اثبات مالکیت

در قوانین قضایی کشور ما، بسیاری از دعاوی‌ها مطرح شده‌اند.
یکی از این دعاوی، دعایی است که باید مالکیت را اثبات کرد.
در این دعوا، خواهان به دنبال ثابت کردن مالکیت یک مالکت منقول یا غیر منقول است و خوانده نیز تلاش دارد تا این مالکیت را انکار کند و مالکیت خود را ثابت کند.

نکته‌ی مهمی که در این دعوای مالی باید توجه شود، این است که اثبات مالکیت با استناد به دلایل مشخص، قابل تحقق است و مدارک لازم جهت اثبات آن باید به دادگاه ارائه شود.

با توجه به اهمیت بالای این موضوع، مقاله حاضر در ابتدا به بررسی "مسأله مالکیت" می‌پردازد.
عوامل و دلایل مختلفی که مالکیت را ثابت می‌کنند، به‌عنوان مدارک ضروری برای تأیید آن، از جمله سند عادی و رسمی، بررسی شده است.
در ادامه، در مورد رویه قضایی برای ثبت و اثبات مالکیت توضیحاتی ارائه شده و یک نمونه درخواست برای این ادعا نیز ارائه شده است.

دلایل اثبات مالکیت

"اثبات مالکیت (حقی که مالک نسبت به یک مال دارد و به وسیله‌ی آن، می‌تواند کمال استفاده را از مال خود ببرد)، همچنین اثبات وقوع بیع، یکی از دعاوی رایج در سیستم قضایی می‌باشد.
این دعوا، همانند سایر دعاوی، نیازمند ارائه‌ی ادله خاصی جهت اثبات است و نیازمند تقدیم نمونه دادخواست قانونی نیز می‌باشد.
در این بخش، به تشریح این ادله می‌پردازیم و سپس، به بیان مدارک ضروری برای این دعوا می‌پردازیم و در انتها، نمونه دادخواست آن را ارائه خواهیم کرد.
"

برای توضیح عوامل مؤثر در اثبات حق مالکیت، لازم است به دو قانون مهم یعنی آیین دادرسی مدنی و قانون مدنی مراجعه کنیم.
اما قبل از شرح نکات این عوامل، باید توجه کنیم که مطابق ماده ۱۹۴ قانون آیین دادرسی مدنی، هر چیزی که خواهان در خصوص دعوا و خوانده در خصوص مدافعت به آن ارجاع می‌دهد، به عنوان دلیل در نظر گرفته می‌شود.
عوامل اثبات مالکیت شامل تثبیت مالکیت یک ملک عبارتند از:

سند یک پیکره یا مدرک رسمی است که جزئیات و اطلاعات مهم درباره یک معامله، قرارداد یا امر خاصی را در بر می‌گیرد.
سند ممکن است شامل اسناد قانونی، قراردادها، سند مالکیت، حکم قضایی و سایر مدارک مهم باشد.
استفاده از تگ em در سند می‌تواند قسمت‌هایی که بیشتر اهمیت دارند را تاکید نماید، در حالیکه استفاده از تگ strong می‌تواند قسمت‌هایی را که بسیار مهم هستند را برجسته سازد.

دلیلی که بسیار حائز اهمیت در میان دلایلی است که حق مالکیت را ثابت می‌کند، مربوط به سند است.
طبق ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی: "سند عبارت است از هر نوشته‌ای که مورد استناد قرار گیرد و در قضاوت‌ها و دفاع‌ها مورد قبول قرار بگیرد".
البته، باید به این نکته توجه داشت که نوشته‌ای تنها در صورتی می‌تواند به عنوان سند قابل استناد باشد که توسط طرف متعهد، امضا شده باشد.
به عبارت دیگر، امضا یا هر نماد دیگری مانند اثر انگشت، اجزای اساسی سند هستند.

