در حوزه حقوق، افراد دارای حقوق و وظیفه به دو دسته قلمداد می‌شوند: اشخاص حقیقی (افراد عادی) و اشخاص حقوقی (مانند شرکت‌ها، موسسات و غیره). بعد از ثبت و تاسیس، اشخاص حقوقی، همانند اشخاص حقیقی، فعالیت‌های خود را با تمرکز و تخصص انجام می‌دهند. از اینرو، اشخاص حقوقی نیز نیاز به محل اقامت دارند.

براساس قانون تجارت، روال تعیین اقامت موجودیت‌های حقوقی با اقامتگاه اشخاص حقیقی و معمولی متفاوت است. تعیین این اقامت، برای افرادی که با موجودیت‌های حقوقی مانند شرکت‌های تجاری کار دارند، بسیار اهمیت‌زیادی دارد و با آگاهی از آن می‌توان موارد قضایی علیه شخص حقوقی را به خوبی پیگیری کرد. لذا آشنایی با جزئیات اقامت موجودیت‌های حقوقی مثل شرکت‌های تجاری بسیار حائز اهمیت است.

به همین دلیل، در این متن قصد داریم به بررسی دو موضوع کلی بپردازیم: اولا، مکان قرارگیری اشخاص حقوقی بر اساس قوانین مدنی و تجارت و ثانیا، توضیح درباره نحوه تعیین محل قرارگیری شرکت‌های تجاری را ارائه دهیم. در قوانین مدنی و تجارت، مکان اقامت اشخاص حقوقی از اهمیت بسیاری برخوردار است. بنابراین، به بررسی این موضوعات با جزئیاتی خواهیم پرداخت. بعد از آن، به توضیح نحوه تعیین محل قرارگیری شرکت‌های تجاری می‌پردازیم. در این بخش، به شیوه‌های مختلف انتخاب مکان برای قرارگیری شرکت‌ها و نکات قابل توجه در این زمینه خواهیم پرداخت. از این به بعد به‌عنوان مدرسه کارکنان اضافه فروش هستند. در اینجا درباره این می‌نویسم که چگونه می‌توانید حجم قبل ازی قابل مشاهده را خریداری کنید و نیز نحوه عضویت.

اقامتگاه شخص حقوقی در قانون تجارت

قبل از بحث درباره "اقامتگاه شخص حقوقی" در "قانون تجارت و مدنی"، بایستی درباره "شخص حقوقی" و ضرورت تعیین "اقامتگاه" برای آن، توضیحاتی را ارائه دهیم. به طور کلی، در جامعه، افراد به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: افراد حقیقی و افراد حقوقی. شخص حقوقی به شخصی اشاره دارد که افراد به صورت توافقی و قراردادی آن را به منظور دستیابی به هدف‌های خاص تشکیل می‌دهند.

"از میان اشخاصی که حقوقی هستند، می‌توان به نهادهای دولتی، موسسات، شرکت‌ها و موارد مشابه اشاره کرد که بجز اعضای تشکیل دهنده خود، صاحب حق و تکلیف هستند و می‌توانند براساس اهدافی که تعیین کرده‌اند، اقداماتی را انجام دهند. در هر صورت، این اشخاص، مانند اشخاص حقیقی، صاحب حقوق و تکالیف هستند و به همین دلیل، ممکن است در مواجهه با دعوا قرار بگیرند و از این رو، لازم است محل اقامت خاصی داشته باشند."

علاوه بر این، تعیین محل اقامت برای شرکت‌های تجاری نیز تأثیراتی دارد. این امر باعث می‌شود که تابعیت شرکت مشخص شده و هرگونه دعوایی مانند ورشکستگی باید در دادگاهی مربوطه مطرح شود که محل اقامت شرکت در آن قرار دارد. بنابراین، سوالی که پیش می‌آید این است که محل اقامت شخص حقوقی در قانون تجارت کجا مشخص شده است و اگر فرد‌ها قصد داشته باشند دعوایی علیه یک شرکت را مطرح کنند، باید این امر را در کدام محل انجام دهند؟

در پاسخ به این سؤال، باید توضیح دهم که طبق ماده ۵۹۰ قانون تجارت، مکانی که یک شخص حقوقی تحت نظارت آن قرار می‌گیرد، به آن اقامتگاه شخص حقوقی می‌گویند. بنابراین، طبق این قانون، مکان اداری شخص حقوقی به عنوان اقامتگاه آن شخص مشخص شده و اقامتگاه شخص حقوقی در قانون تجارت همان مرکز اداری شخص حقوقی است.

به هر حال در قانون تجارت، مفهوم محل اداره شخص حقوقی تعریف نشده است. اما به نظر می‌رسد که محل اداره اشخاص حقوقی به مکانی اشاره دارد که عملکرد و مدیریت شخص حقوقی از طریق برگزاری جلسات هیات مدیره، مجامع عمومی شرکت، هیات امنا و سایر فعالیت‌ها انجام می‌شود. این محل معمولا با فعالیت‌های فیزیکی و مادی شخص حقوقی همخوانی ندارد.

اقامتگاه شخص حقوقی در قانون مدنی

اشخاص حقوقی، چندین نوع مختلف دارند که از جمله‌‌ی آن‌ها می‌توان به سازمان‌های عمومی غیردولتی و شرکت‌ها اشاره کرد. در صحبت‌های مربوط به اقامتچیان حقوقی، قوانین تجارت مقر اداره کارهای اشخاص را به عنوان اقامتچی آن‌ها مشخص می‌کند. بنابراین، مواردی از جمله واریز شدن شرکت به ورشکستگی باید در همان مکان اقامت و پیگیری شوند.

