ساقط شدن مهریه بعد از مرگ زن

مطابق با مرسوماتی که در هنگام عقد نکاح وجود دارد، برای تعیین مهریه‌ای که باید به زن پرداخت شود، این میزان مالی را مرد قول می‌دهد که در زمان ازدواج به زن ارائه دهد.
به همین دلیل از زمان ازدواج، مرد متعهد است که در صورت درخواست زن، مهریه را پرداخت کند.
همچنین زن نیز حق دارد در هر زمان که بخواهد، مهریه خود را مطالبه کند.
این نشان می‌دهد که پرداخت مهریه (معروف به صداق) وظیفه‌ای است که بر عهده مرد قرار دارد و تنها با انجام این تعهد و یا بخشش آن توسط زن، وظیفه مرد منتفی می‌شود.

در اینجا مسئله‌ای مهم مطرح می‌شود: "آیا مرگ یک زن باعث ابطال مهریه می‌شود؟" این سؤال اهمیت و ضرورت دارد زیرا برخی افراد فکر می‌کنند که اگر یک زن فوت کند، مهریه‌اش باطل و در نتیجه حق مطالبه مهریه به دلیل وفات زن منقضی شده و شوهر دیگر هیچ تکلیفی درباره مهریه زن فوت شده ندارد.
اما این تصور نادرست است؛ زیرا مهریه زن در صورت فوت او قابل مطالبه توسط ورثه‌ها است و در پیوستن این واقعه نه ابطال و نه لغو می‌شود.

در این مقاله، به بررسی تکلیف مهریه زوجه پس از فوت او می‌پردازیم و به سؤالاتی که مطرح می‌شود، پاسخ می‌دهیم.
آیا مرگ زن باعث ساقط شدن مهریه می‌شود؟ به چه کسانی مهریه زن فوت شده می‌رسد؟ روش محاسبه مهریه زن فوت شده چگونه است؟ همچنین، در انتها به توضیح مهریه مادر پس از فوت پدر می‌پردازیم.

آیا مرگ زن مهریه را ساقط می‌کند

با توجه به قوانین مدنی، به محض انجام عقد درست و معتبر بین یک زن و مرد، حقوق و وظایفی برای آنها بوجود می‌آید.
یکی از مهم‌ترین این حقوق و وظایف، «مهریه زوجه» است که استوار بر مالکیت محض زن است.
در واقع، مهریه یا صداقیه‌ای که توافق شده، بعد از عقد برای زن تعیین می‌شود و او هر زمان که بخواهد می‌تواند ادعا کند ویژه خودش مهریه را دریافت کند.
علاوه بر این، مرد نیز مکلف است که در هر زمانی که همسرش درخواست کند، مهریه خود را پرداخت کند.

بنابراین، به طور مشهود، پرداخت مهریه برای مرد تبدیل به یک بدهی مهم شده است که او را مدیون همسرش می کند.
این مانند سایر بدهی های دیگر است، مثل قرض گرفتن از شخص دیگر.
قاعده این بدهی یا بدهی به قوت خود باقی می ماند تا مرد مهریه زوجه را به طور کامل و به طور کامل به دستورات زن پرداخت کند و یا اینکه زن با همکاری با همسر، از دریافت مهریه خود صرف نظر کند و یا به طور خلاصه تصمیم بگیرد مهریه را بخشید.

گاهی اوقات اتفاق می افتد که یکی از اعضای زوجین، مرد یا زن، قبل از پرداخت مهریه یا در حالی که بخشی از آن پرداخت شده است، درگذشت و فوت می کند و در نتیجه مسئله پرداخت مهریه بعد از این اتفاق نامعلوم خواهد ماند.
در مقاله "مهریه زن بعد از فوت همسر" توضیح داده شده است که پس از مرگ مرد، همچنان حق مهر یا صداق زن باقی می ماند و زن می تواند درخواست خود را به ارث برنده های همسر فوت شده ارائه داده و پرداخت مهریه را درخواست کند.

