوهر، یک هشتم از اموال قابل نقل و قیمت آنها خواهد بود.
اما اگر فرزندی وجود نداشته باشد، سهم زن، یک چهارم از اموال قابل نقل و قیمت اموال غیر قابل نقل خواهد بود.
این بر اساس قوانین اسلامی است و برای حمایت از حقوق زنان در میراث تدابیری اتخاذ شده است.

باید به یاد داشت که زنان حقوق میراثی اموال متحرک را دارند.
اما از میراث اموال غیرمتحرک، تنها قسمتی از قیمت این اموال را به ارث می‌برند.
استثنا برای این موضوع وجود دارد که اگر وراث دیگر نتوانند قیمت اموال غیرمتحرک را به زن پرداخت کنند.
در این صورت، در صورت تقاضا برای ارث بردن، زن می‌تواند از طریق دادگاه میراثی اموال غیرمتحرک را دریافت کند.

مفهوم حق شرط تنصیف اموال در زندگی مشترک برای زوج ها به وضوح تعریف شده است.
این حق برای زن، به عنوان یکی از حقوق مالی زن در زندگی مشترک، باید در عقد نکاح مورد توافق قرار گیرد.
وقتی مرد عقد نکاح را انجام می‌دهد، قبول می‌کند که این شرط در عقد نامه وجود دارد.
عمدتاً این حق در زمانی رخ می‌دهد که مرد خواست طلاق را اعلام کند و نه زن.
در این حالت، اگر مرد دارای دارایی‌هایی باشد که پس از ازدواج با زن در طول زندگی مشترک کسب کرده است، راستی پیدا می‌کند و زن می‌تواند به حقوق خود در این زمینه ادعا کند.
با توجه به مفهوم فوق، می‌توان گفت که حق شرط تنصیف اموال، به عنوان یکی از حقوق مالی زن در زندگی مشترک، در صورت داشتن دارایی‌هایی توسط مرد در طول زندگی مشترک بعد از ازدواج، فعال می‌شود.
توجه: از تگ strong برای تاکید بر اینکه حق شرط تنصیف اموال یکی از حقوق مالی زن در زندگی مشترک است، استفاده شده است.

در صورتی که زن درخواست ثبت درخواست قضایی را بکند و یا در صورتی که مرد شرط تنصیف را نپذیرد و یا دارایی نداشته باشد، زن قادر به استفاده از حق شرط تنصیف نخواهد بود.
شرط تنصیف به این معناست که نصف دارایی مرد که بعد از ازدواج کسب شده است، به عنوان سهم زن در زندگی مشترک به او تعلق می‌گیرد.