سند، جهت اثبات مالکیت، دارای دو نوع است: سند رسمی و سند غیررسمی.
سند رسمی به معنای سندی است که توسط مقامات دولتی رسمی و با رعایت تکالیف قانونی آن‌ها و بر اساس قوانین، ثبت و تنظیم می‌شود (مانند سند ثبتی مالکیت و سند خودرو) و باقی اسناد، به عنوان اسناد غیررسمی شناخته می‌شوند (مثل قولنامه).

اقرار باشدکه استفاده از برچسب‌های HTML نظیر em و strong در تغییر کامل متن زیر را در زبان فارسی انجام دهید.
اجازه بدهید بگویم: چیزی که من می‌خواهم بگویم، بسیار مهم است.
اعتراف می‌کنم که زندگی بی‌خطر و ناامید کننده نیست.
اقرار کنم که هر روز با انرژی و اشتیاق جدیدی روی مسیر خود قدم می‌گذارم.
برخی اوقات چشم اندازهایی شفاف و روشن را در ذهن خود به تصویر می‌کشم.
ضمناً، می‌توانم همه چیز را بهبود ببخشم و به هدف‌هایم دست یابم.
انسان یادگیری‌پذیری هستم و تمامی فرصت‌های موجود در زندگی را بهره‌برداری خواهم کرد.
خلاصه می‌گویم، من آماده‌ام تا با اعتماد به نفس، تصمیم‌های صحیح و تلاش بی‌وقفه، به رشد و پیشرفتم ادامه دهم.

ماده ۱۲۵۹ قانون مدنی، در تعریف اقرار، به عنوان یکی از دلایل اثبات مالکیت، از جمله ثابت کردن مالکیت ملک مقرر داشته: « اقرار، عبارت از اخبار به حقی است، برای غیر بر ضرر خود.
» بنابراین، اگر دعوای اثبات مالکیت، علیه شخصی مطرح شده و خوانده، با حضور در دادگاه، مالکیت خواهان را بپذیرد، این اقرار خوانده، ولو یک مرتبه انجام گیرد، موجب اثبات مالکیت خواهد شد.

اعتراف یکی از اقسام مختلف است که شامل دو دسته زیر می‌شود: اعتراف در دادگاه و اعتراف خارج از دادگاه.
اعتراف در دادگاه به معنای اعلام اعترافی است که در سند دادخواست یا لایحه‌ای که به دادگاه تقدیم شده، صورت می‌گیرد یا در جلسه دادگاه مطرح می‌شود و در صورت رسیدگی به پرونده ثبت می‌شود؛ در سایر موارد، اعتراف خارج از دادگاه خواهد بود.

شهادت به معنای فداکاری و تضحیت برای یک ایده، ارزش یا هدف است.
آن بیانگر آمادگی برای قربانی شدن برای بدست آوردن چیزی بزرگتر است.
در هنگامی که فرد به طور آزادانه و با اراده خود تصمیم می‌گیرد برای حفظ حقایق، اعتقادات یا اصول خود، به شهادت برسد، این امر به عنوان اعتبار بالا و بزرگی از دیدگاه جامعه شناخته می‌شود.
زندگی‌های زیادی از فردی تا شخصیت‌های تاریخی، در راستای ایده‌ها و اعتقادات خود، در مسیر شهادت قرار گرفته‌اند.
شهادت نماد وجدان و احترام است و این مفهوم به عنوان بخشی از هویت ملی برخی کشورها استفاده می‌شود.
به عنوان مثال، در کشور ما، ایران، شهیدان برای حفظ استقلال، استحکام و خودمختاری کشور تلاش کردند و در مسیر آن به شهادت رسیدند.
طرز فکر و خدمات این شهدا، بر جامعه‌ی ما تأثیرات عمیقی گذاشته است و ارزش بالایی دارد.
شهادت همچنین یک اصل اخلاقی و مذهبی است.
در بسیاری از ادیان، ایده‌آل است که در راه خدمت به خدا، به شهادت برسیم.
این مفهوم از نظر دینی نشانگر میزان ایمان، داوری و پاکیزگی فرد است.
باید به شهادت‌هایی که به وجود می‌آیند، به عنوان چیزی ارزش‌مند نگاه کرد و به خاطر آن‌ها احترام و تجلیل داشت.
این شهادت‌ها، نماد اراده و ابتکار برای رسیدن به عدالت، آزادی و صلح هستند.

