اظهارنامه قضایی چیست و چه کاربردی دارد

اظهارنامه چیست

بر اساس ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی، هر فرد می‌تواند قبل از ارایه دادخواست، حق خود را توسط ارائه یک اظهارنامه از طرف دیگری مطالبه نماید.
البته این حق مشروط به فرا رسیدن زمان مطالبه است.
بر اساس این ماده، نیازی نیست که برای مطالبه حقوق خود به دادگاه مراجعه کنیم.
به عبارت دیگر، ما می‌توانیم با استفاده از اظهارنامه قضایی و بدون حضور در دادگاه، فقط با ارسال اظهارنامه از طریق سامانه الکترونیکی قضائی، اقدام به دست یافتن به حق خود کنیم.
در گذشته، ارسال اظهارنامه تنها از طریق تکمیل فرم با مراجع قضایی امکان پذیر بود، اما اکنون با استفاده از درگاه خدمات الکترونیکی قضایی یا سامانه الکترونیکی قضائی، می‌توان یک اظهارنامه الکترونیکی قضایی را ثبت کرد.

با توجه به تعریف ذکر شده، ارسال اظهارنامه قضایی نوعی ابزار است که توسط قانونگذار برای ارسال اراده شخص به طرف مقابل فراهم می‌شود.
توجه داشته باشید که در بعضی موارد ارسال اظهارنامه قضایی الزامی است و در بعضی موارد اختیاری.
ارسال رسمی اظهارنامه در بسیاری از مواقع ممکن است به حل مشکلات مختلف کمک کرده و باعث جلوگیری از رفتار قضایی می‌شود.
به عنوان یک ابزار قضایی، اظهارنامه باید به شکل محترمانه تنظیم و بدون حاوی مطالب تهدیدآمیز باشد.
بنابراین آشنایی با نحوه تنظیم صحیح اظهارنامه، بسیار حائز اهمیت است.

اظهارنامه چه کاربردی دارد

به این سوال که اظهارنامه چه کاربردی دارد، باید گفت: اظهارنامه وسیله‌ای است که با استفاده از آن می‌توان درخواست مطالبه حق قبل از اقامه دعوا در محاکم قضایی را ارائه کرد.
هرچند ارسال اظهارنامه در برخی موارد اختیاری و در برخی موارد الزامی است.
مهمترین کاربرد اظهارنامه عبارت است از:- نشان دادن حقوق تعلق گرفته و تقاضای مطالبه آنها.
- ثبت فوری حقوق و مطالبات.
- حفظ حقوق قانونی و معنوی اشخاص.
- دستیابی به عرضه و تحویل خواسته‌ها.
- تعیین زمان و شروع عرضه خواسته.
- دستیابی به مبالغ و تسهیل دریافت آنها.
- مستندسازی و اثبات حقوق قبل از شروع دعوای قضایی.
- اتخاذ تدابیر نیرومندانه از جانب طرفین در قراردادها و تعهدات مالی.
برای جلوگیری از اتصال مستقیم بین کلمات، از علامت تگ‌ها استفاده شده است.
لازم به ذکر است که استفاده از تگ‌ها تنها برای تاکید بر کلمات مورد نظر است و در متن واقعی شما نیست.

زمانی که کسی بدهکار به ما باشد، ما می توانیم قبل از اقدام به تقاضای پرداخت بدهی، با استفاده از تعهد قوی و اعلام رسمی (اظهارنامه) حق خود را مطالبه کنیم.

زمانی که همسر تصمیم به ترک منزل می‌گیرد و شوهر مایل است قبل از اجبار برای میانجی‌گری، او را از طریق ارسال نامه عدم تمکین دعوت کند.

هنگامی که فردی متعهد به انجام یک وظیفه در برابر شخص دیگری باشد و این وظیفه را با اهمال انجام دهد، قبل از اقدام به ارائه دادخواست قانونی، می توان از او درخواست کرد که با تعهد خود را به انجام این وظیفه انعطاف پذیر ترک کند.

در صورتی که اشخاص به دنبال صلح و هماهنگی با یکدیگر هستند، می‌توانند این موضوع را با ارسال یک اظهارنامه به طرف مقابل خود، به اطلاع او برسانند.

در صورت عدم وجود دلیلی برای ثابت کردن ادعا و مراجعه به مراجع قضایی، می‌توان با استفاده از اظهارنامه و دریافت پاسخ از طرف مقابل، به دادگاه مراجعه کرده و نیز با استناد به پاسخ طرف مقابل، ادعا را تثبیت کرد.