اما موضوعی که باید در اینجا توجه کنیم، تفاوت کامل رویکرد قانونی در تعیین محل اقامت اشخاص حقوقی است. قسمتی که الآن به آن می‌پردازیم، تشریح محل اقامت اشخاص حقوقی در قانون مدنی است که به صورت کاملاً متفاوتی با قانون تجارت رفتار می‌کند. این موضوع در ماده ۱۰۰۲ قانون مدنی به همراه محل اقامت اشخاص حقیقی ذکر شده است.

بر اساس قانون مدنی، مرکز عملیات اشخاص حقوقی، اقامتگاه آنها است. مرکز عملیات شخص حقوقی به محل انجام اقدامات مادی، فیزیکی و عملی در حیطه فعالیت شخص حقوقی اشاره دارد. به عنوان مثال، اگر یک شرکت تجاری در زمینه ساخت و ساز، در تهران تاسیس شود و اقدام به ساخت ساختمانی در بندرعباس صورت گیرد، محل اقامت و فعالیت آن به بندرعباس تعلق می‌گیرد.

همانطور که دیده می‌شود، متفاوتی در قانون مدنی و قانون تجارت وجود دارد حول مفهوم "اقامتگاه شخص حقوقی". این تفاوت در نگاه حقوقدانان به این مسئله، موجب بروز اختلاف نظرها درباره اعمال اقامتگاه برای افراد حقوقی شده است. برخی اعتقاد دارند که مرکز عملیات باید به عنوان اقامتگاه مناسبی در قانون مدنی تعیین شود، در حالی که دیگران اعتقاد دارند که مرکز امور مهم شرکت باید ملاک اقامتگاه در قانون تجارت باشد. این تفاوت نقش مهمی در پیامدهای حقوقی این مسئله ایفا می‌کند.

نحوه تعیین اقامتگاه شرکت تجاری

با توجه به تعارض میان قانون مدنی و قانون تجارت در زمینه تعیین اقامتگاه اشخاص حقوقی، سوالی که به ذهن می‌رسد این است که اقامتگاه شرکت‌های تجاری به عنوان یکی از انواع اشخاص حقوقی، کجا قرار دارد؟ بر اساس اساسنامه شرکت و با مراجعه به نظرات حقوقدانان، به نظر می‌رسد که اقامتگاه شرکت تجاری، همان اقامتگاه تعیین شده در قانون تجارت، یعنی مرکز امور مهم شرکت است.

چراکه در ابتدا، قانون تجارت به طور خاص یک قانون خاص است که به طورکلی قانون مدنی را ناسخ می‌کند. از اینرو برای تعیین محل اقامت یک شرکت تجاری، باید با توجه به قانون تجارت عمل کرد.

ثانیا، در قانون ثبت شرکت‌ها، قانونگذار از مرکز اصلی شرکت به منظور تعیین تابعیت شرکت استفاده کرده است. به همین دلیل، مرکز اصلی همچنین در تعیین اقامتگاه شرکت تجاری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ثالثاً، قانون آیین دادرسی مدنی نیز در ماده 23، مکان اقامت شرکت را به عنوان مرکز اصلی امور آن تعریف کرده و تصمیم گرفته است که اگر شرکت تجاری شعب مختلفی داشته باشد، اشخاص ثالث می‌بایست دعاوی خود را در شعبه‌ای مطرح کنند که در حوزه آن قرار دارد. همچنین، در صورتی که آن شعبه منحل شده باشد، دعاوی باید در مرکز اصلی شرکت - به عنوان مکان اقامت شرکت - اقامه گردند.

به عنوان یک فاکتور مهم، انتخاب محل مرکز عملیات شرکت تجاری با چالش‌های فراوانی همراه است. ممکن است مکان مرکز عملیات شرکت، در خارج از کشور قرار گیرد یا به طور مکرر تغییر کند. به همین دلیل، حفظ منافع شخص ثانویه لازم است و باید مرکز مدیریت شرکت را به عنوان محل اقامت شرکت تجاری در نظر گرفت.

نکته مهمی وجود دارد که بر اساس قانون مدنی، افراد می‌توانند در طول معاملات خود، مکان دیگری غیر از اقامت قانونی خود را برای اجرای تعهدات قراردادی خود مشخص نمایند. بنابراین، در صورت بروز دعاوی مربوط به این معاملات، آنها می‌توانند در اقامتگاه انتخابی خود، این دعاوی را حل و فصل کنند و در صورت لزوم، اوراق قضایی را نیز از طریق اقامتگاه انتخابی یا قراردادی خود، ابلاغ کنند. به همین دلیل، افرادی که با شرکت‌های تجاری ارتباط برقرار دارند، می‌توانند از طریق انتخاب یک اقامتگاه دیگر غیر از اقامت قانونی شرکت‌های تجاری، دعاوی ممکن را پیگیری نمایند.

مهم است بدانید که روش تعیین محل اقامت شرکت تجاری به این صورت است که هنگام ثبت شرکت، شرکا باید در زمان تنظیم اساسنامه یا شرکت‌نامه، محل اقامت شرکت تجاری را در سامانه ثبت شرکت‌ها مشخص کنند. در صورت لزوم و پس از ثبت شرکت و تعیین محل اقامت، می‌توان با تغییر اساسنامه شرکت تجاری، محل اقامت را نیز تغییر داد. برای کسب اطلاعات بیشتر، پیشنهاد می‌شود مقاله زیر را مطالعه کنید: مقاله موردنظر را به زودی در اختیار شما قرار خواهیم داد.