رفع تعهدات ارزی

کالاهای صادر شده به دلیل اینکه با وارد شدن ارز به کشور همراه بوده، نقش بسیار اساسی در رشد و پیشرفت اقتصاد یک کشور ایفا می‌کنند.
با این وجود، در سال‌های اخیر، گاهی در برخی موارد، کالاهای صادرشده توسط برخی از صادرکنندگان، همراه با واردات ارز نبوده‌اند که این موضوع، توجه دولت‌ها را به خود جلب کرده است.

به منظور حل این مشکل، بانک مرکزی در سال ۱۳۹۷ دستور العملی را تصویب کرد که شیوه بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور را تعیین می‌کند.
بر اساس این دستور العمل، صادرکنندگان مکلف هستند با استفاده از سامانه "نیما" و طبق مقررات مربوطه، به منظور رفع تعهدات ارزی خود اقدام کنند.
در غیر این صورت، صادرکنندگان حق برخورداری از معافیت‌های مالیاتی را نخواهند داشت.

لذا، با توجه به اهمیت و مهمیت این موضوع برای صادرکنندگان، در اینجا در این مقاله فراهم آورده‌ایم ، ابتدا به سوالی که منظور از "رفع تعهدات ارزی" چیست، پاسخ خواهیم داد.
و سپس، پس از معرفی سامانه نیما، مهلت، نحوه و روش‌های انجام آن را توضیح خواهیم داد.
در پایان نیز، در مورد بخشنامه مربوط به "رفع تعهدات ارزی"، به آن اشاره خواهیم کرد.

منظور از رفع تعهدات ارزی چیست؟

برخلاف واردات کالا و خدمات به کشور که منجر به خروج ارز از کشور می‌شود، صادرات کالا و خدمات به کشورهای دیگر، باعث ورود ارز به اقتصاد کشور می‌شود که از عوامل مهم رشد و شکوفایی اقتصاد کشور است.
طبق ماده 141 قانون مالیات مستقیم، درآمد حاصل از صادرات کالا و خدمات به‌طور کامل از مالیات معاف است، و درصد این معافیت برای صادرات مواد خام 20 درصد است.

با این وجود، یکی از چالش‌های اخیر در زمینه صادرات کالا و جریان ورود ارز به کشور و اثرات آن بر زنجیره اقتصاد داخلی، این است که گاهی اوقات برخی از تولیدکنندگان، بر خلاف انتظار، صادرات کالا به خارج از کشور با واردات ارز به داخل همراه نمی‌شود.

این موضوع در سال‌های اخیر باعث بروز مشکلاتی برای دولت و اقتصاد شده است.
صادرکنندگان از تحریک‌های دولتی مانند معافیت مالیاتی بهره‌مند بوده‌اند.
همچنین، با ورود ارز و عدم جایگزینی بخشی از کالاها و خدمات تولیدی ایرانی که خارج شده‌اند، مسئله‌ای را ایجاد کرده است.

لذا، در چند سال اخیر، برای مقابله با اقدامات غیرقانونی برخی از صادرکنندگان، دولت قوانین و مقررات متعددی را تصویب و اجرا کرده است.
این تدابیر همگی به منظور برخورد موثرتر با این مشکل، با ارائه ضمانت اجرای قانونی آنها، طراحی شده‌اند.

« به همین دلیل، در سال ۱۹۹۷، بانک مرکزی دستورالعملی با عنوان "نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور" صادر کرد.
»

مطابق دستورالعمل مذکور، تولیدکنندگان کالا و خدمات موظف هستند تا تعهدات ارزی خود را رفع کرده و درآمد حاصل از صادرات را به منظور بهبود چرخه اقتصادی کشور، طبق دستورالعمل های مربوطه، به دست آورند.

در بند (ع) تبصره 6 قانون بودجه سال قبل کشور، معافیت مالیاتی صادرات تنها در صورتی اعمال می‌شود که ارز حاصل از صادرات، طبق قوانین معین شده، به چرخه اقتصادی کشور بازگردانده شده و تعهدات ارزی در زمان مقرر و از طریق سامانه مربوطه برطرف شود.