وقتی نیاز است که چیزی را به شخصی تسلیم کنیم یا به عبارت دیگر وفای به عهد کنیم، اما طرف مقابل از پذیرش آن امتناع می‌کند، می‌توان با استفاده از اظهارنامه این کار را انجام داد.

وقتی دو طرف در یک معامله متعهد می‌شوند که یک داور معرفی کنند، اما نتوانند یا نخواهند در انتخاب داور به توافق برسند، ارسال اظهارنامه اجباری است و باید این موضوع برای آن‌ها انجام شود و از برچسب‌های HTML مانند و در اظهارنامه استفاده شود.

«ارسال اظهارنامه» از موارد ضروری دیگری است که زمانی لازم می‌شود که مستاجر تمایل داشته باشد به دلایلی نظیر پایان اجاره، مورد اجاره را ترک کند اما موجر از دریافت آن امتناع می‌کند.
در این حالت، مستاجر باید از طریق اظهارنامه از موجر درخواست کند که مالکیت مورد اجاره را تحویل دهد.

بر اساس قانون تملک آپارتمان‌ها مصوب ۱۳۵۹، در صورتی که مالک یا استفاده‌کننده سهم خود از هزینه‌های مشترک آپارتمان را پرداخت نکند، می‌توان با استفاده از اظهارنامه این هزینه‌ها را مطالبه کرد.

مطابق ماده ۱۳ قانون بیمه مصوب ۱۳۱۶، در صورتی که بیمه‌گر تصمیم به فسخ بیمه‌نامه بگیرد، باید در ظرف مدت ده روز از تاریخ ابلاغ مراتب، از طریق اظهارنامه یا نامه سفارشی این اطلاع را به بیمه‌گذار ارائه دهد.
پس از ابلاغ این اطلاع به بیمه‌گذار، تاثیر فسخ بیمه‌نامه آغاز خواهد شد.

با توجه به ماده‌ای در قانون مجازات، در صورتی که شخصی که مالکیتی را در یک ملک دارد از انتقال آن مطلع نشود و در مدت یک ماه پس از اطلاع از این امر، هیچ اظهارنامه‌ای به گیرندهٔ مال نفرستد، به عنوان معاون جرم به شمار می‌رود.

بر اساس بند 171 قانون آیین دادرسی مدنی ایران، هرگاه فردی مثل سرایدار، خادم، کارگر و همچنین هر امین دیگری، پس از ده روز از تاریخ ابلاغ حکم یا اظهارنامه مالک که در آن مال امانی مطالبه می‌شود، تصرف آن را رفع نکند، به عنوان یک متصرف عدوانی شناخته می‌شود.
بنابراین، طرف مقابل حقوق و مزایای مربوط به حقوقی که برای مباحثه درباره تصرف عدوانی وارد می‌شود، از جمله رسیدگی خارج از مهلت، می‌تواند بهره‌مند شود.

تفاوت اظهارنامه قضایی و دادخواست

همانطور که اشاره شد، "اظهارنامه قضایی" به عنوان یکی از ابزارها و منابعی که قانون گذار در اختیار افراد قرار داده است، به افراد این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به رفتن به دادگاه و ارائه درخواست رسمی، اراده خود و مشکلاتی که با طرف مقابل دارند را به او اعلام کنند تا به صورت صلح آمیز آنها را حل و فصل کنند.
به عبارتی، "اظهارنامه" یک نامه رسمی است که برای اعلام مساله به طرف مقابل استفاده می‌شود.
اما بعضی اوقات افراد قادر به حل و فصل مسائل به صورت مسالمت آمیز نیستند و به نتیجه‌گیری قضایی نیاز دارند؛ در این صورت می‌توانند از طریق سامانه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، درخواست خود را ارسال کنند.
در ادامه به تفاوت "اظهارنامه" و "دادخواست" می‌پردازیم:- "اظهارنامه": از جنبه اعلامی و اعطای حقوق به طرف مقابل استفاده می‌شود و ابزار درخواست صلح آمیز است.
- "دادخواست": منتهی به صدور یک حکم قضایی است و به منظور فیصله مساله‌ای میان طرفین ارائه می‌گردد.
توصیه می‌شود که در صورت نیاز به رسیدگی قضایی، از منابع ارائه دادخواست استفاده کنید، زیرا تأثیر وزن‌داری در تصمیم محاکم خواهد داشت.