تا در صورتی که زن درگذشته باشد، وضعیت مهریه چگونه است؟ آیا مهریه زن فوت شده از طرف شوهر تعلق می‌گیرد و مهریه باطل می‌شود؟ پاسخ به این سؤال منفی است.
به عبارت دیگر، حق مهریه زن فوت شده همچنان به اعتبار خود باقی می‌ماند.
ممکن است این سؤال مطرح شود که چرا و چگونه؟ آیا زنی که دیگر زنده نیست می‌تواند مهریه خود را درخواست یا دریافت کند؟

برای پاسخ به این سؤال، باید توضیح دهیم که زمانی که زن ازدواج می‌کند، مهریه‌ای که از شوهر خود دریافت می‌کند، حق یا درخواست مالی است که قبل از وفات شوهر پرداخت می‌شود.
بنابراین، پس از فوت شوهر، حق مالی یا مهریه زن ساقط یا باطل نمی‌شود، بلکه شوهر مکلف است که در صورتی که وراثت زن درخواست کردند، مهریه زن فوت شده را به آنها پرداخت کند.
زیرا بعد از فوت هر شخص، به طور عمومی حقوق مالی او به وراثت می‌رسد.
لذا، وراثت مهریه زن فوت شده نیز یکی از حقوق ورثه‌برداران است که آنها می‌توانند از طریق نمایندگی از متوفی درخواست و دریافت حقوق و مالی او را داشته باشند.

بی شک، اشاره به این نکته خطیر است که حق مهر و مهریه برای زن فوت کرده، مختص به جنس زن برقرار نیست.
به عبارت دیگر، در صورتی که زنی از طریق عقد موقت یا صیغه به مردی وابسته شده و در اثر فوت او، ارثبری ایجاد شود، وراثان وی می توانند مهر و مهریه اش را ادعا کنند.
این نکته در مقاله "مهریه زن در عقد موقت" به صورت دقیقتر شرح داده شده است.

مهریه زن فوت شده به چه کسانی می رسد

در بخش قبل، به سؤالی پاسخ داده شد که آیا در صورت وفات یا اجهاض همسر، صحت مهریه زن باطل می‌شود؟ در پاسخ آن گفته شد که اینگونه نیست و ورثه‌های زن می‌توانند مهریه یا صداق زن متوفی را مطالبه کنند و از آن بهره‌مند شوند.
اما ممکن است سوالی مطرح شود که مهریه زن فوت شده به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

به منظور پاسخ به این پرسش، ابتدا باید توضیح دهیم که چه افرادی ورثه زنان هستند و در واقع اگر یک زن فوت کند، کدام افراد قانوناً می توانند از او ارث ببرند.
پس از شناختن ورثه زن، مشخص خواهد شد که مهریه زن در صورت وفات به چه افرادی واگذار می شود.

بر اساس ضوابط حقوق مدنی، قانون مقرر می‌کند که در قرارداد ازدواج دائم، هر دو زن و شوهر از هم ارث‌ب‌برند.
به عبارت دیگر، اگر زن با مردی در قرارداد ازدواج دائم مشغول شده و در طول این ازدواج فوت کند، مرد به عنوان ورِثِه او محسوب می‌شود.
اما به علت اینکه مهریه زن فوت شده نیز باید توسط مرد پرداخت شود (بدهکار و طلبکار بر روی شخص یکی جمع شده است)، ما حصّه ارثی که متعلق به مرد است را از مهریه زن کنار می‌گذاریم و سایر ورِثِه را بررسی می‌کنیم.

هنگامی که یک زن فوت می‌کند و فرزندانی داشته باشد، فرزندان نیز جزء ورثه‌ی وی حساب می‌شوند.
بنابراین، آن‌ها می‌توانند ادعای مهریه مادر فوت شده خود را مطرح کرده و پدر یا ناپدرشان ملزم است مهریه مادر آن‌ها را بپردازد.

در صورتی که پدر و مادر، علاوه بر فرزند، در حالت زنده بودن نیز هستند، آنها نیز جزو وراث زن محسوب می‌شوند و می‌توانند به عنوان وراث درخواست مهریه فوت شده‌ی دخترشان را داشته باشند.
همچنین همسر زن موظف است از مهریه دخترش به آنها نیز سهمی تعلق دهد.

نکته کلی و مهمی که در پاسخ به این سوال باید ذکر کرد، این است که مهریه زنی که درگذشته است به وراثت خانواده‌اش می‌رسد.
طبق قانون ارث، مهریه بین ورثگان تقسیم می‌شود.
به عنوان مثال، اگر زن متوفی فرزندی نداشته باشد، نیمی از اموال برای شوهر باقی خواهد ماند و یک سوم سهم به مادر و دو سوم سهم به پدر اختصاص می‌یابد.
در مقاله "نحوه تقسیم ارث مادر" این مسائل به تفصیل توضیح داده شده است.

