امضای دیجیتال

رواج استفاده از اینترنت و گسترش کسب و کارهای آنلاین و تعاملات الکترونیک در کشور ما، با مزایا و چالش‌های خاص خود همراه است.
یکی از این چالش‌ها، مربوط به اعتبار و انتساب اسناد الکترونیکی به صاحبانشان است.

به منظور حل این مشکلات و پاسخگویی به این نیازها، قانونگذار در سال ۱۳۸۲، قانون تجارت الکترونیک را تصویب نمود.
این قانون با تعریف امضای دیجیتال، اعتبار امضاهای الکترونیکی را به رسمیت می‌شناسد.
بر اساس ماده ۷ این قانون، در هر مواردی که قانون، نیاز به وجود امضا را بیان کند، امضای دیجیتال کافی است.
امضای دیجیتال به دلیل بالا بودن امنیتی که در روابط تجاری و غیرتجاری به وجود می‌آورد، یک پدیده نسبتاً جدید است.
بنابراین، مفهوم و نحوه استفاده از امضای دیجیتال نیازمند بررسی است.

در این مقاله، بررسی می‌کنیم که امضای دیجیتال چه معنایی دارد و به چه صورتی استفاده می‌شود.
همچنین، با نحوه دریافت امضای دیجیتال آشنا خواهیم شد و سپس درباره هزینه های مربوط به دریافت امضای الکترونیکی بحث خواهیم کرد.

امضای دیجیتال چیست

گسترش اینترنت و به دنبال آن، توسعه کسب و کارهای آنلاین و ارتباطات الکترونیکی در کشور ما، علاوه بر فوایدی که به همراه دارد، همچون هر پدیده دیگری، مشکلات و چالش‌های خاص خود را نیز داراست.
یکی از این مشکلات، مربوط به انتساب مجوزهای الکترونیکی است؛ به عبارت دیگر، آیا سندی که به صورت الکترونیکی صادر و بین افراد در میان جابجا می‌شود، می‌تواند به صادرکننده آن نسبت داده شود؟ همچنین در صورت بروز اختلاف بین طرفین، آیا اعتبار این اسناد الکترونیکی، مشابه اسناد کاغذی، مانند "استشهادیه"، در دادگاه‌ها قبول و تأیید می‌شود؟

در راستای حل این مسائل و پاسخ به این نگرانی‌ها، قانونگذار در سال ۱۳۸۲، قانون تجارت الکترونیک را تصویب کرد و با تعریف امضای دیجیتال، اعتبار این نوع امضا را به رسمیت شناخت.
طبق ماده ۲ این قانون: "امضای الکترونیکی، عبارت از هر نوع علامت منضم شده یا به نحو منطقی، متصل شده به داده پیام است که برای شناسایی امضاکننده داده پیام، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
" همچنین، طبق ماده ۷ قانون تجارت الکترونیک، در هر مورد که قانون، وجود امضا را الزامی بداند، امضای دیجیتال، کافی خواهد بود.

با توجه به اینکه امضای دیجیتال یا الکترونیکی و اعتبار آن در قوانین کشور ما پذیرفته شده است، درباره اعتبار این نوع امضا بحثی وجود ندارد.
اما به سوال "امضای دیجیتال چیست؟" باید گفت که امضای دیجیتال به طور کلی به سه نوع از امضای الکترونیکی اشاره دارد که عبارتند از:1.
امضای الکترونیکی ضعیف: این نوع امضا در اسنادی استفاده می‌شود که نیاز به تأیید قانونی و قوی ندارند و صرفاً برای نشان دادن تعهد شخصی به کاربردهای غیرحقوقی استفاده می‌شود.
می‌توانید از برچسب امضای الکترونیکی ضعیف برای توضیح این نوع امضا استفاده کنید.
2.
امضای الکترونیکی متوسط: این نوع امضا برای امور معمولی و غیرحقوقی استفاده می‌شود و نیاز به تأیید قانونی قوی ندارد.
با استفاده از برچسب امضای الکترونیکی متوسط می‌توانید به این نوع امضا اشاره کنید.
3.
امضای الکترونیکی قوی: این نوع امضا در مواردی استفاده می‌شود که نیاز به اعتبار قانونی و قوی دارد، مانند معاملات مالی و قراردادهای حقوقی.
برای توضیح این نوع امضا می‌توانید از برچسب امضای الکترونیکی قوی استفاده نمایید.
به طور کلی، امضای دیجیتال به هر یک از این سه نوع امضای الکترونیکی اشاره می‌کند و استفاده از آن در قوانین کشور ما پذیرفته شده است.

