دارنده چک کیست

یکی از اسناد حقوقی مهم و پراهمیت در مبادلات و معاملات شخصی، چک است.
این سند تجاری، طبق قانون تجارت، به عنوان یک وثیقه تجاری مهم و ارزشمند شناخته و قوانین مربوط به آن تفصیلی بررسی شده اند.
یکی دیگر اصطلاحاتی که در این زمینه استفاده می‌شود، مفهوم و معنای دارنده چک است.
به ویژه در مورد حقوق دارنده چک، تعریف این اصطلاح بسیار مهم و ارزشمند است.

به مناسبت فوق، در طول این مقاله، نیت ما این است که پس از شرح تعریف وضعیت قبض، به ارزیابی مالک قبض خواهیم پرداخت و سپس مفهوم نمایندگی مالک قبض را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

تعریف چک چیست

در تعریف کلی که از مفهوم چک وجود دارد، می‌توان آن را به‌عنوان یکی از اسناد تجاری مهمی به‌شمار آورد.
چک نوعی سند مالی است که امکان خرید کالا یا خدمات در زمان فعلی و پرداخت مبلغ آن در آینده را فراهم می‌کند.
به عبارت دیگر، زمانی که شخصی نیاز به خرید کالا یا خدمات دارد و تمایل دارد که مبلغ موردنظر را در زمان دیگری به فروشنده پرداخت کند، می‌تواند با استفاده از اسناد تجاری مانند چک این کار را انجام دهد.

در این وضعیت، صادرکننده چک، دستور می‌دهد به بانکی که دارای موجودی است، تا در زمان مشخص شده در چک، مبلغی که در برگه چک ذکر شده است را به دارنده چک پرداخت کند.
بدون توجه به تعریفِ رایج و اصطلاحی که از سند چک تقدیم شد، در ضمن، ماده 310 قانون تجارت نیز به 'چک' تعریف و توضیح قانونگذار خویش را پی گرفته است و بر اساس ماده مذکور:

چک یک اسناد است که با استفاده از آن، صاحب حسابی به نام بانک، موجودی خود را به صورت کامل یا جزئی به صندوق دیگری منتقل می‌کند.
این صندوق ممکن است به بانک خود برگردانده شود یا به فرد دیگری منتقل گردد.

منظور از دارنده چک کیست

در قسمت قبل به تشریح و تبیین مفهوم چک به عنوان یک سند تجاری مهم پرداخت کرده‌ایم که با سایر اسناد مالی نظیر سفته و برات تفاوت‌هایی دارد.
اما همانطور که در مقدمه نیز اشاره شد، از همان ابتدا تاکید شده است که از مزایای چک می‌توان با به اشتراک گذاری اطلاعاتی مرتبط با دارنده چک بهره‌برداری نمود.
بنابراین، در ادامه می‌خواهیم به بررسی دقیق این مسئله بپردازیم که کی دارنده چک است و دقیقاً منظور از دارنده چک چیست؟

بطور کلی، با توجه به آنچه در قسمت قبل بیان شد، می‌توان گفت که "معنای دارنده چک" یعنی شخصی است که چک را در اختیار دارد و به بانک مراجعه می‌کند تا مبلغ مربوط به چک را از بانک دریافت کند.
این معنا و تعریف از دارنده چک در ماده 11 قانون صدور چک مورد اشاره قرار گرفته است که بر اساس این ماده، به نوعی تعریف شده است.

مفهوم "دارنده چک" به فردی اشاره دارد که برای اولین بار چک را به بانک ارائه می‌دهد.
بنابراین، برای تشخیص شخصیت دارنده چک، می‌توان معیار زمانی را ارائه داد که هنگامی که فرد برای اولین بار به بانک مراجعه می‌کند تا مبلغ مربوط به چک را از بانک دریافت کند، او را به عنوان "دارنده چک" تشخیص داد.
در این حالت، بانک موظف است هویت شخصی فرد را روی یا پشت چک ذکر کند و همچنین تاریخ مراجعه دارنده چک به بانک را برای اقدامات آتی ثبت نماید.

