وظایف دادسرای عمومی و انقلاب

با هدف بهبود رسیدگی به موارد حقوقی و کیفری در کشورمان، نهادهای قضایی و دادگستری ایجاد شده‌اند.
زمانی که جرمی رخ می‌دهد و افراد آسیب دیده یا مقامات قضایی، آن جرم را گزارش یا شکایت می‌کنند، ابتدا باید تحقیقات اولیه درباره وقوع جرم انجام شود.

دادسراها که در تشکیل دادگاه‌ها حضور دارند، از مراجع قضایی می‌باشند که سلسله‌مراتبی از مقامات خاص برای خود دارند و در حوزه رسیدگی به جرم‌ها فعالیت می‌کنند.
دادسراها دارای وظایف خاص خود هستند و نقش بسیار اساسی و مهمی در کشف و بررسی جرم‌های گزارش شده دارند.

در این مقاله، قصد داریم به بررسی وظایف دادسرای عمومی و انقلاب می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم که وظایف دادسرا چیست.
همچنین به مسائل مهمی مانند کشف جرم، تحقیقات مقدماتی، تعقیب متهم و اجرای احکام کیفری، پرداخته و توضیحاتی در این زمینه ارائه خواهیم داد.
در صورتی که سوالاتی درباره این موضوع دارید، با ما همراه باشید.

وظایف دادسرای عمومی و انقلاب

دادگاه‌های عمومی و انقلاب، از جمله نهادهای قضایی هستند که با شرح وظایف و سلسله مراتب مقامات خاص خود، در معیت دادگاه‌ها تشکیل شده‌اند.
در این نهادها، دادستان به عنوان عالی‌ترین مقام در سلسله مراتب قضایی دادگاه، ریاست این نهاد را برعهده دارد و در جهت انجام بهتر وظایف دادگاه‌های عمومی و انقلاب کوشش می‌کند.
وظایف دادگاه‌های عمومی و انقلاب در ماده ۳ قانون آیین دادرسی کیفری تعریف شده است.
مطابق این قانون، وظایف دادگاه‌های عمومی و انقلاب شامل موارد زیر هستند:- تشخیص و رسیدگی به پرونده‌های کیفری و مدنی- تعیین مجازات برای متخلفان- حفظ حقوق و مصالح عمومی- مقابله با جرایم و پیشگیری از آن‌ها- رعایت اصول عدالت و حقوق شهروندان- اجرای صدور و اجرای حکم‌ها و مقررات قضایی- بررسی و رسیدگی به اعتراضات و درخواست‌های حقوقی- ارائه خدمات قضایی به جامعه و شهروندانتوصیف کاملی از وظایف دادگاه‌های عمومی و انقلاب، در ماده ۳ قانون آیین دادرسی کیفری در دسترس است.

کشف جرم: پس از دریافت شکایت یا گزارش ضابطین، بازپرس، به دستور دادستان، اقدام به شروع تحقیقات مقدماتی جهت کشف جرم صورت گرفته می‌نماید.

"تعقیب متهم در دادسرای عمومی و انقلاب، یکی از وظایف مهم است که پس از اطلاع از وقوع جرم، انجام می‌شود.
"

تحقیقات اولیه می تواند با شکایت فرد حقیقی یا گزارش افسران قضایی آغاز شود و تعدادی از وظایف دادگاههای عمومی و انقلاب از این شرایط شامل می شود.

اجرای احکام کیفری در دادسرا: دادسرا با مسئولیت اجرای احکام قطعی صادر شده از دادگاه‌های کیفری مشغول به کار است.

بهبود وضعیت: بخشی از مسائل مرتبط با بهبود وضعیت، براساس قوانین و مقررات، تحت اختیار دادگاه قرار دارند.

دادسراها در جهت انجام بهتر وظایف خود، به تعداد مناسب، معاون، بازپرس، دادیار و تشکیلات اداری را در اختیار دارند.
پس از آشنایی با تعریف وظایف دادسرا، در ادامه به شرح وظایف آنها خواهیم پرداخت.

کشف جرم

در بحث قبل، به طور خلاصه در مورد وظایف دادسرا از جمله "وظایف دادسرای عمومی و انقلاب" صحبت کردیم.
همچنین بیان کردیم که برای اجرای بهترین وظایف، دادسراها به تعداد کافی از مقامات اداری مانند دادیار، بازپرس و معاون نیاز دارند.
از جمله وظایفی که تعریف کردیم، کشف جرم است.
پس در این بخش قصد داریم در مورد مسأله کشف جرم صحبت کنیم.

به موجب قانون مجازات اسلامی، جرم به معنای هرگونه فعل یا ترک فعلی است که مجازاتی برای آن در نظام حقوقی تعیین شده است.
برخی از جرایم دارای جنبه عمومی هستند و حتی بدون نیاز به شکایت شاکی خصوصی نیز می توانند پیگیری شوند، در حالی که برخی دیگر از جرایم به تنهایی با شکایت شاکی خصوصی مورد تعقیب و پیگیری قرار می‌گیرند.