یک روش نوین از امضای دیجیتال، فراینداسکن امضای شخصی و ذخیره نمودن آن در اسناد شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌باشد.
به عنوان نمونه، در یک دادگاه حقوقی، امضای رئیس دادگاه اسکن شده و در زیر نامه‌های مربوطه کپی می‌شود.
همچنین، در زیر نامه‌های شرکت، می‌توان از امضای الکترونیکی رئیس یک شرکت، که اسکن شده است، استفاده نمود.
این نوع از امضای الکترونیکی نمونه‌ای دیگر از این فرایند است.

در میان روش‌های مختلف امضای دیجیتال، یکی از گزینه‌ها، استفاده از قلم نوری و صفحه لمسی ویژه‌ای به نام سیگنچر پد است.
در این روش، فرد با استفاده از یک قلم الکترونیکی، روی صفحه لمسی امضا می‌کند و سپس این امضا در پایین سند قابل مشاهده است.
امضای الکترونیکی از جمله مواردی است که می‌توان آن را در دادخواست‌ها و شکایت‌نامه‌ها در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مشاهده کرد.

اما در رابطه با نوع سوم از امضای الکترونیکی که در این مقاله تمرکز ماست، قصد داریم درباره سیستم، هزینه و نحوه دریافت آن صحبت کنیم.
امضای الکترونیکی کاملا متفاوت با نوع اول و دوم است.
این نوع امضا در واقع از یک نام کاربری و رمز عبور تشکیل شده است که در سیستم‌های مرتبط به نام صاحب امضا ثبت می‌شود.
پس از ثبت این اطلاعات، یک گواهی برای صاحب امضای الکترونیکی صادر می‌شود که همانند کارت ملی، هویت و اصالت امضای او در فضای مجازی را تأیید می‌کند.

امضای الکترونیکی یا امضای دیجیتال یک روش کاربردی است که شبیه به امضای دستی و اثر انگشت عمل می‌کند.
با این تفاوت که از یک نام کاربری و رمز عبور استفاده می‌شود که بر روی سند الکترونیکی، مانند قراردادهای الکترونیکی یا نامه‌های اداری، درج می‌گردد.
این امضا از سوی صادرکننده قابل انکار نیست و جعل‌پذیر نمی‌باشد.
همچنین، با استفاده از گواهی امضای دیجیتال، به راحتی می‌توان هویت صادرکننده را تشخیص داد.
این امضا در کاربردهای متنوعی استفاده می‌شود، از جمله امضا کردن قراردادهای الکترونیکی و فرم‌ها در سامانه‌های مختلف مانند سامانه عملیات الکترونیکی سازمان مالیات کشور و ثبت الکترونیکی ازدواج.

در الگوی امضای الکترونیکی، از فرآیند رمزنگاری و استفاده از دو عدد طولانی استفاده می‌شود.
یکی از این دو عدد، به عنوان کلید عمومی در نظر گرفته می‌شود و عدد دیگر، کلید خصوصی نامیده می‌شود.
کلید عمومی برای عموم اشخاص قابل دسترسی است، اما کلید خصوصی برای حفظ اطلاعات فردی که امضا می‌کند، باید محفوظ و نگهداری شود.
در واقع، می‌توان آن را مانند کارت بانکی در نظر گرفت که شماره کارت آن برای سایر افراد قابل دسترسی است، اما رمز آن باید تنها برای صاحب کارت قابل دسترسی باشد و از بقیه محفوظ ماند.

یکی از مواردی که با توسعه امضای دیجیتال، می‌توان امضای درخواست کنندگان را به صورت الکترونیکی و دیجیتال دریافت کرد، ثبت الکترونیکی ازدواج است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این سامانه، توصیه می‌شود مقاله زیر را مطالعه کنید.

سامانه امضای دیجیتال

در قسمت قبل، پاسخی را به سؤال "امضای دیجیتال چیست؟" ارائه داده بودیم.
متوجه شدیم که امضای دیجیتال یا الکترونیکی، یک نوع ویژه از امضا است که با استفاده از یک نام کاربری و رمز عبور تشکیل می‌شود و در سیستم‌های مربوطه به نام صاحب آن ثبت می‌شود.
این امضا قادر است به کاهش مسائلی مانند جعل امضاها کمک کند.
در این بخش، ما قصد داریم سامانه امضای دیجیتال را معرفی کنیم.

