بازنشستگی پیش از موعد

"موضوع حقوق کار و کارگران، یکی از اهمیت‌های بزرگی است که در هر نظام حقوقی یک کشور، به آن توجه شده و قوانینی برای رعایت آن تدوین می‌شود.
با توجه به اینکه بخش عظیمی از جامعه را کارگران و کارمندان تشکیل می‌دهند، بایستی برای دوران بازنشستگی آن‌ها تدابیری در نظر گرفته شده تا حقوق قانونی این افراد پس از پایان دوره فعالیت و تلاش سخت، حفظ شود.
"

در حقوق ایران، شرایط مرتبط با بازنشستگی کارگران و کارمندان، در قوانین کار، تامین اجتماعی و مدیریت خدمات کشوری تعیین شده است.
اما یکی از موضوعات مهمی که درباره بازنشستگی پیش از موعد پیش می‌آید، مفهوم و شرایط آن است.
همچنین، مسئله تصویب قانون بازنشستگی پیش از موعد و آثار آن نیز مطرح می‌شود.

برای پاسخگویی به این سوالات، در این مقاله قصد داریم ابتدا به بررسی "مفهوم بازنشستگی پیش از موعد" بپردازیم و سپس شرایط مورد نیاز برای بازنشستگی پیش از موعد را مطرح کنیم.
در ادامه، بر آثار مثبت بازنشستگی پیش از موعد نیز تأکید خواهیم کرد.

مفهوم بازنشستگی پیش از موعد

یکی از موضوعات حائز اهمیت در حوزه حقوق در هر کشور، حقوق مربوط به کار و حقوق کارگران و کارمندان است.
این موضوع برخی قوانینی را در بر می‌گیرد که توسط افراد با حساسیت ویژه‌ای پی‌گیری می‌شوند.
این قوانین به دلیل اهمیت تأمین آینده برای بسیاری از اقشار جامعه، نیاز به تصمیمات صحیح نمایندگان کشور دارند.
در نتیجه، کارگران و کارمندان به عنوان بخشی محترم از جامعه، حق دارند از تأمین حقوق عادلانه و زندگی مستقبلی مناسب برخوردار شوند.

میتوان به یکی از مهمترین مباحث حقوق کار،تحت عنوان "تقاعد" اشاره کرد.
تقاعد به این معناست که پس از یک دوره طولانی از کار و تلاش فرد،برای استراحت و تفریح بعد از پایان دوران خدمت خود نیازمندیست.
برای این که تقاعد مناسب باشد،دولت باید حقوق و مزایای فرد را در این دوران تضمین و پرداخت کند.

بازنشستگی، به معنای اتمام خدمت، برای افرادی می‌باشد که در حکومت به عنوان کارمند رسمی یا پیمانی فعالیت می‌کرده‌اند و همچنین برای کارگرانی که طبق قوانین کار، در موسسات خصوصی یا بخشی از حکومت مشغول به کار بوده‌اند.
در هر صورت، مشترک این تعریف بازنشستگی آن است که پس از سال‌ها خدمت، مرحله‌ای دریافت معاش و حقوق بازنشستگی فراهم می‌شود تا فرد بازنشسته بتواند سپری کیفیت زندگی خود را در دوران بازنشستگی بهبود بخشد و از تفریح و استراحت لذت ببرد.

با این وجود، گاهی شرایطی پیش می‌آید که کارمندان و کارگران قبل از پایان دوران خدمت خود، قادر به بازنشستگی پیش‌ازموعد می‌شوند و حقوق بازنشستگی را دریافت می‌کنند.
در واقع، بازنشستگی پیش ازموعد به معنای بازنشستگی قبل از پایان دوره اشتغال به کار است و بر اساس شرایط خاصی که توسط قانون برای کارگران و کارمندان تعیین می‌شود، امکان‌پذیر است.
این موضوع یکی از جنبه‌های حمایت از کارگران در قانون کار است.

اصولاً وقتی یک فرد قادر است قبل از زمان معین به بازنشستگی برود، به او کمترین سن ممکن می‌رسد و از اشتغال خود خاتمه می‌دهد.
بنابراین در توجیه تصویب قوانین مربوط به بازنشستگی پیش از زمان مقرر، همواره بیان می‌شود که تصویب این قوانین، برای جامعه مفید است؛ به دلیل اینکه نیروی کار جوان وارد جامعه می‌شود و مشکل بکارگیری رفع می‌شود.
با این حال، بازنشستگی پیش از زمان مقرر ممکن است در شرایطی تأثیرات منفی داشته باشد که در بخش تأثیرات منفی بازنشستگی پیش از زمان به آن اشاره شده است.

در هر حال، در ساختار حقوقی ایران، تصویبیه‌هایی در راستای تقاعد قبل از موعد وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به "قانون تقاعد پیش از موعد کارمندان و کارگران دولت" به همراه آیین نامه اجرایی آن و همچنین "قوانین تقاعد پیش از موعد بیمه شده‌های تامین اجتماعی" اشاره کرد.
علاوه بر اینها، در قانون تامین اجتماعی نیز برخی از مشروطیت‌های مربوط به تقاعد پیش از موعد تعیین شده است که در قسمت بعد به توضیح آنها خواهیم پرداخت.

شرایط بازنشستگی پیش از موعد

به عنوان یک بخشی از مطلب قبل، هر گروهی از کارکنان شامل کارگران و کارمندان، طبق قانون کار و نیز کارمندان دولتی، طبق قوانین استخدامی دیگر، تحت شرایط ویژه می‌توانند به بازنشسته شدن خود درآیند.
به همین جهت، در یک مقاله جداگانه، ما شرایط بازنشستگی در قانون مدیریت خدمات کشوری را توضیح داده‌ایم.