با توجه به این که صادرکنندگان از مالیات معاف هستند، اما مالیات صادرات این اشخاص در هنگام خروج کالا از گمرک وصول می‌شود.
با این حال، این اشخاص می‌توانند با بازگرداندن ارز حاصل از صادرات و تسویه بدهی‌های ارزی خود از طریق سامانه مربوطه، مالیات پرداخت شده را طبق قانون بازیابی کنند.

در این راستا، در سال ۱۴۰۰، تصویب بسته سیاستی اجرایی برگشت ارز به وسیله صادرکنندگان، توسط کمیته ماده (۲) شورای عالی هماهنگی اقتصادی صورت گرفت.
طبق این بسته، صادرکنندگان می‌توانند در مهلت های مقرر قانونی، با بازگردانی ۹۰ درصد ارزش پروانه های صادراتی اعلامی توسط گمرک جمهوری اسلامی ایران، برای رفع تعهدات ارزی خود، به چرخه اقتصادی کشور کمک کنند.

روش های رفع تعهدات ارزی

برای اینکه صادرکنندگان، بتوانند تعهدات ارزی خود را رفع کرده و از معافیت مالیاتی مربوطه بهره‌مند شوند، نیاز است طبق دستورالعمل نحوه رفع تعهدات ارزی، با استفاده از یکی از روش‌های قانونی و در مهلت تعیین شده، ارز حاصل از صادرات را به چرخه اقتصاد کشور بازگردانند.
در این بخش به توضیح روش‌های نحوه رفع تعهدات ارزی پرداخته می‌شود که طبق بسته سیاستی برگشت ارز حاصل از صادرات، مصوب کمیته ماده ۲ شورای عالی هماهنگی اقتصادی، به شرح زیر می‌باشند:برای رفع تعهدات ارزی:

1. روش اول: صادرکننده می‌تواند بصورت مستقیم از طریق بانک مرکزی، ارز را به چرخه اقتصاد کشور بازگرداند.
   
2. روش دوم: صادرکننده می‌تواند خدماتِ غیرنقدی را به معادن کشور ارائه کند و به این ترتیب ارز حاصل از صادرات را رفع تعهد نماید.
   
3. روش سوم: صادرکننده می‌تواند با استفاده از خدمات بازرگانی داخلی، مانند واردات کالا یا خدمات، ارز را بازگرداند.
   

توصیه می‌شود صادرکنندگان، برای رفع تعهدات ارزی خود، هرچه سریع‌تر و طبق مقررات، اقدام کنند.

فروش ارز حاصل از صادرات را می‌توان به صورت حواله در سامانه نیما انجام داد.

انتقال ارز حاصل از فروش بین‌المللی، به مؤسسات بانکی و مراکز تبدیل ارز مجاز، به صورت اسکناسی و یا اوراق بهادار.

انجام فعالیت‌های واردات به جایگاه حائز اهمیت بسیاری در سیستم اقتصادی کشور ما می‌رسد.
این فعالیت‌ها به منظور تأمین نیازهای داخلی و افزایش ظرفیت تولید صورت می‌گیرند.
در عین حال، صادرات نیز جهت تعادل تجاری و توسعه اقتصادی کشور بسیار حائز اهمیت است.
بنابراین، به منظور تسهیل هرچه بیشتر واردات، نیاز است تا بستری برای افزایش صادرات فراهم شود تا تعادل و توازن در معاملات تجاری حاکم گردد.
به همین دلیل، سیاست‌گذاران و مسئولان اقتصادی می‌بایست از هر جهت تلاش کنند تا با ایجاد اقدامات مناسب و تسهیلات لازم، صادرات را تشویق و تسریع نمایند.


از طرف دیگر، برای افزایش صادرات و تقویت بخش صنعت و تولید کشور، لازم است منابع در دسترس تولیدکنندگان باشد تا بتوانند به صورت کفایت‌برای تامین نیازهای داخلی باقی بمانند.
واردات نیز در برخی موارد امکان‌پذیر است، اما به شرطی که ریسک‌ها و مزایا به درستی سنجیده شود تا به تضمین منافع کشورمان منجر گردد.
برای این منظور، برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌های دقیق و کارآمد برای اجرای صادقانه و عادلانه‌تر معاملات تجاری بین المللی مورد نیاز است.
با توجه به اهمیت هر دو عامل واردات و صادرات، لازم است که سیاست‌هایی برای هر دو مورد به نحوی تدوین شود که به تعالی اقتصادی کشور بیانجامد و توسعه پایدار و مطلوب را ممکن سازد.