اینجاست که دست مادر کوچکی در دستان چشمانم می‌شود و گاه، با خودم تکان می‌خورم از غصه‌های بچگی که از من بی‌دلیل می‌گذشت.
.
.
هر زنی که با شکوه مادری و عشق همسری در این دنیای پرسر و صدا واقع می‌شود، سهمی از این داستان را نیز برمی‌دارد.
سهمی که برابر یک چهارمی از ارث شوهرش است و بقیه ارث به فرزندان خواهر و برادرش تعلق می‌گیرد.
پسر، دو برابر دختر از این ارث بهره‌مند خواهد شد و همچنین حق دارد مهریه مادر خود را دریافت کند.
اما در صورتی که علاوه بر همسر و فرزندان، مادر و پدری هم فوت کرده باشد، این داستان پیچیده‌تر می‌شود.
در این حالت، شوهر یک چهارمی از ارث را به خود اختصاص می‌دهد در حالی که پدر و مادر هر کدام یک ششمی از ارث را بهره‌مند می‌شوند و بقیه‌ی ارث متعلق به فرزندان می‌شود.
اینجاست که زن به عنوان فرزند، همسر و مادری رویاهای درون خود را شکوفا می‌کند و هر روایزی که به خودش می‌دهد، زندگی جدیدی را برای خود و بچه‌هایش باز می‌سازد.
زنی که همه‌ی سهمیه‌ها را در دست دارد و تا زمانی که توده‌ی خاصی را در خود داشته باشد، همچنان در این داستان حاضر خواهد بود.

در صورتی که زندگی اش با از دست رفتن یکی از افراد نزدیک خانواده‌اش، مانند همسر یا فرزند، تحت تاثیر قرار گیرد و در عین حال برادران و خواهران او نیز درگذشته باشند و والدین در زندگی نباشند، مهریه بر اساس نسبت به سایر خویشاوندانی که حقوق میراث دارند، واگذار می‌شود.
آنان می‌توانند از همسایگان درخواست دریافت صداق زن پس از فوت را داشته باشند.

مهریه زن فوت شده چگونه محاسبه می شود

تا قبل از این، درباره اینکه آیا مهریه زن بعد از مرگ باطل می‌شود یا نه، پاسخی ارائه داده بودیم.
همچنین، به این سوال پاسخ داده بودیم که مهریه زن فوت شده به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟ همانطور که قبلاً گفته شد، وارثان زن فوت کرده ممکن است شامل فرزندان، پدر و مادر و همسر وی باشند.
اما یک سوال مطرح می‌شود که چگونه مهریه زن فوت شده محاسبه می‌شود؟ به عبارت دیگر، زمانی که زن فوت می‌کند، مهریه‌اش به چه صورتی محاسبه می‌شود؟ آیا مبلغ مهریه‌ای که در هنگام ازدواج تعیین شده است، ملاک محاسبه و پرداخت مهریه زن است، یا مهریه زن به نرخ روز محاسبه می‌شود؟

در پاسخ به این پرسش باید بگوییم که مطابق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، اخذ مهریه با نرخ روز صورت می‌پذیرد.
اصطلاحاً «مهریه به نرخ روز» نامیده می‌شود.
اگر مهریه به صورت نقدی مانند پول نقد باشد، متناسب با تغییرات شاخص قیمت سالانه در زمان پرداخت، محاسبه و پرداخت می‌شود.
به عبارت دیگر، ارزش مهریه در زمان پرداخت آن بر اساس قیمت روز است.
این موضوع به دلیل وجود تورم در کشور اهمیت دارد.
در صورتی که مهریه زوجه به صورت پول رایج (به جای اشیاء دیگر مانند سکه‌های بهار آزادی یا خانه و.
.
.
) باشد، می‌توان آن را با توجه به ارزشی که در روز پرداخت دارد، مطالبه و دریافت کرد.
همچنین، در صورتی که شرایط لازم برای پرداخت مهریه زن توسط مرد فراهم نشود، مرد می‌تواند اعسار از پرداخت مهریه را اعلام کند.

به عنوان یک مثال، در سال 70، میزان صداق زن با مبلغ ۱۰۰,۰۰۰ تومان تعیین شده است و در سال 1400، مهریه قرار است توسط مرد پرداخت شود.
با ارائه همان مبلغ، نمی‌توان الزامی را از زیر و رو کرد، بلکه باید مبلغ ۱۰۰,۰۰۰ تومان براساس میزان تورم کشور تعدیل شده و در سال 1400 به عنوان زن مهر پرداخت شود.

البته در رابطه با این موضوع که آیا "مهریه زن پس از درگذشت" به نرخ روز محاسبه می‌شود یا خیر، اختلاف نظر وجود دارد.
برخی معتقدند که وراث قادر هستند تا "مهریه زن فوت شده" را به نرخ روز دریافت کنند.
اما در عین حال، نظری هم وجود دارد که در صورت فوت زن، وراث قادر به دریافت "مهریه" وی به نرخ روز نمی‌باشند و تاریخ فوت زن، اصلی‌ترین مبنا برای محاسبه مهریه زن فوت شده است.

