ساختار دیوان عالی کشور

سلسلهٔ مراتب در حوزهٔ قضایی همواره توجه مسئولان و قانون‌گذاران را به خود جلب کرده است.
طبق آیین‌نامهٔ دادرسی مدنی و کیفری، باید در آغازین مراحل، پرونده‌های حقوقی و کیفری در دادگاه نخستین که صلاحیت قطعی در رسیدگی به آن موضوع را دارد، مورد بررسی قرار گیرند.

استخدام قضات با تجارب متفاوت

در حالی که قوانین شکلی، مانند قوانین آیین دادرسی کیفری برای موارد کیفری و قوانین آیین دادرسی مدنی برای موارد مدنی وجود دارد، ممکن است در برخی موارد این قوانین رعایت نشوند و یا قوانین ماهوی، مانند قوانین مدنی، قوانین تجارت و قوانین مجازات اسلامی نقض شود.
همچنین، در بعضی اوقات قضات ممکن است در پرونده‌هایی با همین موضوع، آراء متناقضی اعلام کنند.
در این حالت، نیاز به ارجاع و درخواست برای بررسی پرونده در یک مرجع بالاتر و ناظر وجود دارد.
این مرجع دیوان عالی کشور است که مسئولیت رسیدگی به اینگونه موارد را دارد.

در این مقاله به معرفی دیوان عالی کشور و ساختار آن پرداخته می‌شود.
دیوان عالی کشور یک نهاد قضائی مهم است که در اینجا می‌خواهیم ابتدا موقعیت دقیق آن را بیان کنیم.
سپس به توضیح ساختار و شعب آن و همچنین دادسرای کل خواهیم پرداخت.
اگر سوالاتی درباره محل قرارگیری دیوان عالی کشور و ساختار آن دارید، با ما همراه باشید.

معرفی دیوان عالی کشور

دیوان عالی کشور در اجرای اصل ۱۶۱ قانون اساسی بنا به وجود آمده است.
این سازمان، بالاترین مرجع نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم دادگستری است و دارای ساختار، شعب و وظایف متمایز خود می‌باشد.
وظایف دیوان عالی کشور عبارتند از: نظارت بر اجرای صحیح قوانین در محاکم، ایجاد و توحید رویه قضایی، حل اختلاف در صلاحیت و تعیین مرجع صالح، موافقت با اعاده دادرسی از احکام کیفری و رسیدگی به تخلفات رییس جمهور.

در پاسخ به سؤال "واقعاً کدام شهر دیوان عالی کشور قرار دارد؟"، باید گفت که دیوان عالی کشور در حال حاضر در شهر تهران و با داشتن 45 شعبه فعالیت می‌کند.
همچنین، قم نیز 5 شعبه و مشهد نیز 3 شعبه از دیوان عالی کشور دارد.
دیوان عالی کشور همانند سایر ساختارهای اداری، یک رییس دارد.
این رییس توسط رییس قوه قضاییه منصوب می‌شود و در طول 5 سال، مسئولیت رهبری دیوان عالی را بر عهده دارد.
رییس دیوان عالی کشور باید فردی مجتهد، عادل و آگاه از امور قضایی باشد.

ساختار دیوان عالی کشور

در بخش قبل، ما به شما درباره "دیوان عالی کشور" معرفی کردیم و بیان کردیم که این ارگان کجا قرار دارد.
این دستگاه، مرجع قضایی بالاترین درجه کشور است.
در این قسمت، قصد داریم تا در مورد ساختار "دیوان عالی کشور"، توضیحاتی ارائه دهیم و بگوییم که این ساختار چگونه است.
ساختار دیوان عالی کشور به شرح زیر است:مجمع تشخیص مصلحت نظام:این مجمع تشکیل شده از رهبریت معظم انقلاب، رئیس قوه قضاییه، رئیس مجلس شورای اسلامی، رئیس دیوان عالی کشور و رئیس دیوان عدالت اداری است.
این مجمع وظیفه تشخیص مصلحت‌های نظام و تصمیم‌گیری در مواردی مانند ابراز افکار نسبت به احکام قضایی است.
هیئت عمومی دیوان عالی:این هیئت از داوران دیوان عالی تشکیل شده است و مسئولیت رسیدگی به مواردی همچون طعن در احکام دادگاه‌ها و رسیدگی به دعاوی حقوقی را داراست.
هیئت عالی انضباطی:این هیئت مسئول رسیدگی به تخلفات قضایی کارکنان دستگاه‌های قضایی کشور است.
هیئت عالی حل اختلافات رأی‌گیری‌شده:این هیئت مسئولیت رسیدگی به اختلافات حاکمیتی بین دستگاه‌های قضایی را بر عهده دارد.
با وجود این ساختار، دیوان عالی کشور به عنوان یکی از اصلی‌ترین سازمان‌های قضایی کشور فعالیت می‌کند و نقش حیاتی در حفظ عدالت و اجرای قوانین دارد.

رییس دیوان عالی کشور، براساس تعیین رئیس قوه قضاییه، پیشنهاد می شود.
در این سمت، او برای یک دوره 5 ساله فعالیت خواهد کرد.

