در قانون کار ایران، مواردی وجود دارد که باعث می‌شود قرارداد کار به حالت تعلیق درآید. این موارد به عنوان موارد تعلیق قرارداد کار شناخته می‌شوند و از جمله مهم‌ترین آنها، اخذ مرخصی بدون حقوق توسط مشمولان قانون کار است. به همین دلیل، آشنایی با مفهوم مرخصی بدون حقوق و احکام مربوط به آن طبق قانون کار، ضروری است.

بنابراین، در اینجا می‌خواهیم در ادامه مقاله به موضوع مرخصی بدون حقوق براساس قوانین کاری بپردازیم و سپس احکام مربوط به مرخصی بدون حقوق را شامل مدت زمان، بازگشت به کار و سوابق کارگران را مورد بررسی قرار دهیم.

مرخصی بدون حقوق چیست

بطور کلی، قانون کار جمهوری اسلامی ایران برای مشغولان به کار انواع و اقسام مرخصی را تنظیم نموده است. این مرخصی‌ها شامل مرخصی استحقاقی و مرخصی استعلاجی می‌شوند. مرخصی استحقاقی به ازای هر سال کار یک ماه و مرخصی استعلاجی درصورت بیماری به کارکنان تعلق می‌گیرد. استفاده از این مرخصی‌ها به حفظ سلامتی و رشد شخصی و ایجاد فرصتی برای استراحت مشغولان به کار کمک می‌کند.

به طور کلی، قانون کار جمهوری اسلامی ایران، انواع و اقسام مرخصی را مورد پیش بینی قرار داده است که از جمله مهم ترین این مرخصی ها می توان به مرخصی استحقاقی به مدت یک ماه به ازای هر سال کار و مرخصی استعلاجی در مواقع بیماری اشاره نمود که برای رشد و خود سازی و فراغت مشمولان قانون کار و در صورت بیمار شدن، به آنها تعلق می گیرد.

علاوه بر تعطیلات مذکور، که عموماً همراه با پرداخت دستمزد و مزایا به کارگران یا کارمندان در طول دوره تعطیلات می‌باشند، در قانون کار تعطیلات نوع دیگری به نام تعطیلات بدون حقوق نیز وجود دارد. همانطور که از اسمش پیداست، این نوع تعطیلات بدون پرداخت دستمزد و حقوق ماهیانه می‌باشد. در واقع، تعطیلات بدون حقوق ممکن است به دلایل شخصی یا خانوادگی برای کارگران یا کارمندان برگزار شود تا در دوره تعطیلات بدون حقوق به تامین نیازها و خواسته‌های شخصی خود بپردازند.

مدت مرخصی بدون حقوق قانون کار

مطابق ماده 16 قانون کار، تعیین شده است که کارگرانی که بر اساس این قانون از مرخصی تحصیلی و همچنین سایر مرخصی های بدون حقوق یا حقوق استفاده می‌کنند، در طول دوره مرخصی و به مدت دو سال پرونده کاری آنها به حالت تعلیق در می‌آید. مرخصی بدون حقوق به همراه مرخصی تحصیلی بر اساس این ماده قانونی قرار می‌گیرد.

بنابراین، فردی که تحت قانون کار قرار دارد می‌تواند برای مدت دو سال از مرخصی بدون حقوق استفاده کند. البته باید توجه داشت که استفاده از این نوع مرخصی بدون حقوق نیازمند درخواست کارگر و توافق کارفرما است. طبق ماده ۷۲ قانون کار، مدت و نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق و شرایط بازگشت به کار پس از استفاده از مرخصی، با توافق کتبی بین کارگر/کارمند و کارفرما تعیین خواهد شد.

بازگشت به کار پس از مرخصی بدون حقوق

همان‌طور که در بخش قبل اشاره شد، ترتیب و روش استفاده از مرخصی بدون حقوق و مزد در صورت برقراری توافق کتبی بین کارگر و کارفرما تعیین می‌شود. اما ممکن است سوالی پیش بیاید که آیا پس از انتهای مدت مرخصی بدون حقوق، امکان بازگشت به کار وجود دارد یا آیا مرخصی بدون حقوق یکی از شروط پایان قرارداد کار محسوب می‌شود؟

با توجه به بند ۱۶ ماده قانون کار، استفاده از مرخصی بدون حقوق یکی از مواردی است که می‌تواند باعث تعلیق قرارداد کار شود. از این رو، بعد از پایان مدت تعلیق قرارداد و استفاده از مرخصی بدون حقوق، امکان بازگشت به کار وجود دارد و کارگر یا کارمند حق بازگشت به کار را دارد و کارفرما نیز ملزم است او را بازپذیرش کند.

سوابق کارگر یا کارمند در مرخصی بدون حقوق

پس از بیان جزئیات مربوط به مرخصی بدون حقوق در قانون کار، لازم است تا به این سوال نیز پاسخ دهیم که آیا مدت مرخصی بدون حقوق به عنوان قسمتی از سابقه کاری شمارش می‌شود یا خیر؟ طبق مقررات حقوق کار، پاسخ این سؤال منفی است؛ به این معنا که مدت استفاده از مرخصی بدون حقوق در قانون کار به عنوان سابقه کاری محسوب نمی‌شود و تنها در صورتی که شخص مجدداً به کار بپردازد، سابقه کار خود را ادامه داده و محاسبه می‌شود.