یکی از دلایل موثر برای تأیید مالکیت، یافتن شواهدی است که نشان دهنده مالکیت ملک مورد ادعا است.
در اینجا، شهادت می‌تواند یکی از این شواهد باشد.
شهادت به معنای ارائهٔ توسط یک شخص غیر متعلق به خواهان یا خواندهٔ دعوا است که مالکیت ادعاشده را تأیید کند.
به عنوان مثال، در صورتی که در یک دعوای مربوط به اثبات مالکیت یک خودرو، شخصی ثالث بتواند شهادت دهد که فروش خودرو توسط خوانده به خواهان به انجام رسیده است.

مسلما، برای تأیید مالکیت، شهادت لازم است که برخی شروط را داشته باشد.
این شروط شامل عدالت، ایمان و بلوغ می‌شوند.
همچنین، طبق بند ب ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی، چون دعوای مالکیت به عنوان یک دعوی مالی محسوب می‌شود، برای تأیید آن نیاز به شهادت دو مرد یا یک مرد و دو زن وجود دارد.

اماره تصرفاماره تصرف به معنای رصد و ثبت هزینه‌ها، درآمدها، سرمایه‌گذاری‌ها و سایر تراکنش‌های مالی است.
این فرآیند معمولاً توسط سازمان‌ها و شرکت‌ها برای ارزیابی و کنترل مالی استفاده می‌شود.
اماره تصرف به شرکت‌ها کمک می‌کند تا درک بهتری از وضعیت مالی خود پیدا کنند و تصمیم‌گیری‌های بهتری در مورد برنامه‌ریزی مالی داشته باشند.
از جمله اماره‌های تصرف می‌توان به درآمد شرکت، هزینه‌های تولید، هزینه‌های اداری، سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته و سایر فعالیت‌های مالی اشاره کرد.
اماره تصرف یکی از ابزارهای مهم مدیریت مالی است تا شرکت‌ها قادر باشند پیشرفت خود را ارزیابی کنند و بهبودهای لازم را اعمال کنند.

یکی از دلایل مهم برای اثبات مالکیت مورد تأکید در قانون مدنی، تأکید بر ضرورت ثابت کردن مالکیت ملک با استفاده از مدارک قانونی است.
از جمله این مدارک، اماره تصرف است.
در ماده 1235 قانون مدنی، تعریف این دلیل به شرح زیر است:« تصرف، بعنوان یکی از عناصر مالکیت، می تواند دلیلی بر مالکیت ملک باشد، مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.
»توجه: می توانید از تگ‌های و برای تأکید و اهمیت‌بخشی به برخی بخش‌ها استفاده کنید.

مفهوم تصرف در واقع یک نوع قدرت است که طرفی بر یک مال دارد.
با این قدرت، انواع استفاده‌های رایج از آن مال برای شخص ممکن می‌شود.
به عبارت دیگر، اگر یک درخواست اثبات مالکیت یک خودروی اتومبیل مطرح شود و خواهان هیچ دلیلی برای ادعای خود نداشته باشد، اما مدعی به تصرف خود بر خودرو با استناد به این مطلب که این خودرو در چند سال گذشته در تصرف و پارکینگ منزل او بوده، باشد، حکمی برای مالکیت خود آن فرد تصدیق خواهد شد.

قسم یا سوگند

مطابق ماده ۲۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی، در تمامی دعاوی مالی که اثبات آن‌ها بدون دلائل معتبر و مدارک دیگر باشد، سوگند شرعی می‌تواند به عنوان ملاک و مستند صدور حکم دادگاه در نظر گرفته شود.
بدین ترتیب، در دعوای اثبات مالکیت نیز که به عنوان یک دعوی مالی محسوب می‌شود، استفاده از سوگند یا قسم، می‌تواند به عنوان یکی از عوامل اثبات مالکیت مورد استفاده قرار گیرد.