بعد از گزارش یک جرم به دادسرا، اولین تکلیف این مرکز، تحقیق و تفحص جرم است.
تحقیق جرم تا پایان آن و توسط نیروهای قضایی مانند نیروهای بسیج، سپاه، ماموران تحقیقات جرم در دادسرا و همچنین نیروهای انتظامی اجرا می‌شود.
تحقیق جرم به معنای بررسی واقعیت رویداد یک جنایت و اثبات آن هستش.

تعقیب متهم

در بخش‌های قبل، به بررسی مسئولیت‌های دادسرای عمومی و انقلاب پرداخته‌ایم و توضیح دادیم که وظایف دادسرا چیست و یکی از آن‌ها کشف جرم است.
حال در این قسمت، قصد داریم درباره یکی دیگر از وظایف دادسرای عمومی و انقلاب که تعقیب متهمان است، صحبت کنیم.
تعقیب متهمان، وظیفه دیگری است که دادسرا بر عهده دارد و بسته به اینکه جرم، قابل تعقیب باشد یا خیر، حالات متفاوتی به خود خواهد گرفت.
در این حالات، دادسرا ممکن است اقداماتی نظیر استدعا برای بازجویی، صدور مجوز تلفن، عزل حصانت و یا اخذ وثیقه انجام دهد تا به تعقیب و دستگیری متهم بپردازد.
این اقدامات با استفاده از قوانین و مقررات انجام می‌شود تا عدالت صورت گیرد و جرمانهای متهمان در صورت ثابت شدن به مجازات خود نیز محکوم شوند.

تعقیب یک متهم در جرایمی که ممکن است بدون وجود شاکی قابل گذشت باشند، غیرممکن است.
در واقع، برای شروع رسیدگی به جرم و پیدا کردن متهم، حضور شاکی ضروری است.
به عبارت دیگر، در صورت عدم تقدم شاکی در مورد جرمی مثل توهین، پیروی از رسیدگی و پیگیری آن اتفاق نخواهد افتاد.
بنابراین، تا زمانی که فردی از این جرم آگاه شده و شکایت نماید، هیچ تحقیقی در این خصوص انجام نخواهد شد.

تعقیب متهمان در جرایمی که غیر قابل گذشت هستند، به هر حال ادامه خواهد یافت و متهمین پیدا و مورد رسیدگی قرار خواهند گرفت.
در این نوع جرایم، حتی در صورت عدم وجود شاکی خصوصی یا رضایت او، تحقیقات و تعقیب متهم به صورت قانونی ادامه خواهد داشت.
به عنوان مثال، در جرایم قتل یا تجاوز، با توجه به ماهیت عمومی این جرایم، ممکن است بدون نیاز به شکایت مجرم برای تعقیب و پیگیری دادستانی مورد بررسی قرار گیرند.

تحقیقات مقدماتی

پس از بحث در مورد کشف جرم و تعقیب متهمان توسط نهادهای دستگاه قضایی، در این بخش، نیاز است تا به موضوع دیگری از وظایف دادسراهای عمومی و انقلاب پرداخته شود.
در اینجا، قصد داریم درباره یکی از مهمترین وظایف این دادسراها، یعنی تحقیقات مقدماتی صحبت کنیم و به مراحل انجام این تحقیقات در دادسرا، با استفاده از قانون آیین دادرسی کیفری، بپردازیم.

بعد از آنکه جرمی به دادسرا اعلام شد، ماموریت تحقیق درباره نحوه روی دادن جرم آغاز می‌شود.
دادیار یا بازپرس با حکم دادستان، می‌توانند آغاز به تحقیقات اولیه نسبت به جرم گزارش شده نمایند.
تحقیق درباره جرم، یعنی بررسی همه عواملی که در اتفاق افتادن جرم تأثیرگذار بوده‌اند، شامل جمع‌آوری شواهد و مدارک و همچنین حفظ مستندات مرتبط با جرم است.

پس از انجام تحقیقات اولیه، در صورتی که آثار کافی برای اتهام متهم وجود داشته باشد، بازپرس یا دادیار می‌توانند اقدام به صدور قرار جلب و ارجاع آن به دادرسی نمایند.
در این صورت دادستان می‌تواند با موافقت خود، کیفرخواست را صادر کند.
بعد از تصدیق کیفرخواست، پرونده به دادگاه کیفری ارسال می‌شود تا رسیدگی کننده حکم صادر نماید.
در صورتی که در تحقیقات اولیه آثار کافی وجود نداشته باشد، بازپرس یا دادیار می‌توانند قرار منع تعقیب را صادر کنند.

اجرای احکام کیفری