مناقصه چیست و انواع آن

سازمانهای اداری، همچون افراد دیگر، نیازهایی دارند که باید آنها را برآورده کنند.
اما تفاوت بین این سازمانها و افراد معمولی، در این است که سازمانهای اداری دولتی به نمایندگی از شهروندان، مسئولیت انجام امور عمومی را بر عهده دارند.
بنابراین، آنها باید به صرفه‌جویی و مصلحت عمومی مردم توجه کنند.

طبق قوانین موجود، خرید خدمات توسط ادارات دولتی باید با رعایت تشریفات مناقصه صورت بگیرد.
قانون برگزاری مناقصات، که در سال ۱۳۸۳ تصویب شد، تمام مراحل خرید کالا و خدمات توسط ادارات دولتی را شامل می شود و با استفاده از روش دعوت و مراحل بررسی، مناقصات به بندی نقشه بندی می شوند.

در این مقاله تلاش می‌کنیم به سوالاتی درباره مناقصه پاسخ دهیم.
ابتدا به معنی مناقصه و انواع آن خواهیم پرداخت و سپس مراحل بررسی و روش دعوت مناقصه‌گران را توضیح خواهیم داد.
اگر در این موضوع سوالی دارید، با ما همراه باشید.

مناقصه چیست

برای پاسخ به این پرسش که معنی مناقصه چیست، باید ابتدا مفهوم مناقصه را توضیح دهیم.
مناقصه فرآیندی است که از سوی سازمان‌های دولتی برای تامین منافع عمومی انجام می‌شود.
یکی از تشریفات مربوط به این فرآیند، برگزاری مناقصه است.
در قانون برگزاری مناقصات، تعریفی از مناقصه آمده است.
بر اساس این قانون، مناقصه یک فرآیند رقابتی است که به منظور تامین کالا یا خدمات به کمترین قیمت متناسب، حقوق معامله را به متناسب با پیشنهاد کننده‌ای که نرخ کمتری را ارائه کرده، واگذار می‌کند.

بر اساس تبصرهٔ مذکور، سازمان‌های دولتی ملزم به برگزاری مناقصه عمومی هستند تا کالاها یا خدماتی که نیاز دارند را تأمین کنند.
در این روش، قرارداد با کسانی که پیشنهاد قیمت کمتری ارائه می‌دهند منعقد می‌گردد و اجازه ندارند با هر شخصی که دوست دارند قرارداد ببندند.
مناقصات می‌توانند در دو مرحله یا یک مرحله صورت بگیرند و همچنین به مناقصات محدود و عمومی تقسیم می‌شوند.
با انجام این مراحل و استفاده از روش های مناقصه گران، سازمان‌های دولتی می‌توانند بهترین گزینه را انتخاب کرده و به صورت عادلانه کالاها یا خدمات مورد نیاز خود را تأمین کنند.

لازم است توجه کنیم که وقتی سازمان‌های دولتی تصمیم به فروش دارایی‌های خود می‌گیرند، باید این فرآیند را از طریق حراج و با استفاده از سامانه حراج الکترونیکی سازمان اموال تملیکی انجام دهند تا به بالاترین قیمت بفروش برسانند.
علاقمندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، مقاله مزایده چیست و انواع آن را مطالعه نمایند.
در ادامه به‌طور دقیق‌تر به این سؤال پاسخ خواهیم داد که انواع مناقصه چیست و بر اساس مراحل بررسی و روش دعوت مناقصه‌گران، آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

