سفیه در حقوق به چه معناست

در زمینه حقوق، بعضی افراد به عنوان "محجوران" شناخته می‌شوند.
این به این معناست که آنها، مانند دیگر افراد، قادر به انجام تمام یا برخی از اقدامات حقوقی خود نیستند.
به همین دلیل، ضروری است تا حمایت‌های لازم از آنان انجام شده و از وقوع آثار منفی اجتماعی و حقوقی جلوگیری شود.

یکی از جنبه‌های حائز اهمیت در حقوق مدنی، شناخت محدودیت‌های اشخاص سفیه است که قادریت انجام برخی اعمال حقوقی را ندارند.
معاملات، که نقش مهمی در زندگی روزمره ما دارند، در تعامل با این اشخاص تأثیرات ویژه‌ای خواهند داشت.
لذا ضروری است که بدانیم کی را می‌توان سفیه نامید و چه شرایطی برای این منظور باید فراهم باشد.

در این مقاله قصد داریم درباره مفهوم قانونی سفیه صحبت کنیم.
سفیه در حقوق به چه معناست و چه تفاوتی با محجوران صغیر و مجنون دارد؟ همچنین، در ادامه قصد داریم تأثیر سفاهت بر اعمال حقوقی محجوران را بررسی کنیم.

سفیه یعنی چه

در نظر داشته باشیم که تعریف سفیه و مفهوم حقوقی آن بستگی به مفاد قانونی دارد.
برای به دست آوردن تعریف قانونی سفیه باید به قوانین مدنی مراجعه کنیم.
این قوانین شامل ماده‌های مختلفی است که حقوق افراد محدود شده، و سفیه از جمله افراد محدود شده است که تحت حمایت و مقررات این قوانین قرار می‌گیرند.

بر اساس قانون مدنی، به پرسشی که "سفیه کیست و چه معنایی در حقوق دارد" پاسخ می‌دهیم.
یک سفیه یا غیر رشید، به فردی اطلاق می‌شود که در امور مالی خود، بی عقلانی عمل می‌کند و قدرت درک و تفکر مناسبی درباره مسائل مالی و اقتصادی، ندارد.
این فرد به راحتی ممکن است در امور مالی و مادی تحت تأثیر گول‌زنی قرار گیرد و ضرر کند.

با توجه به این دلیل، لازم است که امور مالی و مادی که توسط اندیشه نابجا انجام می‌شود، توسط یک شخص دیگر تحت نظارت و بازبینی قرار گیرند تا منافع او محافظت شود.
به عنوان مثال، شخصی که اندیشه نابجا دارد و قادر به تشخیص صحیح ارزش کالا نیست، ممکن است مبلغ زیادی را به‌عنوان قیمت یک کالای بی‌ارزش پرداخت کند که این عمل به ضرر اوست.
پس از توضیح مفهوم قانونی اندیشه نابجا، در ادامه، درباره تفاوت آن با سایر افراد محدوده می‌گوییم.

تفاوت سفیه با صغیر و مجنون

در قسمت قبل، توضیح داده شد که مفهوم "سفیه در حقوق" و معنای قانونی آن چیست.
حال بعد از بحث درباره اینکه سفیه کیست، در این بخش از مقاله قصد داریم با بررسی تفاوت سفیه با دیگر مصادیق افراد محجور مانند صغیر و مجنون، در ادامه به شرح زیر پرداخته شود:تفاوت‌ها:1.
صغیر: صغیر به افرادی گفته می‌شود که بر اساس قانون قادر به اداره امور خود نیستند و به تربیت و نظارت دیگران نیاز دارند.
اما سفیه یک فرد بالغ است که از دریافت و استفاده درست از حقوق خود بی‌خبر یا عاجز است.
2.
مجنون: مجنون فردی است که به طور کامل توانایی درک واقعیت‌ها را از دست داده است و در عقل و عاقلیت خود محدودیت دارد.
اما سفیه هنوز توانایی درک واقعیت‌ها را دارد، اما ناتوانی در استفاده مناسب از حقوق خود دارد.
3.
سفیه: سفیه یک فرد بالغ است که توانایی درک واقعیت‌ها را دارد، اما به دلیل ناشناختن قوانین و حقوق خود یا ناتوانی در استفاده موثر از آنها، از دریافت حقوق خود محروم است.
بنابراین، این تفاوت‌ها نشان می‌دهند که سفیه از نظر قانونی با صغیر و مجنون متفاوت است.