اما گاهی شرایطی به وجود می آید که کارگران و کارمندان، قبل از رسیدن به سن قانونی بازنشستگی، تصمیم می‌گیرند خدمت خود را به پایان برسانند و از حقوق بازنشستگی خود بهره‌برده و بازنشسته شوند.
در صورتی که در این زمان شرایط قانونی بازنشستگی قبل از موعد برقرار باشند، آن‌ها می‌توانند از این امکان بهره‌مند شوند.
در این بخش قصد داریم شرایط بازنشستگی قبل از موعد کارگران و کارمندان را بررسی کنیم.

بر اساس قانون بازنشستگی پیش از موعد کارکنان سازمان‌های دولتی که در سال ۸۶ تصویب شد، دولت مجاز است کارکنان رسمی، قراردادی و پیمانی خود را با حداقل ۲۵ سال سابقه کار، و در صورت تمایل و درخواست بازنشستگی، با حداکثر ۵ سال سنوات ارفاقی و بدون در نظر گرفتن شرط سنی آنها، مطابق توافق با سازمان مربوطه، بازنشسته نماید.

بر اساس تلاش‌هایی که در طول سال ۱۳۹۹ در مجلس انجام شد، قانون بازنشستگی پیش از موعد کارمندان تصویب شد.
این قانون به دلیل اینکه درآمد قابل توجهی برای دولت ایجاد می‌کرد، تا به امروز به صورت موفقیت‌آمیزی اجرا نشده است.
طبق این قانون، مردان می‌توانند در صورت داشتن ۲۵ سال سابقه کاری و زنان نیز در صورت داشتن ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه، بدون در نظر گرفتن شرط سنی، درخواست بازنشستگی پیش از موعد را ارائه کنند.

براساس قانون بازنشستگی پیش‌از-موعد بیمه‌شدگان تامین اجتماعی، در صورتی که بیمه‌شدگان تامین اجتماعی، سن حداقل 55 سال را داشته باشند و حداقل 20 سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند، می‌توانند با ارائه درخواست بازنشستگی خود به سازمان تامین اجتماعی و اطلاع‌رسانی به کارفرمای خود، مطالبات مستمری خود را درخواست کنند.

علاوه بر این، در ماده ۷۶ قانون تامین اجتماعی، چند شرط کلی مربوط به بازنشستگی تامین اجتماعی و همچنین بازنشستگی پیش از موعد کارمندان و کارگران آمده است که این شرایط، با توجه به جنسیت پرسنل به شرح زیر است:- جهت بازنشستگی تامین اجتماعی: - آقایان: .
.
.
- خانم‌ها: .
.
.
- جهت بازنشستگی پیش از موعد: - آقایان: .
.
.
- خانم‌ها: .
.
.
توصیه می‌شود برای کسب اطلاعات دقیقتر و کامل‌تر درباره این موضوع، قوانین و مقررات مربوطه را مطالعه فرمایید.

آثار بازنشستگی پیش از موعد

در اقدامات قبلی، مفهوم بازنشستگی پیش از موعد و شرایط آن برای کارمندان دولت و مستخدمان قانون کار و تامین اجتماعی بررسی شد.
اما برای کامل کردن این موضوع، آثار بازنشستگی پیش از موعد نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.
همچنین باید بیان کرد که تدوین قوانین مربوط به بازنشستگی پیش از موعد، چه آثار و نتایجی برای کارمندان و دولت به همراه خواهد داشت.

یکی از تأثیرات مهم بازنشستگی پیش از موعد، قابلیت اتمام خدمت و بازنشستگی کارمندان یا کارگران قبل از تاریخ مقرر برای آن‌ها به لحاظ قانونی است.
به عبارت دیگر، با دریافت پاداش بازنشستگی و همچنین دریافت مستمری بازنشستگی زودتر از زمان تعیین شده، این بازنشستگان از جوانب مختلف برخوردها و مزایای بازنشستگی برخوردار می‌شوند.
با این حال، در صورتی که بازنشستگان پس از بازنشستگی، مجدداً در واحدهایی مشغول به کار شده و دریافت حقوق کنند، مستمری بازنشستگی پیش از موعد آن‌ها قطع خواهد شد.

این موضوع باعث کاهش قابل توجهی سن بازنشستگی در کشور ما شده است.
در برخی شرایط، امکان بازنشستگی پیش از موعد تا 42 سال نیز وجود دارد.
با توجه به اینکه امید به زندگی در کشور ما تقریباً 75 سال است، بنگاه‌های بازنشستگی باید برای بازنشستگان بیشتری مدت زمانی حقوق را پرداخت کنند.
این در حالی است که بسیاری از افراد در سنین 40 تا 50 سال برای بازنشستگی آماده نیستند و هنوز به سن مشخص برای بازنشستگی نرسیده‌اند.

بنابراین، یکی از تأثیرات منفی بازنشستگی قبل از موعد این است که بار مالی بزرگی بر دولت تحمیل می‌شود و صنادیق بازنشستگی برای پرداخت حقوق بازنشستگی افراد سنین بالا زمینه‌ی مستضعف شدن قرار می‌گیرند.
همچنین، از آن روی که بازنشستگان وظیفه پرداخت بیمه به سازمان تأمین اجتماعی را ندارند، درآمدهای سازمان تأمین اجتماعی نیز کاهش می‌یابد و قادر به پرداخت مستمری بازنشستگی افراد نخواهد بود.

با توجه به افزایش سن بازنشستگی در بسیاری از کشورها، در حالی که در کشور ما اتفاق معکوسی رخ داده است، می‌توانیم به طرح بازنشستگی پیش از موعد کارمندان دولت در مجلس اشاره کنیم که اخیراً مطرح شده است.