انواع مناقصه از نظر مراحل بررسی

در پاراگراف قبل، توضیح داده شد که چه معنی‌ای به مناقصه داده می‌شود و نحوه‌ی دسته‌بندی آن بر اساس مراحل بررسی و روش دعوت مناقصه‌گران بیان شد.
اینجا قصد داریم به انواع مناقصه بر اساس مراحل بررسی آن پرداخت کنیم.
بنا به بند الف ماده 4 قانون برگزاری مناقصات، انواع مناقصه به صورت زیر است:۱.
مناقصه عمومی: در این نوع مناقصه، همه‌ی علاقه‌مندان می‌توانند درخواست خود را برای شرکت در مناقصه ارائه کنند و برنده‌ی مناقصه بر اساس شرایط و قیمت بهتر انتخاب می‌شود.
۲.
مناقصه محدود: در این نوع مناقصه، فقط تعداد محدودی از شرکت‌ها یا اشخاص دعوت به شرکت در مناقصه می‌شوند.
در این صورت، مناقصه بین شرکت‌ها یا اشخاص دعوت‌شدۀ محدود صورت می‌گیرد و فقط آن‌ها می‌توانند در آن شرکت کنند.
۳.
مناقصه نیازهای خاص: در این نوع مناقصه، شرایط خاصی در نظر گرفته می‌شود که برخی از شرکت‌ها یا اشخاص برای شرکت در مناقصه واجد آن شرایط می‌باشند.
مثلاً، فقط شرکت‌هایی که در یک صنعت خاص فعالیت می‌کنند، مجاز به شرکت در مناقصه هستند.
۴.
مناقصه دومرحله‌ای: این نوع مناقصه شامل دو مرحله اصلی است.
در مرحله اول، شرکت‌ها یا اشخاص برای ارائه‌ی پیشنهاد به مناقصه دعوت می‌شوند و پس از بررسی پیشنهادات، برخی از آن‌ها به مرحله بعدی منتقل شده و در آن مرحله قرارداد نهایی امضا می‌شود.
با توجه به این انواع مناقصه، مناقصه می‌تواند بر اساس مراحل بررسی و دعوت مناقصه‌گران دسته‌بندی شود.

"یکی از انواع مناقصه، مناقصه یک مرحله‌ای است که در آن نیازی به ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها نیست و فقط در یک جلسه، پاکت‌های پیشنهاد مناقصه‌گران باز کرده می‌شود و برنده مناقصه اعلام می‌شود.
"

مناقصه دو مرحله‌ای: مناقصه دو مرحله‌ای یکی از انواع مناقصه است که بر اساس مراحل بررسی تنظیم می‌شود.
در این نوع مناقصه، مناقصه‌گزار نیاز به بررسی فنی و بازرگانی پیشنهادها دارد.
پس از تشکیل کمیته فنی بازرگانی، پیشنهادها مورد ارزیابی فنی و بازرگانی قرار می‌گیرند و نتایج به کمیسیون مناقصه اعلام می‌شود و سپس برنده مناقصه مشخص می‌شود.

انواع مناقصه از نظر روش دعوت مناقصه‌گران

در این بخش، می‌خواهیم درباره تنوع روش‌های دعوت به مناقصه صحبت کنیم.
براساس بند ب ماده 4 قانون برگزاری مناقصات، مناقصه می‌تواند به انواع زیر تقسیم شود:- مناقصه عمومی: این نوع مناقصه در قالب مشخصات فنی و قرارداد منتشر می‌شود و همهٔ افراد و شرکت‌ها می‌توانند در آن شرکت کنند.
- مناقصه محدود: در این نوع مناقصه، تنها شرکت‌ها و اشخاصی که دعوتنامه برای آن‌ها ارسال شده است مجاز به شرکت در مناقصه می‌باشند.
- مناقصه دستور پرداخت: این نوع مناقصه، برای تأمین نیازهای فوری و غیرقابل مصرف دیگر نوع مناقصات برگزار می‌شود و تنها به اشخاص و شرکت‌هایی که در لیست تأمین‌کنندگان واقع شده‌اند اعلام می‌شود.
- مناقصه دومینو: این نوع مناقصه، به صورتی برگزار می‌شود که برندهٔ تأسیسات قبلی مجاز به شرکت در آن باشد.
- مناقصه‌ی اداری: این نوع مناقصه، برای تأمین نیازهای دولتی یا ادارات عمومی برگزار می‌شود و تنها شرکت‌هایی که در لیست قراردادهای خاص قرار گرفته‌اند اعلام شده و دعوت می‌شوند.
- مناقصه خاص: در این نوع مناقصه، تشریفات خاصی برای شرکت در آن وجود دارد که به اشخاص و شرکت‌های دعوت شده ابلاغ می‌شود.
لطفا توجه داشته باشید که توصیف هر نوع مناقصه با توجه به روش دعوت مناقصه‌گران است و هر روش دعوت می‌تواند شامل چند نوع مناقصه باشد.

تبدیل طرح: یک "مزایده عمومی" یعنی یک مزایده‌ای است که مختص به افراد خاصی نبوده و فراخوان آن به صورت آگهی عمومی صورت می‌گیرد تا اشخاص واجد شرایط بتوانند در آن شرکت کنند.