قبل از وارد شدن به معرفی سامانه امضاء دیجیتال، باید یکم درباره فرد و نهاد مسئول این سامانه، به عبارت دیگر مرکز صدور گواهی الکترونیکی، صحبت کنیم.
مرکز صدور گواهی الکترونیکی، بخشی است از سازمان توسعه تجارت الکترونیکی که در واقع، یک بخش از وزارت صنایع، معادن و تجارت می باشد.
این مرکز، به طور کلی، خدمات صدور گواهی امضاء الکترونیکی را برای همه‌ی نیازها و کاربردهای مختلف ارائه می‌دهد.

یکی از سیستم‌هایی که با گسترش تکنولوژی امضای دیجیتال، اخذ امضای الکترونیکی متقاضیان به صورت دیجیتال ممکن است، سامانه روادید الکترونیکی evisa.
mfa.
ir می‌باشد.
این سامانه به صورت الکترونیکی امضای متقاضیان را دریافت می‌کند و ما را قادر می‌سازد تا اطلاعات بیشتری در مورد آن کسب کنیم.
برای اطلاعات دقیق‌تر، می‌توانید مقاله زیر را مطالعه کنید.

نحوه دریافت امضای دیجیتال

در موارد قبلی، توضیح دادیم که امضای دیجیتال چیست و سپس به معرفی سیستم امضای دیجیتال پرداختیم.
بیان کردیم که Gica.
ir به عنوان مرکز صدور گواهی الکترونیکی، سامانه‌ای برای دریافت گواهی امضای الکترونیکی فراهم کرده است.
افرادی که نیاز به این نوع امضا دارند، می‌توانند در اموری مانند ثبت نام در سامانه ثنا از امضای دیجیتال استفاده کنند.
همانطور که میدانید، ثبت نام و دریافت امضای دیجیتال از طریق سیستم امضای دیجیتال قابل انجام است.
در این بخش، به شرح مراحل دریافت امضای دیجیتال پرداخته می‌شود، همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید:

برای دریافت امضای دیجیتال، نخستین قدم این است که در سامانه امضای دیجیتال ثبت نام کنید.
به این منظور، آدرس سایت امضای دیجیتال یعنی gica.
ir را در مرورگر خود جستجو کنید و پس از ورود به صفحه اصلی سایت، در بخش ثبت نام گواهی در بالای سایت، بر روی گزینه ثبت نام غیر حضوری گواهی الکترونیکی کلیک کنید.

در یک صفحه جدید، اطلاعات هویتی خود، از جمله کد ملی، نام و نام خانوادگی، جنسیت، تاریخ تولد و شماره همراه خود را در جعبه‌های مربوطه وارد کنید.
سپس با وارد کردن تصویر عدد امنیتی، در پایین صفحه، روی دکمه "ثبت نام" کلیک کنید.
به‌خاطر داشته باشید که شماره همراه باید به نام شما ثبت شده باشد و برای امضای دیجیتال استفاده شود.
همچنین، تصویر کارت ملی که بارگذاری می‌شود، باید در فرمت‌های png، jpeg یا jpg باشد و حجم آن حداکثر ۱۰۰ کیلوبایت باشد.

اکنون فرآیند ثبت نام شما در سامانه امضای الکترونیکی به پایان رسیده است.
برای دریافت امضای دیجیتال خود، باید درخواست مربوطه را ثبت کنید.
برای این منظور، به حساب کاربری خود در سامانه امضای الکترونیکی وارد شوید.

بنابراین، برای ثبت نام در سایت، ابتدا به صفحه اصلی مراجعه کنید و در بخش مناسب ثبت نام، بر روی گزینه ثبت نام با حضور الکترونیکی کلیک کنید.
سمت راست صفحه، در بخش ورود کاربران، نام کاربری (کد ملی) و رمز عبور خود را وارد کنید.
سپس تصویر عدد امنیتی را نیز وارد کرده و دکمه ورود را فشار دهید.

