مفهوم دلیل و اهمیت آن

مفهوم دلیل در آیین دادرسی مدنی

"رهنمونی یا نشانی، یک دلیل است.
در زبان فارسی، دلیل به معنای راهنما، رهبری، نشان و علامت است.
اما در حقوق و به ویژه در آیین دادرسی مدنی، دلیل به دو شکل مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ابتدا، در مفهوم خاص، به هر وسیله‌ای که در قانون پیش بینی شده باشد و در مراجع قضایی با نشان دادن امری، سبب اقناع وجدان (ایجاد باور درونی) در دادرس می‌شود، 'دلیل' گفته می‌شود.
طبق ماده ۱۹۴ آیین دادرسی مدنی، 'دلیل عبارت است از امری که اصحاب دعوا برای اثبات یا دفاع از دعوا به آن استناد می‌نمایند'.
در همین مفهوم، مثلاً، گواهی دلیل شمرده می‌شود.
دوم، در مفهوم کلی، 'دلیل'، فراهم آوردن وسایلی است که وجدان دادرس را اقناع می‌کند.
بنابراین، وقتی می‌گویند 'بار دلیل بر دوش مدعی است'، منظور این است که تدارک، تهیه و ارائه وسایلی که وجدان دادرس را نسبت به واقعیت موضوع ادعا اقناع نماید، به عهده مدعی (ادعا کننده) است؛ به جایی که خواهان دعوا باشد یا خوانده دعوا.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد ویژگی‌های دلیل در حقوق و همچنین مفهوم آیین دادرسی مدنی، کلیک کنید.
"

اهمیت دلیل در آیین دادرسی مدنی

در قسمت قبل، به تحلیل مفهوم دلیل در حقوق و آیین دادرسی مدنی پرداختیم، اکنون در این قسمت در رابطه با اهمیت دلیل در آیین دادرسی مدنی بحث خواهیم نمود.
آیا می‌دانید دلیل‌ها چه اهمیتی در آیین دادرسی مدنی دارند؟ هنگامی که کسی ادعای داشتن حق را مطرح کرده و این حق او تضییع یا انکار شده باشد، او می‌تواند با مراجعه به مرجع صالح، وجود حق خود را و همچنین تضییع یا انکار آن از سوی طرف مقابل را به ثبت برساند، تا با صدور و اجرای حکم، طرف مقابل به ادای آن حق و یا شناسایی آن ملزم شود.
بنابراین، در عمل، داشتن حق تنها زمانی سودمند است که فردی که دارنده آن است، بتواند این ادعاها را با استناد به دلایل مناسب، ثابت نماید.
اثبات هر ادعا در مراجع قضائی به معنای بیان دلائل و مدارک مورد نیاز است؛ بنابراین، اگر شخصی ادعا کند که حقی دارد، اما نتواند آن را با دلیل نشان دهد، در حقوق و آیین دادرسی مدنی مانند شخصی است که در واقع، حقی ندارد.
به همین دلیل، اهمیت دلیل در آیین دادرسی مدنی به حدی است که برخی افراد آن را "حق بدون دلیل مانند کالای بی‌ارزش" یا "دلیلی را که حق را زنده می‌کند" توصیف کرده‌اند.