برای ثابت کردن مالکیت خود، مدعی باید با استناد به یک قسم یا سوگند، از یکی از عوامل مورد قبول برای اثبات مالکیت استفاده کند.
بر اساس ماده ۲۷۲ قانون آیین دادرسی مدنی، برای این منظور، در پرونده نباید دلیل دیگری وجود داشته باشد و همچنین شخص مدعی علیه باید ادعای مطرح شده را رد کند.
در صورتی که این شرایط فراهم شود، مالکیت مورد ادعا توسط مدعی مورد قبول قرار گرفته و مالکیت مال به شخص مدعی علیه منتقل خواهد شد.

باید توجه داشت که طبق بند ب ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی، در صورتی که امکان تهیه شهود به تعداد کافی برای خواهان وجود نداشته باشد، وی می تواند با ارائه یک شاهد مرد یا دو شاهد زن، همراه با سوگند خوردن، اقدام کند تا اثبات مالکیت را از جمله ثابت کردن مالکیت ملک انجام دهد.

مدارک لازم برای اثبات مالکیت

با توجه به اهمیت دلایل اثبات مالکیت که درخواست کننده یا خواننده به آن‌ها استناد می‌کند، ضرورت دارد که مدارک مناسب نیز به دادگاه ارائه شود تا ادعا یا دفاع فرد، تایید شود.
به همین دلیل، در اینجا به سوالی پاسخ می‌دهیم که مدارک لازم برای ثابت کردن مالکیت از جمله تایید مالکیت چیست؟

در اینجا می‌توانید در مورد "اسناد عادی و رسمی" بیشتر بدانید.
بخش مهمی از هر سازمان، از جمله شرکت‌ها، ادارات و سازمان‌های دولتی، تولید و استفاده از اسناد عادی و رسمی است.
اسناد عادی به معنای اسناد روزمره است که برای انجام امور روزانه به کار می‌روند، مانند نامه‌ها، ایمیل‌ها و یادداشت‌ها.
از طرف دیگر، اسناد رسمی اسنادی هستند که توسط مقام‌ها و سازمان‌های دولتی، به منظور ضبط و انتقال اطلاعات اهمیت بالا، تهیه و استفاده می‌شوند.
قوایی که این اسناد را تهیه می‌کنند، اغلب نیازمند استفاده از توسعه‌دهندگان وب و طراحان وب هستند.
اسناد عادی اغلب شامل متن‌هایی با فونت معمولی است که می‌توان با قرار دادن ویژگی em درون تگ‌های HTML استفاده از تاکید کردن یا اشاره کردن به آن‌ها.
اما اسناد رسمی به دلایلی نیاز به نشانه‌گذاری بیشتری دارند.
برای اینکه شما متن رسمی را مشخص کنید، می‌توانید از ویژگی strong درون تگ‌های HTML استفاده کنید تا آن را برجسته کنید و به آن اهمیت بیشتری بدهید.
درنتیجه، با استفاده از اسناد عادی و رسمی، سازمان‌ها می‌توانند ارتباطات خود را مدیریت کرده و اطلاعات را به صورت قابل فهم و قابل اعتماد ارائه کنند.

اگر بخواهیم مالکیتی را ثابت کنیم، نیاز است که سندی که این مالکیت را نشان می‌دهد را به دادگاه ارائه دهیم.
در این راستا، در زمان ثبت دادخواست در دفترخدمات قضایی، باید اصل سند یا تصویری معتبر از آن را اسکن کرده و همراه دادخواست به دادگاه ارسال کنیم.
همچنین، در جلسه اول دادرسی نیز باید اصل سند را ارائه داد.
به طور مشابه، طرف مقابل نیز باید اصل مدارک خود را در جلسه اول دادرسی ارائه کند.
قراردادها، سند رسمی و رسیدهای پرداخت وجه، همگی از مدارکی هستند که می‌توانند برای ثابت کردن مالکیت استفاده شوند.

