سن رشد در قانون حقوق ایران

یکی از اقسام افراد محجور، افراد ناشایست یا احمق هستند.
فرد ناشایست به فردی گفته می‌شود که بعد از رسیدن به بلوغ، به‌میزان کافی توسعه عقلی را نداشته یا پس از تحصیل و پیشرفت، آن را از دست داده باشد.
به‌دلیل غیرقابل استفاده بودن برخی از معاملات افراد ناشایست، تعیین سن رشد موضوعی است که قصد داریم در این مقاله بررسی کنیم.
بنابراین، در پاسخ به سوال "سن رشد در حقوق ایران چقدر است؟"، ابتدا به بررسی تعریف و مفهوم رشد، سپس مورد سن رشد را مورد بحث قرار می‌دهیم.

رشد چیست

براساس قوانین مدنی، افراد محجور به سه دسته تقسیم می‌شوند: اول، افراد ناشناخته، دوم، افراد بی‌رایج یا احمق و سوم، افراد جنون‌آمیز یا دیوانه.
این افراد نیوه‌ای حق انجام بعضی از عملیات حقوقی را ندارند و به همین دلیل به آن‌ها محجور گفته می‌شود.
اما در مورد دسته دوم، افراد بی‌رایج به کسانی گفته می‌شود که پس از بلوغ، رشد کافی را به دست نیاورده‌اند.
فقها برخی می‌گویند که رشد به معنای تشخیص صحیح در مسائل مالی است.
یعنی کسی که به سن رشد نرسیده است، قادر به تشخیص صحیح از امور مالی خود نمی‌باشد و ممکن است معامله‌ای را که به زیان خود است انجام دهد.
در این خصوص، قانون مدنی در ماده 1208 بی‌رایج را به این صورت تعریف کرده است: "بی‌رایج، کسی است که اقدامات او در امور مالی و اموالش عقلانی نباشد".

سن رشد

«در قانون اسلام، هیچ سن معینی برای رشد تعیین نشده است و دلیل آن نیز بسیار روشن است.
زیرا زمان و نحوه رشد هر فرد بسته به وضعیت جسمی و روحی، شرایط اجتماعی، اقتصادی و حتی تربیت شخصی، متفاوت است.
البته، بر اساس آیات قرآن کریم، رشد قبل از بلوغ هیچ‌گاه قابل قبول نیست.
به عبارت دیگر، برای دستیابی به رشد، ابتدا باید به سن بلوغ رسید.
با این حال، تشخیص بالغ بودن و عدم بالغ بودن با استفاده از معیارهای قبول شده در جامعه، ممکن است و داور باید به فرهنگ جامعه مراجعه کند.
»

سن رشد در قانون

در قانون مدنی سابق، ماده 1209 درباره "سن رشد" به صورت زیر تعریف شده بود: "هر فرد که بالای ۱۸ سال سن داشته باشد، به عنوان فرد رشید در نظر گرفته می‌شود.
با این حال، در صورتی که در دادگاه ثابت شود فرد بعد از ۱۵ سال سن، رشد کرده است، از تحت قیمومت خارج می‌شود.
" بر اساس این ماده، سن رشد برابر با "رسیدن به ۱۸ سال سن" تعریف شده بود.
با این حال، فرد می‌توانست بعد از رسیدن به ۱۵ سال سن با مراجعه به دادگاه، درخواست صدور حکم رشد کند و از تحت قیمومت خارج شود که در نهایت تصمیم به عهده قاضی بود.
به هر حال، این ماده در حال حاضر لغو شده است و در قوانین ایران، سن خاصی برای رشد تعیین نشده است.
با این حال، در عمل، براساس عرف و یا بر اساس قانون درباره رشد اشخاص متعامل، که تصویب شده در سال ۱۳۱۳ است، سن ۱۸ سال را به عنوان سن رشد و خروج از حجر در نظر می‌گیرند.