انتقال ارز می‌تواند با صادرات به فرد دیگر صورت بگیرد.

در حقیقت این فاز پس از وقوع شیوع ویروس کرونا (COVID-19)، تصمیم گیری هایی در راستای کاهش تحرکات نقدینگی و همچنین ایجاد تعادل در بازارهای پولی اتخاذ شده است که مرکز اصلی آن به بازپرداخت و گسترش وام ها و سبده های مالی شبه دولتی می پردازد.
از طرفی به منظور حمایت از صندوق ملی موسسات و شرکت های مختلفی نیز وام داده و در نهایت در همان وقت اقدام به استفاده از روشهایی مانند شبا و پرداخت الکترونیکی نموده اند تا بهبود رشد و انتقال روند مالی را تسریع و پر کاربرد نمایند.

سامانه ارز مسافرتی یک سامانه است که امکان ثبت نام و دریافت ارز در مقدار محدود و با نرخ قیمت دولتی را برای افراد فراهم می‌کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، توصیه می‌شود که به مقاله زیر مراجعه کنید.

سامانه رفع تعهدات ارزی

یکی از مسائل حیاتی مرتبط با رفع تعهدات ارزی در صادرات، در اینجا بحث می‌شود.
آیا روشی قابل قبول برای رفع تعهدات ارزی وجود دارد که از طریق سامانه یا وب‌سایت خاصی انجام شود؟ به عبارت دیگر، چه آدرسی برای سامانه رفع تعهدات ارزی در صادرات وجود دارد؟

نحوه و مراحل رفع تعهدات ارزی

بلافاصله پس از اینکه صادرکنندگان برای پرداخت مالیات صادرات خود اقدام می‌کنند، لازم است تا به منظور بازگشت این مالیات، تعهدات ارزی خود را برآورده کنند.
راه‌های مختلفی برای رفع تعهدات ارزی وجود دارد که می‌توان به آنها اشاره کرد.
یکی از روش‌های ممکن عبارت است از: استفاده از حساب‌های ارزی و نقدینگی، تسویه تجاری با کشورهای خارجی و یا سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ارزی.
توجه داشته باشید که بر اساس قوانین مالیاتی، صادرکنندگان می‌بایست این تعهدات را بلافاصله پس از پرداخت مالیات صادرات خود و براساس تعهدات قانونی اقدام نمایند.

در سامانه نیما، می توانید با استفاده از حواله، ارزی که به دست آمده استخراج از فروش صادرات خود را انجام دهید.

انجام عملیات واردات به ارزش از بین رفته در برابر عملیات صادرات انجام شده است.

انتقال ارز به دست طریق صادرات به فرد دیگر

باید مبلغی که به صورت وام ارزی از بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری، فاینانس، حساب ذخیره ارزی و صندوق توسعه ملی گرفته‌ایم، به آنها بازپرداخت کنیم.

انتقال ارزی که از فروش محصولات صادراتی حاصل می‌شود به بانک‌ها و صرافی‌های مجاز، به شکل اسکناس، ممکن است.

از آنجا که بین روش‌های مختلف برای رفع تعهدات ارزی صادرات قرار داریم، اولین روش، یعنی فروش ارز حاصل از صادرات، از طریق سامانه آنلاین نیما برای متقاضیان امکان‌پذیر است.
در این قسمت، می‌خواهیم نحوه و مراحل رفع این تعهدات را از طریق سامانه نیما تشریح کنیم.
برای انجام این مراحل، می‌توانید به راهنمای تصویری زیر مراجعه کنید:تصویر راهنما در این قسمت قرار دارد

برای دسترسی به سامانه نیما و انجام فرآیند حل تعهدات ارزی صادرات، مرورگر خود را باز کنید و آدرس سامانه جامع تجارت را به صورت ntsw.
ir جستجو کنید.
پس از بارگذاری سامانه، روی دکمه ورود در بالا سمت چپ کلیک کنید.

اکنون، نام کاربری خود را در قسمت نام کاربری و کلمه عبور خود را در قسمت کلمه عبور وارد کرده و بر روی دکمه ورود کلیک کنید.

در مرحله فعلی از روند رفع تعهدات ارزی صادرات، برای شروع اقدامات، ابتدا از منوی عملیات مربوط به ارزها استفاده کنید، سپس زیر منوی مدیریت عملیات ارزی، بر روی گزینه فروش ارز کلیک کنید.