تصویر روشنی از وضعیت دارنده چک می‌کشد.
او شخصی است که چک به نام او صادر شده است و می‌تواند به بانک مراجعه کرده و وجه مربوط به چک را مطالبه کند.
اما دارنده چک تنها شخصی که در این موضوع نظارت می‌کند نیست؛ بلکه در شرایط استثنایی، می‌تواند شخص دیگری هم باشد که در زیر به آن اشاره خواهیم کرد.

استثنائات دارنده چک

در بخش قبل، مفهوم "دارنده چک" را بررسی کردیم.
اما باید به این نکته توجه کنیم که این اصطلاح درباره برخی از انواع چک‌ها، قوانین و مقررات مختص به خود را دارد.
در این بخش، قصد داریم به استثنائات "دارنده چک" اشاره کنیم و آنها را تشریح کنیم.

از روزگاری می‌گذریم که شاید چکی به نام یک شخص خاص صادر شده و در ظهر یا پشت آن، نام این شخص مشخص شده و به امضای او نیز مجهز شده باشد.
این رویه باعث می‌شود که چک در واقع به نام یک شخص مشخص در ظهر یا پشت آن نوشته شده باشد و آخرین فردی که چک به نام او پشت نویسی شده است، به عنوان دارنده چک در نظر گرفته می‌شود.

روش دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، استفاده از کدهای HTML است.
در این روش، می‌توانیم از تگ‌های `` و `` استفاده کنیم.
تگ `` برای تاکید بر بخش‌های مهمی از متن استفاده می‌شود، در حالی که تگ `` برای بیان بخش‌های بسیار مهم و حیاتی از متن استفاده می‌شود.
می‌توان گفت که چک ممکن است در وجه شخص حامل باشد؛ به اصطلاح "چک حامل" که از جمله اسناد در وجه حامل محسوب می‌شود.
مفهوم و معنای چک در وجه حامل، آن است که چک حامل به چکی گفته می‌شود که در آن نوشته می‌شود 'در وجه حامل' (به حامل چک) بپردازید و نام شخص معینی در آن چک نوشته نمی‌شود.
در این صورت، هر شخصی که چک در دست او است، دارنده چک محسوب می‌شود.

"توجه داشته باشید که هر فردی که یک چک حامل را به بانک تحویل داده و امضا کرده باشد، مستحق دریافت آن می‌باشد و می‌تواند مبلغی را که در چک حامل آمده است، از بانک خود دریافت نماید.
شعبه بانک هم می‌بایست هویت و نشانی فرد را روی پشت چک ثبت کرده و پس از امضا گرفتن از او، مبلغ مورد نظر را به او پرداخت نماید.
"

نمایندگی دارنده چک

در بخش قبلی به توضیح موضوع "چه کسی دارنده چک است" پرداخته شد که در واقع "دارنده چک" عموما به شخصی اطلاق می‌شود که برای اولین بار به بانک مراجعه کرده و مبلغ چک را دریافت می‌کند.
اما در عمل، گاهی اوقات به دلایلی مانند بیماری یا مشغله کاری، "دارنده چک" قادر به حضور شخصی در بانک برای دریافت مبلغ چک نمی‌باشد.
به ویژه در مواردی نظیر "سرقت چک"، این امکان بیشتر می‌رود.

در مواقع زیر، به طور قانونی می‌توانید از نماینده‌ی خود استفاده کنید تا برای پیگیری وصول وجه چک، اقدامات قانونی را انجام دهد.
در این حالت، صاحب چک می‌تواند با ارسال وکیل، ولی، قیم یا قائم مقام مربوطه، وجه چک را از بانکی که چک را ارائه کرده است، دریافت نماید.

لازم به ذکر است که در صورتی که فرد دارنده یک چک از طریق نماینده‌ای اقدام کند، حتما باید اعتبار نمایندگی این فرد برای بانک مشخص و تایید شود.
بانک در اولین مرحله، مدارکی که شامل اطلاعات نماینده یا همکار دارنده چک است را بررسی می‌کند و سپس اطلاعات و آدرس آن را در پشت چک ثبت می‌کند و در صورت دریافت امضای نماینده، مبلغ چک به او پرداخت خواهد شد.