موارد سقوط قصاص

زمانی که یک فرد جرمی انجام می‌دهد و آن جرم قتل است و این قتل با قصد و اطلاع مرتکب صورت می‌گیرد، به این معناست که قتل یک قتل عمدی است و مجازات قابل تعقیب است.
هر نوع جرمی به موجب قانون مجازات اسلامی مجازات می‌شود.
مجازات قتل عمد قصاص قاتل است، طبق آنچه در مقاله قصاص توضیح داده شده، قصاص مجازاتی است که برای فردی که جرمی را ارتکاب کرده است تعیین می‌شود.
مجازات قصاص به دو دسته قصاص عضو و قصاص نفس تقسیم می‌شود، برای درخواست قصاص نفس، شرایط مجازات قصاص باید وجود داشته باشد.
در واقع، قصاص نفس زمانی اعمال می‌شود که جرم قتل عمدی انجام شده باشد و قاتل هیچ یک از عوامل مسئولیت کیفری را نداشته باشد و در این صورت قصاص اعمال و اجرا می‌شود.
اما وقتی که حکم محکومیت به قصاص از سوی مراجع قضایی صادر می‌شود، باید این حکم اجرا شود.
در قانون مجازات اسلامی، مواردی بیان شده است که مجازات قصاص را نخواهند اعمال کرد و این موارد به عنوان سقوط قصاص شناخته می‌شوند.
در این مقاله به بررسی موارد سقوط قصاص، گذشت ولی دم و گذشت مقتول و فوت قاتل پرداخته می‌شود.

گذشت ولی دم

با صدور حکم قصاص برای فرد مقتول، اجرای آن باید به عمل آید.
اما در صورتی که یکی از مواردی که منجر به سقوط قصاص می‌شود، وجود داشته باشد، مجازات قصاص اعمال نخواهد شد.
یکی از این موارد، گذشت ولی دم است.
ولی دم یا اولیای دم، کسانی هستند که به عنوان وراثت، از مقتول میراث می‌برند.
به استثنای زوج و زوجه، منظور از گذشت ولی دم، بخشش آزاد و بی قید و شرط به اولیای دم است، به طوری که شرطی برای بخشش تعیین نشده باشد.
به این صورت که اگر مقتول دیه را در تاریخ موردنظر پرداخت نکند، قصاص به اجرا در خواهد آمد.
اولیای دم می‌توانند قاتل یا مرتکب را در هر مرحله‌ای از دادرسی، از جمله شروع تا صدور حکم، بخشش دهند.
به طور مثال، اگر یک فرد همسر خود را به قتل برساند و مقتول پدر، مادر و برادری داشته باشد، پدر و مادر مقتول که حق قصاص را دارند، می‌توانند قصاص قاتل را درخواست کنند و در غیر این صورت می‌توانند در هر مرحله از دادرسی از قاتل گذشت کنند.
برای مشاهده شرایط قصاص قاتل، می‌توانید روی لینک مربوطه کلیک کنید.

گذشت مقتول

مواردی وجود دارد که مانع اجرای مجازات قصاص می‌شوند.
یکی از این موارد، می‌تواند تسامح قربانی باشد.
به عبارت دیگر، اگر قبل از مرگ، قربانی یا شخصی که توسط یک شخص دیگر کشته شده است، از قتل عمدی که برای آن مرتکب پیش‌بینی شده بگذرد، مجازات قصاص از قاتل ساقط می‌شود.
به عبارت دیگر، اگر قربانی قبل از مرگ، عفونت دیگر را از مجازات قاتل نفس خواهد داد، عملاً اولیای دم قربانی حق قصاص قاتل را ندارند، حتی پس از مرگ قربانی نیز نمی‌توانند درخواست قصاص قاتل را از مراجع قضایی درخواست کنند، زیرا قربانی قبل از مرگ خود این حق را لغو کرده است.
بنابراین، طبق موارد فوق، قربانی به جز عفو قاتل، می‌تواند همچنین دیه را نیز عفو کند.