در یک صفحه جدید، بر روی دکمه اضافه کردن عرضه جدید کلیک کنید.

اکنون، می توانید مشخصات مرتبط به ارزی که می خواهید آن را بفروشید، را در کادرهای مناسب وارد نموده و در پایان، گزینه "ثبت و تمام" را کلیک نمایید.

اکنون، برای پیگیری فروش ارز، در بخش "عرضه ها" و در ردیف معامله خود در جدول زیر، بر روی دکمه "جزئیات" کلیک کنید.
این دکمه را بر روی ردیف مربوط به معامله‌ی خود پیدا کرده و به آن کلیک کنید تا به جزئیات آن معامله بروید.
اگر پیشنهاد خرید ارز متعلق به شما توسط یک صرافی ثبت شده است، شما قادر خواهید بود آن را مشاهده کنید.

در قسمت حال حاضر از فرایند تسویه تعهدات ارزی صادرات، شما می‌توانید با وارد کردن اطلاعات مرتبط به مبلغ ارزی مورد نظرتان، نام بانک، شماره حساب، شماره شبا و نام صاحب حساب، با کلیک بر روی دکمه "انتخاب"، پیشنهاد مبادله ارزی ارائه شده را مورد قبول خود قرار دهید.

در ادامه، بر روی دکمه جزئیات کلیک کنید و از قِسمت معاملات در صفحه اصلی حساب کاربری خود، جدولی را که در پایین صفحه قرار دارد بررسی کنید.

در یک صفحه جدید، در قسمت واریز وجه حواله از سوی صرافی، اطلاعات را ملاحظه می کنید.
اگر این اطلاعات موافقت شما را به دنبال دارد، دکمه صدور حواله ارزی را فشار دهید.

با استفاده از سامانه‌ی نیما، می‌توانید مراحل فروش ارز حاصل از صادرات را طی کنید و برای اخذ معافیت مالیاتی خود اقدام کنید.
در این سامانه، مراحل فروش ارز به صورت حواله و طبق قانون رفع تعهدات ارزی صادرات، به پایان می‌رسد.

مهلت رفع تعهدات ارزی

معمولا در خصوص رفع تعهدات ارزی صادرات، یکی از سوالاتی که جواب آن به دنبال می‌گردد، مدت زمان انتفاع از این تعهدات تا چه مدت ممکن است باشد؟

جهت سهولت و تسریع فرایند گشایش تعهدات ارزی صادرات، دولت به منظور کمک به صادرکنندگان تا ارزهای حاصل از فروش خود را بازیابی کنند و بدون هیچ مشکلی در چرخه اقتصادی کشور عمل کنند به روش‌های متنوعی برای رفع تعهدات ارزی توسط صادرکنندگان اقدام کرده است.

با این وجود، راهکار اصلی، ساده ترین و کم خطرترین روش برای رفع تعهدات ارزی صادرات، فروش ارز حاصل از صادرات است.
این روش با استفاده از حواله در سامانه نیما صورت می‌گیرد.
در بخش‌های قبلی، مراحل انجام این روش به همراه راهنمایی تصویری، شرح داده شده است.

البته، باید توجه داشت که، مخالف گمانه‌های بسیاری، سیستم "نیما" که از طریق آن، صادرکنندگان می‌توانند برای رفع تعهدات ارزی خود اقدام نمایند، همان سامانه جامع تجارت با آدرس ntsw.
ir است.
افراد متقاضی می‌توانند پس از ورود به حساب کاربری خود، از منوی عملیات ارزی، و سپس زیرمنوی مدیریت عملیات ارزی و گزینه فروش ارز، ارز حاصل از صادرات خود را به صورت حواله فروشی عرضه کنند و تعهدات ارزی خود را برآورده نمایند.

در سال هزار و سیصد و نود و هفت، بانک مرکزی برای اولین بار دستورالعملی را برای بازگشت ارزهای ناشی از صادرات به چرخه اقتصادی کشور تصویب کرد و اعلام کرد.
تحت این دستورالعمل، صادرکنندگان موظف شدند که برای بازگرداندن ارزهای وارداتی خود به چرخه اقتصاد، از یکی از روش‌های نحوه رفع تعهدات ارزی صادرات استفاده کنند.