ویژگی های دلیل در حقوق

در زمینه حقوق، مفهوم "دلیل" به میانگین هر ابزاری اطلاق می‌شود که در قوانین تعریف شده و با ارائه شواهد و مدارکی، همدلی قاضی را به دست آورد.
بر‌اساس ماده ۱۹۴ قانون آیین دادرسی مدنی، "دلیل" به شیوه‌ای تعریف می‌شود که به واسطه آن، "دلیل به اظهاراتی اشاره دارد که طرفان دعوای مربوطه جهت اثبات یا دفاع از خواسته‌های خود از آن استناد می‌کنند".
با این حال، هر دلیلی که به دادگاه ارائه می‌شود، ویژگی‌های خاصی دارد که مفهوم "دلیل" را به خوبی بیان می‌کند.
به منظور بهتر درک از مفهوم دلیل، قصد داریم ویژگی‌های دلیل در حقوق را مورد بررسی قرار دهیم.
به همین دلیل، به بررسی مفهومی مانند "دلیل و باور درونی قاضی"، "دلیل و حقیقت"، "تعداد ادله" و "ارزش ادله" خواهیم پرداخت.

دلیل و باور درونی دادرس

اگرچه استدلال در دادرسی مدنی معمولا برای اقناع وجدان دادرس استفاده می‌شود، اما در مواردی مانند اقرار و سوگند، دادرس باید طبق دستورات قانون و بدون توجه به باورهای شخصی خود، مجبور به تأیید قرارداد یا موضوع سوگند باشد.
به عنوان مثال، اگر خوانده در دادخواست خود اقرار کند که به خواهان بدهکار است، دادگاه باید این اقرار را قبول کند، حتی اگر اعتقاد شخصی خود را به بدهکار بودن خوانده نداشته باشد؛ زیرا طبق حکم قانون، اقرار جانشین باور درونی دادرس محسوب می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با تعریف و اهمیت استدلال در قوانین آیین دادرسی مدنی روی لینک کلیک کنید.

دلیل و واقعیت

درست است که مفهوم دلیل، نمایاندن و پیدا کردن واقعیت را در بر می‌گیرد؛ اما با این حال، واقعیتی که با دلیل نمایان می‌شود، می‌تواند با واقعیت امور به گونه‌ای که بروز یا وجود دارد، هم‌خوانی نداشته باشد.
در حقیقت همواره این احتمال وجود دارد که با ارائه دلیل، امری واقعی نشان داده شود، در حالی که واقعیت مورد نظر دیگری است.
برای نمونه، هرگاه دارنده یک سفته، وجه سفته را دریافت کرده باشد ولی لاشه سفته را به صادرکننده نپسندیده باشد، می‌تواند با استناد به همان سفته، علیه صادرکننده سفته اقامه دعوای مطالبه وجه سفته کند و با این دلیل، بدهکار بودن صادرکننده را ثابت نماید.
اما واقعیت امر چیز دیگری است.
بنابراین، نمی‌توان گفت دلیل برای ایجاد اعتقاد به وصول حقیقت است؛ بلکه باید گفت دلیل برای نشان دادن واقعیت در ادعاست.
جهت آشنایی با قوانین آیین دادرسی مدنی، به قوانین مربوطه مراجعه فرمایید.

شمار ادله

در فرایند تهیه و ارائه دلایل به دادگاه، اقناع وجدان دادرس بسیار اهمیت دارد.
اقناع وجدان دادرس به معنای ایجاد اعتقاد و اطمینان در داور است.
در حقوق ایران، روش‌ها و رویکردهای مختلفی برای اقناع وجدان دادرس وجود دارد که در قوانین به آنها اشاره شده است.
بنابراین، هنگام ارائه دلیل برای دادگاه، دلیل ارائه شده باید یکی از ادله اثباتی است که در قوانین مشخص شده است.
ادله اثبات کننده یک دعوا می‌تواند شامل اقرار، سند، گواهی، سوگند، اماره، تحقیق محلی، معاینه محل و کارشناسی باشد.
به عبارت دیگر، وجود این ادله می‌تواند به داور در اختیار اطلاعات و مدارک مناسبی برای صداقت و معتبر بودن دعاوی حقوقی قرار دهد.
لازم به ذکر است که ضبط صوتی و لوح فشرده، به تنهایی قابل قبول برای اثبات دعوا نمی‌باشند.
در واقع، صدا و تصویری که بر روی این وسایل ضبط شده است، به تنهایی قادر به اثبات دعاوی حقوقی نیستند و بیشتر از ادله اثباتی محسوب نمی‌شوند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره ادله اثبات دعوا، می‌توانید روی لینک کلیک کنید.

ارزش ادله

در بعضی موارد، ارزش مستندات در قانون در نظر گرفته شده است.
در اینگونه موارد، هرگاه ادعایی شامل مواردی باشد که بر اساس قانون با استدلال‌های خاصی ثابت می‌شوند، تنها با ارائه آن مستندات قاضی می‌تواند بر اساس آنها حکم صادر کند.
به عنوان مثال، ادعای مالکیت در مورد اموال غیرقابل حمل ثبت شده، در دادگاه‌ها و ادارات، تنها با ارائه مدارک رسمی مالکیت قابل اثبات است.
پس اگر شخصی ادعا کند که مالک چنین ملکی است، با تقدیم مدارک مالکیت، دادگاه باید او را مالک بداند و تنها با ارائه مدرک مالکیت، قاضی می‌تواند او را به عنوان مالک تایید کند.
برای آشنایی با انواع استدلال‌ها در رویه دادرسی مدنی و ارزش مستندات در رویه دادرسی مدنی، کلیک کنید.