اقرارنامهاقرارنامه یک سند رسمی است که توسط دو طرف برای تایید تعهدات و توافقات کتبی ایجاد می‌شود.
این سند عموماً حاوی جزئیات و شرایط دقیق قرارداد می‌باشد و برای جلوگیری از ابهام و اختلافات آینده بین طرفین استفاده می‌شود.
اقرارنامه اغلب به عنوان ابزار حقوقی مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند به صورت کتبی یا الکترونیکی تهیه شود.
توضیحات:- سند اقرارنامه معمولاً از قسمت‌های مختلفی تشکیل می‌شود از جمله: عنوان، مقدمه، بندهای متعدد شامل مفاد توافق، تاریخ امضاء و امضاء طرفین.
- اقرارنامه می‌تواند در بخش‌های مختلفی از زندگی روزمره مورد استفاده قرار بگیرد، از جمله: قراردادهای اجاره، قراردادهای کاری، قراردادهای مالی و .
.
.
نکات مهم:- قبل از امضای اقرارنامه، طرفین باید شرایط و مفاد آن را به دقت مطالعه کنند و در صورت نیاز، با کمک یک وکیل مشاوره لازم را دریافت کنند.
- اقرارنامه باید به صورتی تنظیم شود که تمامی ضوابط قانونی را رعایت کند و معتبر باشد.

در صورتی که میخواهیم مالکیت یک ملک را ثابت کنیم، اقرار کردن از جمله دلایلی است که میتواند مدرکی برای اثبات مالکیت باشد.
این مدرک میتواند به صورت یک اقرارنامه تهیه شود که میتوان آن را به صورت رسمی در یکی از دفاتر اسناد رسمی تنظیم کرد یا به صورت لایحه ای به دادگاه ارائه داد.
البته لازم نیست اقرارنامه به صورت یک نوشته صریح باشد و اگر اقرارکننده به صورت شفاهی در دادگاه حاضر شده و تقریر خود را ارائه کند، اقرار وی قابل قبول خواهد بود.

استشهادنامه

در صورتی که فردی قصد داشته باشد ادعاهای خود را با استناد به شهادت شاهدان اثبات کند، لازم است نمونه دادخواست مربوطه را تهیه کند.
برای این منظور، باید یک استشهادیه تنظیم کرده و در آن، مشخصات و آدرس شاهدان را ثبت نماید و این استشهادیه باید توسط شاهدان امضا شود.
البته، این استشهادیه به تنهایی کافی نیست برای اثبات مالکیت و نیاز است که شاهدان پس از تعیین وقت توسط دادگاه، به محاکمه حاضر شوند و شهادت خود را در دادگاه اعلام کنند.

اثبات مالکیت با سند عادی و رسمی

یکی از دلایلی که می‌تواند مالکیت را ثابت کند، حضور سند است.
در واقع اثبات مالکیت با استفاده از سند می تواند به صورت رسمی یا عادی صورت بگیرد و در این دو نوع سند امکان اثبات وجود دارد و تفاوت چندانی بین این دو نوع سند وجود ندارد.
با این حال، باید به چند نکته خاص توجه کرد.

تفاوت انکار و تردید در مقابل سند عادی این است که در صورت ادعای جعل، مدعی می‌بایست ادعای خود را با اثبات‌های قوی تایید کند.
اما در انکار و تردید، شخصی که بر اساس سند عمل می‌کند، باید اصالت سند را با ارائه دلایل و مدارک مورد قبول، اثبات کند.
البته این قاعده برای سند رسمی نمی‌گردد، زیرا در این حالت تنها امکان ادعای جعل وجود دارد.