پس از ورود به حساب کاربری خود در سامانه امضای دیجیتال، برای دریافت امضای دیجیتال، باید روی گزینه "ثبت درخواست گواهی الکترونیکی" در سمت راست صفحه، کلیک کنید.

در اینجا، در مرحله‌ای از فرآیند دریافت امضای دیجیتال، شما براساس نوع خود و گواهی امضای دیجیتال مورد نظر، یکی از گزینه‌های موجود در منوی انتخاب محصول را انتخاب می‌کنید و سپس دکمه پیش ثبت نام را فشار می‌دهید.
در اینجا، ما راهنمای دریافت امضای دیجیتال برای یک فرد حقیقی مستقل را بررسی خواهیم کرد.
به همین دلیل، در تصویر می‌توانید مشاهده کنید که گزینه متقاضی مستقل برای ما انتخاب شده است.

اکنون، لطفاً نام و نام خانوادگی خود را به انگلیسی در کادرهای مناسب وارد کرده و سپس روی دکمه "پیش ثبت نام" کلیک کنید.
در صورت تمایل، شما می‌توانید با انتخاب گزینه مربوطه در پایان صفحه، یک وکیل دیگر را برای دریافت امضای الکترونیکی معرفی نمایید.

در صورتی که در مرحله قبل، شخص دیگری را برای دریافت امضای الکترونیکی تعیین کرده اید، حالا باید اطلاعات وکیل خود را وارد کنید.
برای این منظور، مشخصات وکیل خود را در فیلدهای مربوطه وارد کنید و تصویر کارت ملی و وکالت نامه وی را بارگذاری کنید.
در انتها، روی دکمه "پیش ثبت نام" کلیک کنید.

در این مرحله از فرآیند دریافت امضای دیجیتال، می‌توانید اطلاعات مربوط به گواهی امضای الکترونیکی و همچنین هزینه آن را مشاهده کنید.
جهت پرداخت هزینه دریافت امضای دیجیتال، می‌توانید روی گزینه پرداخت کلیک کنید تا وارد صفحه پرداخت بانکی شده و هزینه را پرداخت کنید.

در صورتی که پرداخت هزینه دریافت امضای دیجیتال با موفقیت انجام شود، یک پیام از سامانه امضای دیجیتال دریافت خواهید کرد که شامل یک کد رهگیری است.

در این مرحله از فرآیند دریافت امضای دیجیتال، برای دریافت گواهی امضا الکترونیکی، در صورت داشتن وکیل، با در دست داشتن کد رهگیری و مدارک هویتی از قبیل کارت ملی، شناسنامه و مدارک وکیل، به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و اقدام لازم را انجام دهید.

یکی از کاربردهای قدرتمند تکنولوژی امضای دیجیتال، ثبت نام اظهارنامه مالیاتی در سامانه الکترونیکی مالیاتی tax.
gov.
ir می‌باشد.
این سامانه امکانات بسیار زیادی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد و برای آشنایی بیشتر با این سامانه و استفاده از امکانات آن، پیشنهاد می‌شود مطالعه مقاله زیر را در نظر بگیرید:مقاله: آشنایی با سامانه الکترونیکی مالیاتی tax.
gov.
ir

هزینه دریافت امضای دیجیتال

در اقدامات قبلی، به تعریف ِامضای دیجیتال پرداخته شد و پس از معرفی سامانه‌ی امضای دیجیتال، روش دریافت امضای دیجیتال از سایت امضای الکترونیکی توضیح داده شد.
همچنین بیان کردیم که افرادی که این امضا را در اختیار دارند، می‌توانند از آن در امور مختلفی مانند ثبت نام سامانه ابلاغ ثنا استفاده کنند.
دریافت امضای دیجیتال همانند دریافت سایر خدمات دولتی، هزینه‌ای دارد و برای پرداخت این هزینه، باید از طریق سامانه‌ی امضای دیجیتال و به صورت آنلاین اقدام شود.
در جدول زیر می‌توانید هزینه دریافت امضای دیجیتال را مشاهده کنید.

یکی از سیستم‌هایی که با توسعه امضای دیجیتال، دریافت امضای متقاضیان به صورت دیجیتال و الکترونیکی امکان‌پذیر است، سیستم ثبت نام اینترنتی درخواست گذرنامه الکترونیکی به نشانی egozar.
epolice.
ir می‌باشد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره این سیستم، توصیه می‌شود مقاله زیر را بخوانید.