این تفاوت به دلیل وجود تبصره در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، که در بند ۳ آیین نامه اجرایی آن ذکر شده است، پدید آمده است.
این تبصره مربوط به مهریه زن پس از درگذشت همسر می‌شود که بر اساس آن برای پرداخت مهریه، تاریخ درگذشت همسر را باید در نظر گرفت.
از این رو، در صورتی که مهریه باید از دارایی‌های بازمانده از همسر فوت کرده پرداخت شود، تاریخ فوت همسر به عنوان مبنا برای محاسبه مهریه استفاده می‌شود.
با توجه به این ماده، می‌توان نتیجه گرفت که روش محاسبه مهریه در صورت فوت نیز به این صورت است که وراثت دوستداران زن می‌توانند مبلغ مهریه زن فوت شده را بر اساس ارزش آن در سال فوت زن مطالبه کنند و از طرفی امکان دریافت مهریه همسر فوت شده را به نرخ روز ندارند.

درباره موضوع "مهریه زنان فوت شده" بحث می‌کنیم، که می‌تواند از نوع پول نقد باشد.
اما اگر مهریه زن فوت شده به صورت سکه بهار آزادی یا ملک باشد، وراثت‌داران می‌توانند به همان مقدار تعیین شده مهریه را دریافت کنند.

مهریه مادر فوت شده بعد از فوت پدر

پس از بیان کلیاتی درباره مهریه زوجه بعد از فوتش، می خواهیم به این موضوع بپردازیم که آیا فرزندان می توانند مهریه مادر فوت شده خود را حتی بعد از فوت پدر مطالبه کنند؟ به عبارت دیگر، در صورتی که پدر و مادر هر دو فوت کرده باشند، فرزندان چگونه می توانند مهر یا مالیات مادر را از ترکه پدر فوت شده خود بخواهند؟

تو در شرایطی که همسر زن فوت شده (پدر) ازدواج مجددی نداشته و خودش هم فوت کرده باشد، طرح چنین سوالی اصلاً مفید نیست.
این به دلیل این است که مهریه زن به صورت ارث به فرزندان منتقل می‌شود و نیازی به بحث در این مورد وجود ندارد.
این سوال معمولاً در شرایطی مطرح می‌شود که زن فوت کرده باشد و سپس شوهرش مجدداً ازدواج کند و در ادامه مرده باشد.

در این حالت، زمانی که همسر دوم مجاز به دریافت مهریه از میراث همسر قبلی است، برای فرزندان همسر اول نیز پیش می‌آید که آیا آن‌ها نیز می‌توانند پس از فوت پدر، مهریه مادر خود که فوت کرده است را از ترکه او مطالبه کنند یا نه؟ آیا مهریه مادر فوت شده بعد از فوت پدر باطل می‌شود یا حق مطالبه آن‌ها حفظ می‌شود؟

پاسخ به سؤال مذکور بله است.
همانطور که در بخش‌های قبل توضیح داده شده، مهریه زن فوت شده حق قانونی وراثت است و این حق قانونی تحت هیچ شرایطی ساقط نمی‌شود.
بنابراین، حتی اگر پدر نیز فوت کرده باشد، فرزندان می‌توانند اقدام به مطالبه مهریه مادر کنند.
با این حال، تفاوتی که وجود دارد این است که در این صورت باید مهریه فوت شده مادر را از ترکه یا ارثیه پدر فوت شده درخواست کنند و این موضوع نیاز به رسیدگی دادگاه با طرفیت وراثت دارد که از مهریه ارث نبرده و درخواست آن، مهریه فوت شده مادر است.

یک سناریو دیگر نیز ممکن است وجود داشته باشد که زنی تصمیم به ازدواج مجدد گرفته و با ابراز تمایل به انجام عقد ازدواج دوم، مهریه‌ای برای خود تعیین کرده باشد.
اما همسر دوم زن فوت کرده و پس از مدتی هم همسر دوم (ناپدری فرزندان) نیز فوت می‌کند.
در این صورت، مهریه زن فوت شده که پرداخت آن بر عهده همسر دوم بوده است، توسط فرزندان زن از شوهر اول، از اموال ناپدری قابل مطالبه و دریافت خواهد بود.
به منظور دریافت مهریه، فرزندان باید دعوای مطالبه مهریه مادر فوت شده را علیه ورثه مرد فوت شده مطرح کنند.