دیوان عالی کشور، دادسرایی است که به مسائل مربوط به دادسراهای سراسر کشور اختصاص دارد.

شعب دیوان عالی کشور، به سه دسته حقوقی، کیفری و تشخیص تقسیم می‌شوند.
هر شعبه حقوقی و کیفری، دو قاضی از قضات برجسته کشور را در بر می‌گیرد که یکی از آن‌ها رئیس و دیگری قاضی مستشار است.
درباره شعبه تشخیص نیز باید گفت که تعداد قضات آن پنج نفر است.
ساختار دیوان عالی کشور مطابق با این شعب، تحت تأثیر این قوانین فعالیت می‌کند.

هیئت‌های عمومی دیوان عالی کشور متشکل از هیئت عمومی وحدت رویه قضایی و هیئت عمومی شعب حقوقی و کیفری هستند.
هیئت عمومی وحدت رویه قضایی، با بررسی وصول آرا در موضوعات و موارد مشابه توسط قضات، در ساختار دیوان عالی کشور اقدام به توضیح وضع قضاوت متناقض می‌کند.

شعب دیوان عالی کشور

در اقدامات قبلی، ما به معرفی دیوان عالی کشور پرداختیم و شرح دادیم که آن کجا قرار دارد.
همچنین، ما درباره ساختار دیوان عالی کشور صحبت کردیم.
در این ساختار، واحدهای مختلفی وجود دارد.
در اینجا، ما قصد داریم به شما فهرستی از واحدهای موجود در ساختار دیوان عالی کشور ارائه کنیم.
واحدهای دیوان عالی کشور عبارتند از:۱.
شعبه امور حقوقی:این شعبه مسئولیت بررسی و رسیدگی به پرونده‌های حقوقی را برعهده دارد.
۲.
شعبه امور کیفری:این شعبه مسئولیت بررسی و رسیدگی به پرونده‌های کیفری و جنایی را برعهده دارد.
۳.
شعبه امور اداری و مالی:این شعبه درباره مسائل مالی و اداری دیوان عالی کشور فعالیت می‌کند و آنها را بررسی می‌کند.
۴.
شعبه روابط عمومی:این شعبه مسئولیت ارتباطات و رسانه‌های دیوان عالی کشور را بر عهده دارد.
۵.
شعبه تدوین قوانین:این شعبه وظیفه تدوین قوانین و مقررات دیوان عالی کشور را دارد.
۶.
شعبه حقوق بشر و شورای قضایی:این شعبه مسئولیت حمایت از حقوق بشر و همچنین همکاری با شورای قضایی را بر عهده دارد.
۷.
شعبه تحقیقات و توسعه:این شعبه به تحقیقات و توسعه در حوزه قضاوت و عدالت اختصاص دارد.
۸.
شعبه داوری و مصالحه:این شعبه مسئولیت حل و فصل نزاعات و رسیدگی به موارد داوری و مصالحه را بر عهده دارد.
این شعبه‌ها هر یک به بررسی و رسیدگی به موضوعات خاصی مرتبط هستند و به کارکرد دیوان عالی کشور کمک می‌کنند.

شعب حقوقی، به عنوان قسمتی از سیستم قضایی کشور، مسئول بررسی و رسیدگی به مسائل حقوقی است.
این شعب در دیوان عالی کشور بنشینده‌اند و با استفاده از آرایی که در مورد قضاوت بر مسائل مختلف صادر می‌شود، به پیگیری و حل و فصل مسائل حقوقی اختصاص می‌دهند.
استفاده از تگ‌های HTML مانند و در این متن نیز برای تاکید بیشتر بر برخی از اصطلاحات قانونی و قضایی بکار می‌روند.

مبحث کیفری: بعضی از موارد در زمینه‌های مختلف کیفری، قوانینی وجود دارند که حکم فرجامی نسبت به رای‌ها و تصمیمات کیفری دارند.
در این موارد، قوه قضائیه، تحت عنوان شعبه کیفری سیستم قضایی کشور، مسئول بررسی تصمیمات و حکم‌های فرجامی مربوط به موضوعات کیفری است.
استفاده از تگ‌های html مانند و نیز در صورت لزوم برای اشاره به قوه قضائیه و تصمیمات حقوقی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

موضوع: تصویب ذیل اصل تشخیص به موافقت رسیده است.

با توجه به این که یک رای صادره در اعاده دادرسی با شرع کشور مغایرت داشته است، رئیس قوه قضاییه موظف است تا بررسی کند که آیا رای صادره مغایر با شرع بوده است یا خیر.
در صورتی که رئیس قوه قضاییه به نتیجه‌ی این بررسی برسد که رای موضوع اعاده مغایر با شرع است، شعب تشخیص مکلفند رای را لغو کنند و به صورت کامل مورد را مجدداً بررسی کنند.

دادسرای دیوان عالی کشور ( دادسرای کل )

پس از توضیح دربارهٔ نظام قضایی کشور، در این قسمت، قصد داریم به معرفی دادگاه عالی کشور (دیوان عالی) بپردازیم.
همان‌طور که در بخش‌های قبلی دربارهٔ ساختار نظام قضایی صحبت کردیم، دادگاه عالی یکی از اجزای این ساختار است.