اعاده دادرسی کیفری

قانونگذار در آیین دادرسی کیفری برای جلوگیری از تضییع حقوق طرفین دعوا در نتیجه خطاها و اشتباهاتی که ممکن است در طول دادرسی رخ دهد، طرق شکایت از آرا و حکم‌های دادگاه را معین نموده است.
یکی از این طرق، "اعاده دادرسی" است که می‌تواند در دو حوزه دادرسی مدنی و کیفری انجام شود.
در واقع، اعاده دادرسی، آخرین راه برای شکایت از حکم قطعی است و در قانون آیین دادرسی کیفری، مرجع درخواست اعاده دادرسی و مهلت آن و نیز موارد اعاده دادرسی از آرا قطعی دادگاه به صورت واضح تعیین شده است.
در این مقاله به بررسی اعاده دادرسی کیفری، مهلت درخواست اعاده دادرسی و مرجع اعاده دادرسی از احکام قطعی دادگاه می‌پردازیم.

اعاده دادرسی کیفری و مهلت آن

زمانی که رای دادگاه صادر می‌شود، ممکن است یکی از طرفین دعوا به دلایل مختلف اعتراض کند.
در این نوع مواقع، قانونگذار روش‌های مختلفی برای اعتراض به رای دادگاه در قانون بیان کرده است.
یکی از این روش‌ها، فرجام‌خواهی و اعتراض شخص ثالث است.
همچنین، اعاده دادرسی نیز به‌عنوان یکی از روش‌های اعتراض به حکم قطعی صادره از دادگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این روش هم در دعاوی حقوقی و هم در دعاوی کیفری قابل استفاده است.

امکان اعاده دادرسی در امور کیفری یک راهکار بسیار موثر برای شکایت از حکم‌های صادره از دادگاه‌ها است.
طبق قانون آیین دادرسی کیفری، اشخاص زیر حق درخواست اعاده دادرسی را دارند: افراد محکوم شده، وکیل یا نماینده حقوقی محکوم شده، همسر و وراثان قانونی و وصیت‌کنندگان محکوم شده در صورت فوت یا غیبت آن‌ها، دادستان کل کشور و دادستان مجری حکم، که در ماده 475 از این قانون تعریف شده است.
مهلتی برای اعاده دادرسی در امور کیفری در قوانین آیین دادرسی کیفری وجود ندارد و قانونگذار تصمیم گرفته است که هر زمان که نیاز به اعاده دادرسی به وجود بیاید، امکان تقدیم درخواست وجود داشته باشد.

مرجع اعاده دادرسی از احکام قطعی دادگاه

برای اعاده دادرسی، افراد باید به یک مرجع خاص مراجعه کنند که طبق قانون دیوان عالی کشور، مجاز به درخواست اعاده دادرسی از احکام قطعی دادگاه می باشد.
طبق ماده ۴۷۴ و ماده ۴۷۶ قانون آیین دادرسی کیفری، درخواست اعاده دادرسی به دیوان عالی کشور ارائه می شود.
بدین ترتیب، اشخاصی که حق اعاده دادرسی را دارند می توانند درخواست خود را به دیوان عالی کشور ارسال کنند.
دیوان عالی کشور می تواند مواردی را که طرفین، به طوری که آراء اجرا شده یا اجرا نشده باشند، می توانند درخواست اعاده دادرسی را بررسی کنند.
در واقع، بررسی مواردی از این دست از قبیل:

کسی که متهم به ارتکاب جرم قتل شخصی باشد و به طور معجزه‌آسا زنده بماند.

در برخی موارد، ممکن است چندین فرد به ارتکاب یک جرم مشترک شوند، اما خلاف آنچه که برخی فکر می‌کنند، قانون بر نمی‌تواند بیش از یک فرد را به این جرم محکوم کند.
این یک محدودیت مهم است که تضمین می‌کند هیچکس به تنهایی نتواند به صورت نابجا متهم شود و هیچ تعداد متهم بیشتر از یک نفر برای یک جرم تعیین نمی‌شود.
این قاعده حمایتی مهم برای حقوق عادلانه و دستاوردهای قانون است.

«اگر برای یک فرد، اتهامات مختلفی به وسیلهٔ مراجع قضایی صادر شود، باید متنوعیتی در احکام داده شده وجود داشته باشد.
»

اگر در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد تقلبی یا شهادت دروغین گواهان اساس حکم بوده است و سایر تخلفات ذکر شده در ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری، پس از تقدیم درخواست افراد مورد حق برای اعاده دادرسی به دیوان عالی کشور و پس از تایید یکی از موارد فوق توسط دیوان عالی کشور و تعیین اعاده دادرسی، مجدداً پرونده به دادگاهی که قرار دادنامه قطعی را صادر کرده، ارجاع داده می‌شود و در غیر این صورت درخواست اعاده دادرسی رد می‌شود.
بنابراین، درخواست اعاده دادرسی به دیوان عالی کشور ارائه می‌شود و در صورت تایید صحت درخواست توسط دیوان، پرونده به دادگاهی که قرار دادنامه قطعی را صادر کرده، ارسال می‌شود تا رای قطعی اعلام شود.
در اینجا، دادگاه هم‌ارآیی یعنی دادگاهی است که صلاحیت مشابهی دارد و به ارتفاع و پایینی دادگاه صادرکننده رای وابسته نیست.