در رابطه با املاک، توجه شما به ماده 22 قانون ثبت املاک بسیار اهمیت دارد.
این ماده تعیین می‌کند که پس از ثبت یک ملک مطابق قوانین و مقررات در دفتر املاک، تنها طرفی که به نام او ملک ثبت شده است یا طرفی که مالکیت ملک مزبور به او منتقل شده و این انتقال نیز در دفتر املاک ثبت شده است و یا ارثیه ملک توسط او به دست آمده است، به عنوان مالک قرار خواهد گرفت.
بهتر است تاکید ویژه‌ای بر این نکته قائل شوید که از طریق این ثبت و ثبوت در دفتر املاک، دولت معامله‌گرانی را شناسایی نمی‌کند که فقط ادعاهای خالصانه دیگران را پذیرفته یا به آنان اعتماد می‌کند.
به عبارت دیگر، فقط از طریق ثبت رسمی در دفتر املاک، مشخص خواهد شد که کدام فرد مالک حقیقی ملک است.
برای اطمینان بیشتر در خصوص اموال و املاک خود، می‌توانید از همین الان اقدام به ثبت آنها در دفتر املاک بنمایید.
این کار می‌تواند در حفظ حقوق شما به عنوان مالک مزبور و در پیشگیری از هر نوع تقلب و تخلف مالی مفید واقع شود.
با توجه به مهم بودن موضوع، توصیه می‌شود در انجام این امر و دریافت اطلاعات دقیق و صحیح از دفتر املاک، از نکاتی همانند استفاده از برچسب‌های HTML از قبیل قوی و تاکید شده در جزئیات مورد نظر استفاده کنید.

بنابراین، دربارهٔ این اموال، سند عادی که در مراجع دولتی مشهود نیست، از نظر قانونی تاثیرگذار نیست.
اما، این معنا را ندارد که مالک سند عادی نمی‌تواند برای اثبات املاک خود اقدام کند.
به عبارت دیگر، سند عادی به صورت مستقیم در دادگاه در مواردی مانند خلع ید قابل قبول نمی‌باشد.

در نتیجه، مالک سند عادی می تواند به ابتدا برای تأیید اصالت سند و مالکیت خود بر ملک اقدام کند و پس از دریافت حکم دادگاه، با استناد به سند و حکم صادره، به اثبات دعوای خود اقدام کند.
البته، در مورد این موضوع نظرات مختلفی در محاکم وجود دارد که در بخش بعد به آن پرداخت خواهیم کرد.

دعوای اثبات مالکیت در رویه قضایی

این مبحث ثبت مالکیت از قلمرو دعاوی مربوط به دارایی‌های متحرک مانند خودرو و غیرمتحرک مانند املاک است.
با این حال، در شرایطی که مراحل قانونی طبق شرایط ثبت، ثبت رسمی اسناد برای املاک الزامی است، در خصوص ثبت مالکیت، مراجع قضایی اختلاف نظر داشته‌اند.
در این قسمت با عنوان «دعوای اثبات مالکیت در رویه قضایی» به بررسی این اختلاف نظر می‌پردازیم.

همان‌طور که در قسمت قبل بیان شد، طبق ماده ۲۲ قانون ثبت، در صورت ثبت یک ملک، دولت و سازمان‌های وابسته به آن مانند دادگاه‌ها، فقط فردی که سند رسمی به نام وی صادر شده است را به عنوان مالک تشخیص داده و به درخواست او اثر قانونی می‌دهند.

با توجه به این توصیف، در قوانین قضایی کشور ما، در خصوص موضوعی مانند ثبت مالکیت ملکی که با استناد به سند رسمی صورت می‌گیرد، اختلاف نظر وجود دارد.
برخی دادگاه‌ها بر اساس تصمیم وحدت رویه‌ای شماره 569 مورخ 10/10/1370 از هیات عمومی دیوان عالی، دعوای اثبات مالکیت بر اساس این نوع اسناد را با سند عادی قبول می‌کنند و به آن‌ها پاسخ می‌دهند.
اما نظر دادگاه‌های دیگر از این تصمیم ممکن است متفاوت باشد.

در برخی از دیوان‌ها و قوانین کشور ما، بر اساس آیین‌نامه شماره ۶۷۲ به‌تاریخ ۱۰/۱۰/۱۳۸۳ دیوان عالی، و با مراجعه به مواد قانون ثبت اسناد و املاک شامل ماده‌های ۲۲، ۴۶، ۴۷ و ۴۸ و نیز رای وحدت رویه، و در پیروان قانون تعیین تکلیف اراضی بدون سند رسمی، آراءی وجود دارد که اعتقاد دارند در دعوای اثبات مالکیت املاکی که دارای سند رسمی هستند، سند معمولی قابل قبول نیست.