متفاوتی بین "سفیه" و "صغیر" وجود دارد.
"صغیر" فردی است که به دلیل عدم رسیدن به سن بلوغ یا قوه تمیز، توانایی لازم برای انجام امور مالی و غیرمالی خود را ندارد و در این امور به اذن ولی و قیم خود نیاز دارد.
اما "سفیه" یا "غیررشید" فردی است که علی رغم رسیدن به سن بلوغ و قوه تمیز، به رشد کافی نرسیده است و نمی‌تواند در امور مالی خود تصمیمات عقلانی بگیرد.
در مقابل "صغیر" غیرممیز و ممیز است، تنها قادر به انجام امور مالی خود نیست و در این موارد به اذن ولی و قیم خود نیاز دارد.

تفاوت بین "سفیه" و "مجنون" در این است که "سفیه" فقط در تشخیص درست امور مالی خود توانمند نیست و برای انجام آن نیاز به موافقت ناظر یا نگهبان خود دارد.
معاملات مالی او در این زمینه اعتبار ندارد.
اما "مجنون" به طور کامل از قوه عقل محروم است و به همین دلیل نه تنها قادر به انجام امور مالی نیست بلکه به شایستگی انجام امور غیرمالی نیز نخواهد بود و همه معاملات او به بطلان می‌انجامد.

اعمال حقوقی سفیه

پیش‌بینی می‌شود که ما باید به تحلیل اجرایی قوانین در مورد افراد سلیقه‌مند بپردازیم.
قصد از اجرای میان‌بر حقوقی به این معنی است که چگونگی انجام امور مالی و غیرمالی فرد سلیقه‌مند را تشخیص دهیم و اعمالی که فرد به آن‌ها صلاحیت دارد را تشخیص دهیم.

با توجه به ماده ۱۲۱۴ قانون مدنی، معاملات و تصرفات سفیهانه و غیر رشیدانه در اموال خود قابل اجرا نیست، مگر آنکه اجازه نماینده قانونی یا ولی مالک داده شده باشد، چه این اجازه قبلاً داده شده باشد و چه پس از انجام عمل مذکور صورت گیرد.
بنابراین، تملک بدون دریافت هرگونه رضایت از نوعی که باشد، غیر قانونی است.

براساس این ماده، می‌توان گفت که اجرای حقوقی که باعث مداخله یک فرد غیرمتخصص و غیرمربوط به امور مالی شخص می‌شود، درست و بدون مشکل است و نیازی به تایید از طرف دیگری ندارد.
اما اگر شخص غیرمتخصص بخواهد در امور مالی مداخله کند، این اقدامات باید توسط ولی عقل یا قیم منصوب شده تایید شود، در غیر این صورت اعمال غیرقابل اجرا خواهد بود.

مسئولیت مدنی و کیفری سفیه

در این قسمت، نیاز داریم تا به تحلیل پیرامون تعهدات سفیه در حوزه‌های مدنی و کیفری بپردازیم و تشریح کنیم که آیا سفیه در صورت ارتکاب جرم یا تصرفات خود، مجازات خواهد شد و حتی آیا متولی خسارت به طرح شده است، دیگری است یا خیر و به عبارت دیگر، تعهدات از نظر حقوقی و جزایی ناشی از سفیه چگونه تعریف می‌شوند و به چه میزانی صادق هستند.

براساس ماده 1216 قانون مدنی، اگر کسی که بی‌‌عقل، مجنون یا سفیه است، خسارتی به کسی برساند، ضامن او مسئول است.
به همین ترتیب، می‌توان گفت مسئولیت مدنی سفیه به تنهایی برقرار است و در صورت بروز خسارت، باید آن را جبران کند.